تکلیف این قضیه را برای همیشه روشن کنیم

« هر چه به زبان می‌گوییم شهدا برای ذره ذره خاک کشورمان جنگیدند و خون دادند، ولی به مقام عمل که می‌رسد، ظاهرا یادمان می‌رود؛ این‌قدر که فراموش می‌کنیم چنین میراثی را می‌بایست صرف هویت‌بخشیدن به جای جای کشورمان کرده و مانع از آن بشویم که صاحتشان خدشه‌دار شود.»

«تابناک» با این مقدمه با اشاره به مساله تدفین شهدای گمنام در میدان امیرچخماق یزد و برخی مسائل‌ مترتب بر آن افزوده است: هرچه ایده به خاکسپاری شهدای گمنام در شهرها، ایده‌ای ناب برای یادآوری رشادت این دلیرمردان و پاسداشت تلاشی که برای حفظ و پاسداری از وطنشان به خرج دادند به شمار می‌آمد، مدتی است که برخی کج‌سلیقگی‌ها موجب شده که هر از چندگاهی مناقشاتی –ولو جزئی و کوچک- در انتخاب مکان این خاکسپاری و ساخت بناهای یادبود این بزرگمردان شکل گیرد که به هیچ وجه زیبنده نیست.

همه کم و بیش از بحث‌هایی که بر سر خاکسپاری این اسطوره‌های مقاومت در برخی دانشگاهها، پیرامون برخی اماکن تاریخی و... در گرفته و گاه از آن فراتر رفته و حتی صف‌کشی‌هایی بین موافقان و مخالفان را موجب شده آگاهیم، اما عجیب اینجاست که می‌بینیم مشکل هنوز درمان نشده تا باز هر از چندگاهی سر باز کرده و عده‌ای را جریحه‌دار کند.

مدت‌هاست که آسیاب بر این روال نامطلوب می‌چرخد و می‌چرخد تا هر بار از یک جا خبر برسد که تدفین شهدای گمنام موافقت و مخالفت برخی را به همراه داشته و بعد مناقشه‌ای شکل گیرد که به هیچ وجه در شان قهرمانان جنگ نیست؛ مناقشه‌ای که برخی آگاهانه یا ناآگاهانه اینقدر به آن پر و بال داده و در کوره‌اش می‌دمند که گویی صف حق و باطل ایجاد شده و می‌بایست طرف یک طرف را گرفت تا به بودن در طرف دیگر محکوم نشد!

این بار نوبت به یزد رسیده است؛ به شهری که به دارالمومنین شهره است و بحث تدفین هشت تن از شهدای گمنام دفاع مقدس در محوطه تاریخی یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر جنجالی شده است؛ چراکه برخی مسئولان می‌گویند محل تدفین مناسب نیست و می‌بایست تغییر کند و برخی دیگر معتقدند که این مکان برای انجام این کار مناسب است.

بدین ترتیب باز غائله‌ای در گرفته که از حواشی آن خبر می‌رسد برخی در میدان تاریخی جمع شده و شعارهایی سر می‌دهند، بعضی تلاش دارند کار ساخت بنای یادبود را در سریع‌ترین شیوه به انجام برسانند، هستند کسانی که مصاحبه کرده و از لزوم این اقدام سخن می‌گویند و... و عجیب اینجاست که گویی اصل ماجرا گم شده و کسی توجه ندارد که در سایه این بحث و جدل‌ها، شهدا مغفول واقع شده‌اند.

این در حالیست که اگر به این اتفاق با دیدی فراتر از تدفین چند تن از شهدای گمنام جنگ تحمیلی در نقطه‌ای از خاک کشورمان که با وجود ایشان امنیت و آسایش یافته نگریسته و مقام شامخ این افراد و تجلیل از ایشان را مد نظر قرار دهیم، خواهیم دانست که آنچه ایشان را در اذهان بزرگ کرده و یادبودشان را ضروری جلوه می‌دهد، نه مکانی است که قرار است در آن به خاک سپرده شوند، نه گنبد و بارو و شاخصه‌ای که بر مزارشان نقش خواهد بست و نه چیز دیگری؛ اینقدر که حتی از این بزرگان نام و نشان ثبتی در دست نیست اما کوچکترین لطمه‌ای به هویتشان وارد نیست.

آنچه در این میان دردناک به نظر می‌رسد، بی‌توجهی مسئولان به همین نکته کلیدی است. به این حقیقت که آنچه در پس این بحثها نادیده گرفته می‌شود، قهرمانانی هستند که اینقدر از نام و مقام دوری گزیدند که شهید گمنام لقب گرفته‌اند تا ما و شما آسوده خاطر باشیم نه آنکه به هر دلیل مقابل یکدیگر صف بکشیم و فراموش کنیم بحث و جدل پیرامون محل تدفین این شهدا هیچ جایی در آرمانی که راه این شهدا را شکل داده بود، نداشت.

کافیست به یاد آوریم که شهدا برای وطنی جنگیدند که ذره ذره‌اش برایشان اهمیت داشت و در آن نه بحث جای مشهور مطرح بود و نه جای غیرمشهور و این گونه بود که خود به هویتی از ایثار تبدیل شدند. با این نگاه سخت نیست که توقع داشته باشیم اگر قرار است برای این هویت‌سازان و قهرمانان جایگاهی در نظر گرفته شود، می‌توان با تکیه بر قوانین و باید و نبایدهای جامعه ای که مرهون خون ایشان است، بهترین نقطه را یافت و بر سر چنین موضوعی بحث و مناقشه نداشت.

کافیست به یاد آوریم که آنچه احترام شهدا را در جامعه موجب شده، نه قومیت ایشان، نه شهر زادگاهشان، نه سن و سالشان و نه حتی نقش ایشان در آن نبرد سخت با دشمن بعثی، که کار بزرگی است که انجام داده‌اند و بر این اساس است که از قهرمانی ایشان سخن می‌گوییم و توقع داریم که در سایه یادآوری دلاوری‌هایشان، قدر و شان دستاوردشان یادآوری شده و راهشان ادامه یابد.

کافیست به یاد آوریم آنچه موجب شده ایده تدفین این شهدا در شهرهایمان ارزشمند شود، یادآوری هدف این شهداست نه جایی که قرار است در آن مقبره شهدای گمنام بسازیم؛ جایی که می‌تواند شانیت از این شهدا بگیرد و در قامت میدان شهدای گمنام، خیابان شهدای گمنام و امثال آن به جامعه معرفی شود نه یادواره شهدای گمنام جنب فلان بنا یا معبر مهم. جایی که قرار است هویت شناسایی آن در جامعه برای قرن‌ها، شهدای گمنامی باشد که در آنجا به خاک سپرده شده‌اند.

کاش هر چه زودتر برای پایان دادن به این مناقشات که متاسفانه نام شهدای گمنام را به آن سنجاق کرده‌ایم، تصمیم در حد و اندازه قانونی خاص اتخاذ کنیم تا تکلیف برای همیشه معلوم شده و دیگر بحث و مناقشه‌ای درباره محل تدفین شهدای گمنام نداشته باشیم؛ چه برسد به اینکه بخواهیم صف‌کشی کرده و از خوبی و بدیهای محل در نظر گرفته شده برای این کار سخن گفته و غائله به پا کنیم!

تماشاخانه