اقتصاد مقاومتی؛ نه با «یک وعده غذا» که با «سه کار دیگر»

 عصر ایران - «یکی از راه های قطع وابستگی بودجه به درآمد نفت، تکیه بر درآمد حاصل از مالیاتِ تولید و تجارت است...برخی سرمایه داران کلان که از دادن مالیات خودداری و فرار می کنند مرتکب جرم می شوند زیرا کشور را به پول نفت بیش از پیش وابسته می کنند و زمینه ساز بروز مشکلات بیشتر می شوند... اقتصاد کشور از دو مشکل نفتی بودن و دولتی بودن رنج می برد... موضوع مالیات، بسیار مهم و دادن مالیات یک فریضه است . البته مسئولان مالیاتی برنامه ها و اقدامات خوبی را برای درآمد مالیاتی حاصل از تولید و تجارت طراحی کرده اند که باید با کمک مردم، هرچه سریع تر اجرایی شوند.»

اشارات صریح رهبری بر ضرورت دریافت مالیات خصوصا از درآمدهای کلان که در روز 29 بهمن و به مناسبت سالگرد صدور فرمان «اقتصاد مقاومتی» صورت پذیرفته مجالی است برای پرداختن به چند موضوع و 4 نکته بی آن که قصد نسبت دادن مستقیم در میان باشد:

1- به کار گیری لفظ «فریضه» برای مالیات از جنبه شرعی آن - ورای موضوعیت قانونی - حکایت می کند. به یاد داریم که در مجلس اول آیت الله احمد آذری قمی در مخالفت با لایحه مالیات که دولت وقت تسلیم کرده بود به صراحت گفت «مالیات حرام است» و هنگامی که رییس وقت مجلس -هاشمی رفسنجانی- یادآور شد «ضرورت دریافت مالیات در حکومت اسلامی فتوای امام است» به مجادله و مباحثه پرداخت و به نظریات قبلی امام درباره اداره حکومت با خمس وزکات اشاره کرد و به فتوای امام پس از تاسیس جمهوری اسلامی کاری نداشت. عصر همان روز نیز روزنامه اطلاعات برای گزارش مجلس خود این تیتر را برگزید: «مالیات، حرام است!» و این نکته را هم آورد که هنگامی که هاشمی رفسنجانی تاکید کرد این فتوای امام است و گمان می بُرد بحث مختومه شده است، آذری قمی برخاست و گفت این هم فتوای من است!

در آن زمان هنوز امام تئوری مصلحت را مطرح نکرده و مجمع تشخیص مصلحت نیز طبعا تشکیل نشده بود و تعارض قانون و شرع در مواردی از این دست خود را نشان می داد و تاکید بر فتوای امام به این خاطر بود که این تعارض را رفع کند و هم مجلس موافقت کند و هم از سد شورای نگهبان بگذرد.

2- پاره ای از نهادها از جمله آستان قدس رضوی و برخی دستگاه های خدماتی وابسته به بعضی ارگان ها یا از پرداخت مالیات معاف شده اند یا خود نمی پردازند.

اکنون باید گفت حجت بر آنها تمام است. در مورد آستان قدس رضوی به نامه امام به نخست وزیر وقت در فروردین 68 استناد می شود که در آن با اتکا به نذورات بر پرهیز از دریافت مالیات از این آستان و معافیت آن تاکید شده بود؛ حال آن که طی نزدیک به 26 سال پس از آن این نهاد وارد فعالیت های تولیدی، صنعتی و تجاری بسیار گسترده تری شده و طبعا اگر هم نه در همه بخش ها که قطعا در قسمت هایی در شمول تاکید آیت الله خامنه ای قرار می گیرد.

با این وصف می توان گفت اجرای فرمان رهبری صرفا در این نیست که دستگاه هایی با نصب پارچه نوشته یا برگزاری همایش ،آن را ترویج کنند بلکه در این است که به این موضوع هم توجه شود و در پرداخت مالیات از هم سبقت بگیرند.

3- با توصیف اقتصاد مقاومتی  از رهگذر تاکید بر کاهش تصدی گری دولت در اقتصاد و تقلیل اتکا به نفت می توان به این واقعیت بیشتر پی برد که تحلیل هایی از جنس آنچه از زبان یکی از خطیبان جمعه تهران شنیدیم و نسبت دادن «روزی یک وعده غذا» به عنوان مصداق «اقتصاد مقاومتی» تا چه اندازه از نگاه رهبری دور است.

4- هر چند تاکید بر دریافت مالیات در نگاه اول موضوعی صرفا اقتصادی و یا با هدف تامین بودجه و به قصد فائق آمدن بر کاستی های درآمدی ناشی از کاهش قیمت نفت به نظر می رسد و این که با کاهش وابستگی به نفت از آسیب پذیری نظام و کشور می کاهد و جنبه سیاسی آن تنها در بُعد کلان مطرح است اما اتفاقا پرداخت مالیات با دموکراسی و مردم سالاری نسبت مستقیم دارد. زیرا هر چه اتکای دولت و حکومت به مالیات مردم بیشتر باشد دموکراسی هم بیشتر می شود.

در جامعه ای مردم اهل پرسش گری اند که پرداخت کننده مالیات باشند. مخالفت برخی نیروهای دموکراسی خواه با پرداخت یارانه نقدی به شیوه فعلی نیز به همین خاطر است که مردم را بیش از پیش وابسته به دولت و حکومت می کند و مادام که این وابستگی اقتصادی وجود دارد استقلال فکری شهروندان محقق نخواهد شد. دقت کنید! دریافت یارانه از محل فروش نفت خام و به صورت صدقه یک بحث است و دریافت کمک برای بالا آمدن از خط فقر و از محل مالیات ها و نه حکومت موضوعی است دیگر که همواره باید با تنوع وجود داشته باشد و مخل استقلال فکری نیست.

با این نگاه دولت و حکومتی می تواند مالیات بیشتر دریافت کند که رضایت عامه را فراهم آورده باشد. از این رو افزایش مالیات هر چند در ظاهر با رفاه و رضایت عمومی در تعارض به نظر می رسد اما در کلیت آن دستگاه های دولتی و حکومتی را وامی دارد برای دریافت مالیات بیشتر رضایت افزون تری ایجاد کنند و همین به دوام وقوام دموکراسی یاری می رساند.

با این 4 نکته می توان گفت از این پس انتظار می رود اقتصاد مقاومتی در رسانه رسمی نیز از حالت شعاری خارج شود و اگر واقعا در پی ترویج این مفهوم در رادیو و تلویزیون و تریبون های عمومی هستند «اخذ مالیات از همه بدون استثنا» ، «اقتصاد بدون نفت» و «کاهش تصدی گری دولت و واگذاری امور به بخش خصوصی واقعی و نه شبه دولت و نهادها» نیز باید مد نظر قرار گیرد.