ظریف: هر چقدر می‌خواهید انتقاد كنید پاسخ نمی‌دهم

همانی است كه فكرش را می‌كنی. خسته است اما هنوز هم لبخند همیشگی‌اش را دارد. وزیری كه این روزها بسیاری به حضورش می‌بالند و بسیاری چشم دیدن موفقیت‌های بی‌شمارش را ندارند، امیدوار است. امیدش یك امید تسلیم شده نیست، یك امید همراه با قاطعیت است. در عین اینكه به حصول توافق نهایی امیدوار است اما همه تاكیدش بر این است كه طرف مقابل باید اراده داشته باشد.

می‌گوید اگر آنها هم اراده سیاسی پیدا كنند حتی زودتر از 22 بهمن هم می‌توان به توافق رسید. از كلیاتی می‌گوید كه دو طرف به آن رسیده‌اند و جزییاتی كه دو طرف مشغول بحث و تبادل نظر در مورد آن هستند.

گفت‌وگو آن هم بر فراز ابرها با وزیری كه 24 ساعت پشت سر هم دیدار داشته است ویژگی‌های خاص خود را دارد. در برگشت از سفر یك روزه محمد جواد ظریف از ارمنستان در شرایطی كه هواپیمای او بر فراز آسمان «رشت» در حال پرواز بود «اعتماد» گفت‌وگویی كوتاه با او داشت، وزیری كه این روزها سخت مورد حمله همان‌هایی قرار گرفته است كه روش و منشش را قبول ندارند، او اما از سكوتی می‌گوید كه 10 ماه است در مقابل منتقدانش پیشه كرده است. از سكوتی می‌گویدكه پیشه كرده تا مجبور نشود واقعیت را نگوید یا آنكه با گفتن واقعیت به روند مذاكرات و منافع ملی خدشه وارد كند.

او در میان گله‌های همراه با استقبال از منتقدانش برای آنان توصیه‌هایی هم دارد. توصیه می‌كند كه منتقدانش «منافع ملی» را در نظر بگیرند، درست همان چیزی كه او برایش مذاكره می‌كند. این محمد جواد ظریف است؛ مردی كه شاید این روزها كمی از رسانه‌ها دلخور باشد كه دغدغه‌هایش را درك نمی‌كنند اما درست در میانه اعلام سرعت باد و موقعیت پرواز از سوی خلبان، با همان لبخند همیشگی‌اش به سوالات «اعتماد» پاسخ داد. موقعیت مقایسه را برای منتقدانش در نظر گرفت و از آنان خواست كه مقایسه و خود قضاوت كنند. پایان پاسخ‌هایش هم همراه با همان چیزی بود كه دغدغه‌اش را دارد؛ حصول توافق و قدم‌هایی كه در راه خدا برای رسیدن به آن برمی‌دارد.

متن گفت‌وگوی كوتاه «اعتماد» با محمدجواد ظریف را در ادامه می‌خوانید.

- آقای دكتر كمی پیش وعده دادید كه امكان رسیدن به توافق هسته‌ای تا سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی وجود دارد. در مذاكرات و دیدارهای‌تان در ارمنستان نیز اعلام كردید كه حالا بحث در مورد جزییات است. در شرایطی كه به سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی نزدیك می‌شویم هنوز امید به حصول توافق نهایی دارید؟ به صورت كلی پایان پرونده هسته‌ای ایران را كجا می‌دانید؟

البته وعده‌ای كه من در این مورد دادم این بود كه اگر طرف مقابل آمادگی داشته باشد كه دست از فشار بردارد، می‌توانیم به توافق برسیم. به بیان دیگر اگر اراده سیاسی وجود داشته باشد امكان حصول توافق وجود دارد، نه در هر شرایطی. این «اگر» یك «اگر» بزرگ است، یعنی اینكه من احساس می‌كنم در موضوعات مختلف هسته‌ای راه‌حل در دسترس ما است اما به دلایل مختلفی از جمله اینكه طرف مقابل تحت فشار گروه‌های فشار داخلی امریكا و همین‌طور فشارهای بیرون از امریكاست.

رسیدن به این «اراده سیاسی» موضوع بسیار مهمی است كه ما هنوز نشانه‌های آن را در طرف مقابل‌مان مشاهده نكرده‌ایم. اما اینكه گفته‌ایم وارد جزییات شده‌ایم بحث بسیار مهمی است. از این جهت كه حالا در كلیات مخالفتی نیست، یعنی در مورد اینكه ایران غنی‌سازی داشته باشد، هیچ سایتی تعطیل نشود، برنامه‌های هسته‌ای ایران ادامه پیدا ‌كند، تحریم‌ها برداشته شود، توافق كامل وجود دارد. اما اینكه حد و میزان غنی‌سازی ایران چقدر باشد، ایران چه زمان غنی‌سازی صنعتی را آغاز ‌كند، تحقیق و توسعه ایران بر چه مسائلی صورت بگیرد یا اینكه جزییات برنامه اراك چگونه نوسازی ‌شود و در آنچه تكنولوژی به كار گرفته ‌شود، هنوز بحث و تبادل نظر وجود دارد.

- جزییاتی كه هنوز در مورد آن توافق حاصل نشده است؟

البته باز هم در مورد تمام این مسائل با هدفی كه «توافق ژنو» داشته یعنی رسیدن به یك راه‌حلی كه از یك طرف تحریم‌ها برداشته شود و از طرف دیگر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران ثابت شود، بسیار راحت است و برای هر كدام از این موضوعات چندین راه‌حل وجود دارد، اما خب نیاز به «اراده» است.

- این نیاز به اراده یك طرفه است دیگر؟یعنی در طرف مقابل باید ایجاد شود؟

ما اراده سیاسی داریم و به همین دلیل هم وارد مذاكرات شده‌ایم، طرف مقابل نیز باید این اراده سیاسی را نشان دهد و مهم‌تر از همه باید بفهمند كه تحریم نتیجه‌ای نخواهد داشت. اگر این موضوع را متوجه بشوند و به اطلاعات غلطی كه بعضی از سازمان‌های جاسوسی‌ یا عوامل‌شان به اشتباه به آنها می‌دهند، اعتماد نكنند آن وقت فكر می‌كنم حتی قبل از 22 بهمن هم می‌توانیم به نتیجه برسیم. اما با این وضعیت دیدگاه‌های آنها تا زمانی كه تغییر صورت نگیرد رسیدن به توافق كار دشواری است.

- خب فكر می‌كنید این اراده چه زمانی در میان آنان به وجود بیاید؟

به هر حال ما نباید تغییر بدهیم بلكه آنها باید تغییر ایجاد كنند و هر وقت كه این تغییر در وضعیت و رفتار آنها صورت بگیرد ما از آن استقبال می‌كنیم.

- روند مذاكرات فعلی چگونه است؟

ما مذاكرات زیادی خواهیم داشت، پس فردا در استانبول مذاكره ایران و سه كشور اروپایی را داریم. مذاكرات دیگری هم با سایر اعضا خواهیم داشت. از سوی دیگر در حاشیه كنفرانس امنیتی مونیخ فرصتی وجود دارد كه با بعضی از وزرا مذاكره صورت بگیرد.

- آقای دكتر در این یك سال و نیم اخیری كه شما كار خود را روی پرونده هسته‌ای ایران آغاز كرده‌اید منتقدان بی‌شماری داشته‌اید. منتقدان به موضوعات مختلفی در مورد شما ایراد گرفته‌اند. همین چند روز پیش موضوع پیاده روی شما با وزیر خارجه امریكا موجب شد كه 21 نماینده از شما سوال مطرح كنند. چقدر این انتقادات را طبیعی می‌دانید؟ فكر می‌كنید پاسخ مناسب به این انتقادها چه باشد؟

البته من انتقاد و اظهارنظر را هم حق رسانه‌ها و هم حق نمایندگان محترم مجلس می‌دانم اما آنچه من توقع داشتم و هنوز هم دارم این است كه در انتقادها و اظهارنظرها فقط «منافع ملی» مد نظر باشد و رعایت بكنند. این را بدانند كه در بعضی از اظهارنظرها ممكن است منافع ملی خدشه‌دار شود. من الان حتی نمی‌توانم در این حوزه بعضی اظهارنظرهایی را كه در یك سال گذشته صورت گرفته و ابزار فشار توسط طرف مذاكره بر ما شده را اعلام كنم. انتقاداتی كه به توافق ژنو وارد شده و هیچ محلی از اعراب نداشته است در بعضی اوقات در روند مذاكرات به ما اعلام می‌شد كه خودتان دارید این حرف‌ها را می‌زنید و در داخل خودتان اینگونه توافق را تعریف می‌كنند.

البته بحمدالله از همه اینها عبور كرده‌ایم اما همه این موارد برای ما هزینه ایجاد كرده است، به همین دلیل هم من از 10 ماه قبل تصمیم گرفته‌ام كه اجازه بدهم هر چقدر می‌خواهند انتقاد كنند و پاسخی از من نشنوند.

- چرا چنین تصمیمی گرفتید؟

چون احساس كردم اگر مجبور شوم پاسخ دهم، یا باید پاسخی بدهم كه واقعیت كامل نداشته باشد یا اگر بخواهم پاسخ مطابق با واقعیت را بدهم هم به مذاكرات ضربه خواهد زد و هم به منافع ملی خدشه وارد می‌كند. لذا هم من و همكارانم بسیاری از انتقاداتی را كه از نظر ما مبنای جدی نداشته است تحمل كردیم. فقط دوست دارم دوستانی كه انتقاد می‌كنند به خاطر بیاورند كه یك دوره قبل كه جمهوری اسلامی در چنین مذاكراتی در 598حضور داشته چه میزان از هیات مذاكره‌كننده انتقاد می‌شد، من كاری ندارم به اینكه در زمان دولت قبل كه مذاكره می‌شده چه میزان در مطبوعات انتقاد به روش كار مذاكره‌كنندگان قبل وجود داشته است ولی 598 هم مذاكره بوده است و باید ببینند چقدر انتقاد می‌شده است و كدام روش، روش صحیح‌تری است؟ خود منتقدان باید در این مورد تصمیم بگیرند و من هم آمادگی دارم كه تحمل كردن همه این انتقادات را ادامه بدهم چراكه احساس می‌كنم هر قدر انتقاد بیشتر باشد اگر كار ما برای خدا باشد اجر بیشتری خواهد داشت.