قیمت نفت همچنان در سراشیبی/ چه چیزی را جایگزین نفت کنیم؟

 عصرایران؛ سعید افشار - قیمت نفت به سقوط آزادش ادامه می دهد(+)، بدیهی است که به صورت های مختلف می شود با این پدیده برخورد کرد و نظر داد.
به نظر ما نگاهی کلی و همه جانبه و با تکیه بر آمار و ارقام منتشره توسط نهادهای بین المللی مانند بانک جهانی یا صندوق بین المللی پول می تواند کمکی به درک دلایل سقوط قیمت ها در بازار نفت کند:

1- تغییرات اقلیمی و آب و هوایی کره زمین و گرم شدن سیاره بر اثر انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از استفاده روزافزون از سوخت های فسیلی مشکل جدی برای آینده حیات بشر و سایر جانداران بوجود آورده است.

در همین کنفرانس سال پیش اپک در استرالیا، رهبران دو کشور چین و آمریکا توافق کردند که تا ده سال آینده 20 درصد از حجم تولید دی اکسید کربن را کم کنند. این به مفهوم وابستگی کمتر به سوخت فسیلی است.

2- با توجه به آلاینده بودن سوخت های فسیلی، کشورهای مترقی جهان، برای حفاظت از سلامت مردم کشورشان و همچنین حفظ سیاره زمین، گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر را مد نظر قرار داده اند. ساخت نیروگاههای خورشیدی و بادی در سال های اخیر گسترش زیادی یافته و تا سال 2020 اتحادیه اروپا 30درصد برق مصرفی خود را از نیروگاههای خورشیدی نصب شده در جنوب اسپانیا و صحرای مغرب آفریقا تامین خواهد کرد.

3- صنایع خودروسازی و موتورسازی با توجه به آلاینده بودن سوخت مصرفی شان با سرعت به سمت برقی شدن پیش می روند. در حال حاضر اغلب کمپانی های معتبر اتومبیل سازی به سمت ساخت خودروهای هیبریدی یا برقی می روند. در نمایشگاه فناوری CES 2015 لاس وگاس آمریکا، کمپانی مرسدس بنز آخرین و پیشرفته ترین خودرو الکتریکی خود را به نمایش گذاشت که انقلابی جدید در صنعت اتومبیل سازی به شمار می رود بدون اینکه نیاز به سوخت فسیلی داشته باشد.

4- نیروگاههای برق، به عنوان یکی از پرمصرف ترین سوخت های فسیلی و نیز آلوده کننده ترین عامل آب و هوای سیاره زمین، دیگر مانند سابق گسترش نخواهند یافت. اختراع و نوع آوری در صنعت لامپ با پیدایش LED و پایین آمدن مصرف برق، خود تحولی جدی در بحث برق رسانی و مصرف کمتر برق مطرح است.
از سوی دیگر وسایل گرمایی هم جای خود را به کنترل هوشمند و مدیریت ساختمان داده است.

5- اقتصاد چین به عنوان پرجمعیت ترین و دومین اقتصاد بزرگ جهان، رشد بالای قبلی خود را از دست داده است و صنایع سنگین و معدنی و فلزی آن با رکود مواجه شده اند، بنابرین نیاز به سوخت کمتر احساس می شود.

در چنین شرایطی با توجه به حفظ ظرفیت فعلی تولید نفت در کشورهای اوپک و سایر تولیدکنندگان مثل روسیه، قیمت ها باز هم ریزش خواهد کرد. (در حال حاضر روس ها بیش از ده میلیون بشکه نفت راهی بازار می کنند و عربستان هم در همین حدود.)
 
6- اقتصاد ژاپن هنوز در رکود به سر می برد. اقتصاد اروپا با رشد 2درصد هنوز نفس تازه نکرده است و این موضوع باعث عدم تقاضای آنان برای نفت شده است.

7- آمریکا با استخراج نفت شیل و همچنین آزاد کردن ذخایر استراتژیکش از سوی دیگر با توجه به رشد مثبت اقتصادی، ضرورتی برای تغییر در کاهش قیمت ها احساس نمی کند.

8- با توجه به این مسائل است که سفته بازان نفت برای معاملات آتی بازارشان حتی در رقم های پایین تر هم شرط بندی می کنند.

و اما راهکار پیشنهادی ما:

تولید خالص ملی ایران بیشتر وابسته به نفت بوده و از این به بعد هم خواهد بود. برای حل مشکلات کنونی به نظر ما بایستی استراتژی توسعه ملی با توجه به جهانی شدن اقتصاد، دوباره نویسی و تبیین شود.

با توجه به ادامه خشکسالی ها در کشور که طبق پیش بینی ناسا، تا سی سال آینده ادامه خواهد داشت، باور داریم که پرداختن به توسعه در کشاورزی و صنایع سنگین آب بر مانند فولاد و خودروسازی نادرست است.

پیشنهاد مشخص ما تغییرات عمده در ساختارهای توسعه و گرایش به سمت اقتصاد شبکه یا اینترنت است. در این راستا، سیستم آموزشی به ویژه در دانشگاهها باید تغییر یافته و به آموزش مدیران حرفه ای، تکنیسین ها و مهندس ماهر نه مدرک دار، متخصصین آی تی، برنامه نویسی و ... سوق یابد.

تردید نکنید که اقتصاد شبکه با توجه به دورنمایی که دارد و با توجه به نسل جوان و متخصص ایرانی در این حوزه، می تواند حتی بیش از نفت، برای کشورمان درآمدزایی باثبات ایجاد کند.
قرار نیست سیر تحولات تاریخی منتظر ما باشد، او راه خود را می رود، مسؤولان و مردم بایستی خود را برای یک راه سخت و طولانی آماده نمایند. 
در این باره باز هم خواهیم نوشت.