جنبش عدم تعهد: گفت‌وگو تنها راه‌حل بلندمدت موضوع هسته‌ای ایران

بیانیه جنبش عدم تعهد درباره اجرای موافقتنامه‌های پادمان معاهده عدم اشاعه هسته‎ای (NPT) و قطعنامه‎های ذی‌ربط شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شد.

به گزارش ایسنا در این بیانیه آمده است:

خانم رئیس

1- جنبش عدم تعهد مایل است مراتب تشکر خود را از آقای یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی بخاطر گزارش وی در خصوص اجرای موافقتنامه پادمان در جمهوری اسلامی ایران مندرج در سند GOV/2014/58 ابراز نماید.

2- جنبش عدم تعهد مایل است اعتماد به حرفه ای و بی طرفی بودن دبیرخانه آژانس در انجام فعالیت‌هایش نسبت به اجرای پادمان‌های معهده عدم اشاعه هسته‌ای در جمهوری اسلامی ایران را مجددا بیان کند.

3- قبل از بیان نقطه نظراتش در خصوص گزارش مدیر کل، جنبش عدم تعهد مایل است مواضع اصولی خود را در باره این موضوع مورد تاکید قرار دهد:

الف. جنبش عدم تعهد برحق اولیه و غیر قابل انکار کلیه کشورها برای توسعه، تحقیق، تولید و استفاده از انرژی اتمی برای مقاصد صلح آمیز، بدون هر گونه تبعیض و منطبق با تعهدات قانونی مربوطه اشان، تاکید می نماید. بنا براین، هیچ موردی نباید به گونه‌ای تفسیر شود که منجر به ایجاد ممنوعیت یا محدودیت حقوق کشورها در توسعه انرژی اتمی برای مقاصد صلح‌آمیز شود. انتخاب‌ها و تصمیمات کشورها، شامل موارد (مربوط به) جمهوری اسلامی ایران، در زمینه استفاده‌های صلح آمیز از فن‌آوری هسته‌ای و سیاست‌های چرخه سوخت می‌بایست محترم شمرده شوند.

ب‌. جنبش عدم تعهد، آژانس بین المللی انرژی اتمی را بعنوان تنها مرجع ذیصلاح برای راستی‌آزمایی تعهدات پادمانی مترتب بر اعضا مورد شناسایی قرار داده و تاکید می‌نماید که هیچ فشار یا مداخله غیر مقتضی در فعالیت‌های آژانس بویژه در فرآیند راستی‌آزمایی که می‌تواند کارایی و اعتبار آژانس را به مخاطره اندازد، نمی‌بایستی وجود داشته باشد.

پ. جنبش عدم تعهد بر تفاوت بنیادین میان وظایف قانونی کشورها وفق موافقتنامه های پادمان مربوط به آن‌ها با هرگونه اقدامات اعتماد ساز که بطور داوطلبانه اتخاذ می‌گردند و این که این امر موجد تعهدات قانونی پادمانی نمی گردد تاکید می نماید.

ت‌. جنبش عدم تعهد تاسیس منطقه عاری از سلاح هسته ای (NWFZ) در منطقه خاورمیانه را بعنوان گامی مثبت در راه نائل شدن به هدف خلع سلاح هسته‌ای جهانی مورد توجه قرار داده و مراتب حمایت خود از تاسیس چنین منطقه‌ای مطابق با قطعنامه‌های مربوطة مجمع عمومی و شورای امنیت را تکرار می‌کند.

ث‌. جنبش عدم تعهد مصونیت فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز را مورد تایید مجدد قرار داده و تاکید می‌نماید هرگونه حمله یا تهدید به حمله بر علیه تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز اعم از در حال فعالیت یا در حال ساخت که بشریت و محیط زیست را در معرض خطر جدی قرار داده و نقض عمده حقوق بین‌الملل، اصول و اهداف منشور ملل متحد و مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محسوب می‌شود، تاکید می‌نماید. جنبش عدم تعهد نیاز به تدوین سند مذاکراتی چندجانبه جامع برای اعلام ممنوعیت حملات یا تهدید به حملات بر تاسیسات هسته‌ای مختص استفاده های صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را تصدیق می‌نماید.

ج‌. جنبش عدم تعهد قویاً معتقد است که کلیه موضوعات پادمان و راستی‌آزمایی، منجمله موارد مربوط به ایران، می‌بایست در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بر اساس مبانی حقوقی و فنی حل و فصل گردد. علاوه بر آن جنبش عدم تعهد تاکید دارد که آژانس می‌بایست به کار خود برای حل موضوع هسته‌ای ایران در چارچوب اختیاراتش ذیل اساسنامه آژانس ادامه دهد.

چ. عدم تعهد تاکید می‌نماید که دیپلماسی و گفت‌وگو از طریق صلح‌آمیز و همچنین مذاکرات محتوایی بدون پیش‌شرط بین طرف‌های ذیربط می‌بایستی بعنوان تنها روش‌هایی که از طریق آن‌ها یک راه حل فراگیر و پایدار برای موضوع هسته‌ای ایران قابل دستیابی است، باقی بماند.

4- جنبش عدم تعهد تاکید می‌کند که موضوع عدم اشاعه بایستی از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک حل و فصل گردد و اقدامات و ابتکاراتی که در این رابطه اتخاذ می‌گردند بایستی در چهار چوب حقوق بین الملل، کنوانسیون‌های ذیربط و منشور سازمان ملل باشند.

5- جنبش عدم تعهد ملاحظه می‌نماید که مدیرکل بار دیگر بیان داشته که آژانس قادر بوده است به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اظهار شده در ایران در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از این تاسیسات که مواد هسته‌ای به طور عرفی استفاده می‌شود (LOFs) همانگونه که توسط ایران ذیل موافقتنامه پادمان‌هایش اعلام شده، ادامه دهد.

6- جنبش عدم تعهد از تمایز قائل شده، توسط مدیر کل، بین تعهدات ایران ذیل موافقتنامه‌های پادمان و سایر درخواست‌ها توسط شورای امنیت سازمان ملل استقبال می‌کند. در این رابطه جنبش عدم تعهد ملاحظه می‌نماید که مدیرکل در گزارشش اظهار داشته که ایران شماری از تعهداتش برخاسته از مقررات مربوطه قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل را اجرا نمی‌کند. جنبش عدم تعهد یاد آوری می‌کند که مدیرکل قبلا اظهارات ایران را گزارش کرده مبنی بر این‌که برخی از درخواست‌های آژانس «هیچ مبنای قانونی ندارند زیرا آن‌ها در چهار چوب مواقفتنامه پادمان قرار نمی‌گیرند» اظهاراتی که توسط ایران نیز در سند INFCIRC/810 تشریح شده اند. جنبش عدم تعهد ایران را ترغیب می‌نماید به منظور فراهم آوردن اطمینان‌های معتبر مبنی بر فقدان مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران مطابق با حقوق بین الملل، همکاریش با آژانس را تقویت کند.

7- جنبش عدم تعهد دبیرخانه را ترغیب می‌کند همچنان از درج جزئیات فنی گسترده در رابطه با اطلاعات حساس در گزارش مدیر کل خودداری کند.

8- عدم تعهد از همکاری مستمر بین آژانس و ایران همانگونه که در آخرین گزارش مدیرکل ذکر شده استقبال نموده و در این رابطه موارد زیر را متذکر می‌شود:

الف. ایران ذیل موافقتنامه پادمانهایش، 18 تاسیسات هسته ای و 9 LOFs را به آژانس اعلام کرده و آژانس همچنان عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در این تاسیسات و LOFs را تحت راستی‌آزمایی دارد.

ب. فعالیت‌های تولید مواد هسته‌ای، خصوصاً مواردی که به غنی‌سازی مربوط می شود همچنان تحت اقدامات کنترلی و نظارتی آژانس قرار داشته، و تاکنون کارخانه غنی‌سازی سوخت FEP در نطنز و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی سوخت (PFEP) همان طور که اعلام شده اند مشغول فعالیت هستند.

پ. آژانس راستی‌آزمایی نموده است که کارخانه غنی‌سازی تولید سوخت فوردو ( FFEP) مطابق با آخرین اطلاعات طراحی ارائه شده از سوی ایران ساخته می‌شود مطابقت داشته است؛ گرچه آژانس همچنین اظهار داشته که اطلاعات بیشتری از سوی ایران در رابطه با این تاسیسات لازم است.

ت. آژانس به نظارت بر استفاده و ساخت سلول‌های داغ در تاسیسات هسته‌ای مربوطه در ایران ادامه داده و تایید می‌نماید که ایران فعالیت‌های بازفرآوری در هیچیک از تاسیسات اعلامی ذیل موافقتنامه پادمان‌های ایران انجام نداده است.

ث‌. آژانس در تاریخ 16 اکتبر 2014 راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی در رآکتورآب سنگین را در اراک (IR-40​) انجام داد و ملاحظه کرد از زمان گزارش قبلی مدیر کل، هیچکدام از اجزاء عمده باقی مانده راکتور نصب نگشته‌اند.

ج‌. دسترسی مدیریت شده آژانس به کارگاه‌های مونتاژ سانتریفیوژ، کارگاه‌های تولید روتور سانتریفیوژ و تاسیسات ذخیرسازی ادامه دارد.

9- جنبش عدم تعهد توجه می‌نماید که مدیرکل در گزارش خود موضعش مبنی بر نیاز ایران به برداشتن گام‌هایی به سوی اجرای کامل موافقتنامه پادمان و سایر تعهداتش به منظور ایجاد اعتماد بین المللی به ماهیت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ایش، را تکرار کرده است. در این رابطه جنبش عدم تعهد ایران را تشویق می‌کند به همکاری کامل خود ادامه دهد.

10- جنبش عدم تعهد شانزده اقدام از هیجده اقدام عملی توسط ایران پیرو سند «چهار چوب برای همکاری» که بین جمهوری اسلامی ایران و آژانس موافقت گشته بود و مطابق آن، آژانس و ایران توافق کردند همکاری و گفت‌وگوی خود برای فراهم کردن اطمینان در خصوص ماهیت صرفا صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران از طریق حل و فصل کلیه موضوعات باقی مانده ای که تاکنون توسط آژانس حل و فصل نشده، را تقویت نمایند، استقبال می کند. جنبش عدم تعهد توجه می‌نماید که گفت‌وگو در خصوص دو اقدام عملی دیگر آغاز شده و طی ملاقات فنی دیگری که مورد توافق ایران و آژانس قرار گرفته، ادامه خواهد یافت. جنبش، ایران را بیشتر به تداوم همکاری‌هایش با آژانس برای اجرای دو اقدام عملی باقیمانده تشویق می‎کند.

11- علاوه بر این، جنبش عدم تعهد، قویا ایران و آژانس را به تداوم کارشان با هدف نیل به توافق بر سر اقدامات عملی جدید تشویق می‎نماید.

12- جنبش عدم تعهد منتظر گزارش مدیرکل به نشست ماه مارس 2015 شورای حکام، در خصوص پیشرفت اجرای دو اقدام باقیمانده‌ای که قبلا مورد توافق قرار گرفته و همچنین درباره اقدامات عملی احتمالی بعدی می‎باشد.

13- جنبش عدم تعهد، ادامه مباحث بین آژانس و ایران را به منظور حل همه موضوعات باقی مانده، اعم از گذشته و حال، که تا کنون توسط آژانس حل و فصل نشده، تشویق می نماید.

14- جنبش عدم تعهد توجه دارد که آژانس، در اجرای سند «چهار چوب برای همکاری» نگرانی‌های امنیتی ایران را از جمله از طریق استفاده از دسترسی مدیریت شده و حفاظت از اطلاعات محرمانه، مورد توجه قرار خواهد داد.

15- جنبش عدم تعهد همچنین توجه دارد که ایران هنوز اسناد مربوط به مطالعات ادعایی را دریافت نداشته است. در این چهار چوب جنبش عدم تعهد از درخواست‌های پیشین مدیرکل خطاب به آن دسته از اعضایی که اطلاعاتی را در ارتباط با « مطالعات ادعایی» به دبیرخانه ارائه کرده‌اند، برای موافقت با این‌که آژانس تمامی اسناد مربوطه را به ایران ارائه نماید، کاملا حمایت می‌نماید. جنبش عدم تعهد یکبار دیگر نگرانی‌های خود را نسبت به ایجاد موانع در این خصوص که فرآیند راستی‌آزمایی آژانس را با مانع مواجه می‌سازد، ابراز می‌دارد.

جنبش عدم تعهد در این رابطه، خاطر نشان می سازد که مدیرکل قبلا طی سند GOV/2009/55 گزارش نموده:

الف. آژانس بطور مستقل ابزارهای محدودی را برای اثبات صحت مدارک ارائه شده که اساس مطالعات ادعائی را تشکیل می‌دهند در اختیار دارد.

ب‌. محدودیت‌های اعمال شده از سوی برخی اعضا در قبال در اختیار گذاشتن اطلاعات به ایران، انجام مذاکرات مشروح را با ایران در این خصوص برای آژانس مشکل‌تر می‌سازد.

16- جنبش عدم تعهد از تصمیم ایران برای ادامه همکاری با آژانس استقبال می‌کند و کماکان منتظر است که اجرای پادمان در ایران به صورت معمول به انجام برسد. در این چهار چوب، جنبش عدم تعهد، آژانس و ایران را تشویق می کند، به منظور فراهم نمودن روشنگری در خصوص موضوعات شناسایی شده در گزارش و با نظر حل و فصل سریع این موضوعات مطابق برنامه عمل « تفاهم نامه جمهوری اسلامی ایران و آژانس در خصوص مدالیته حل و فصل موضوعات باقی مانده» ((INFCIRC/71l و سند «چهارچوب برای همکاری»، تلاش‌ها را مضاعف کرده، به فوریت به تعامل محتوایی خود ادامه دهند.

17- جنبش عدم تعهد از فعالیت‌های نظارت و راستی آزمایی آژانس در جمهوری اسلامی ایران، در ارتباط با برنامه مشترک اقدام که در تاریخ 24 نوامبر 2014 بین جمهوری اسلامی ایران و Eu3+3 در ژنو توافق گشت قدردانی می کند و به روز رسانی انجام گرفته درGOV/INF/2014/23 ، در مورد اجرای اقدامات داوطلبانه توسط ایران که در ارتباط با برنامه مشترک اقدام تعهد گشته را مورد توجه قرار می‌دهد.

18- جنبش عدم تعهد موضع اصولی خود را مبنی بر این‌که دیپلماسی و گفت‌وگو تنها راه برای حل بلند مدت موضوع هسته‌ای ایران می‌باشند، تصریح می‌نماید جنبش عدم تعهد بدین منظور همه کشورهای عضو را نسبت به مشارکت مثبت، تشویق می‌نماید.

متشکرم خانم رئیس.