به گفته رئیس سازمان غذا و دارو، توزیع و تزریق واکسن «پنتاوالان» از همین هفته در کشور آغاز شده است. شاید بسیاری ندانند که از این پس، واکسن پنج‌گانه یا «پنتاوالان» که چهار جزء آن یعنی دیفتری، سیاه سرفه، کزاز و هپاتیت «ب» در کشور از سال‌ها قبل در برنامه واکسیناسیون ملی قرار داشته است، در کنار جزء پنجم یا واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا به نوزادان دو تا شش ماهه تزریق خواهد شد، اما تزریق واکسن جدید و اجباری شدن تزریق آن به کودکان و به چه دلایلی اهمیت دارد؟

دکتر فیروزه ساجدی، متخصص اطفال در گفت‌وگو با جام جم با تاکید بر این که هموفیلوس آنفلوآنزا با عامل ویروسی آنفلوآنزا تفاوت دارد، می گوید: این باکتری، عامل ابتلا به بیماری هایی چون مننژیت و عفونت های تنفسی است. هموفیلوس آنفلوآنزا مانند بیماری های ویروسی در شرایط خاص یعنی با کاهش سیستم ایمنی بدن و بروز التهابات مزمن مانند آلرژی ها فعال می شود. البته اغلب مبتلایان به بیماری ناشی از این باکتری، کودکان بالاتر از دو ماه هستند، گرچه اغلب بیماری های تهاجمی در سنین سه ماهگی تا سه سالگی بروز پیدا می کند.

چه زمانی دچار عفونت هموفیلوس می شوید؟

به گفته دکتر ساجدی، عفونت هموفیلوس، گسترش جهانی دارد و بیماری هایی چون الکلیسم (اعتیاد حاد به مصرف مشروبات الکلی)، بیماری های نقص تولید آنتی بادی، کم خونی داسی شکل (یک اختلال خونی ژنتیکی که با هموگلوبین معیوب شناخته می شود)، برداشتن طحال و بیماری های ریوی مزمن از عوامل زمینه ساز عفونت هموفیلوس است. این متخصص اطفال می افزاید: در حدود 60 تا 90 درصد کودکان و 5 درصد از بالغین، ناقل هموفیلوس آنفلوآنزا در گلو یا بینی و حلق هستند که هنگام صحبت کردن، عطسه یا سرفه، عامل میکروبی هموفیلوس را در هوا پراکنده و از طریق استنشاقی به دیگران منتقل می کنند.

مننژیت، شدیدترین شکل بیماری

دکتر ساجدی بااشاره به این مساله می گوید: هموفیلوس آنفلوآنزا ممکن است عفونت هایی مانند عفونت خون، ریه و مننژیت ایجاد کند. گاهی نیز موجب عفونت پوست، حنجره، استخوان و مفصل می شود. حتی برخی گونه های این عامل میکروبی موجب عفونت گوش، ریه، التهاب ملتحمه و سینوزیت در کودکان می شود. وی تاکید می کند: مننژیت حاد نیز شدیدترین فرم بیماری هموفیلوس آنفلوآنزاست که شایع ترین علت مرگ کودکان از سه ماهگی تا سه سالگی را به خود اختصاص می دهد. البته مننژیت به ندرت در کمتر از سه ماهگی دیده می شود و در کودکان بالاتر از شش سالگی نیز غیر شایع است. علائم مننژیت به شکل تب، سردرد شدید، تهوع، استفراغ و سفتی گردن است.

هموفیلوس و خطر عفونت حنجره

به گفته دکتر ساجدی، گرچه مننژیت از تظاهرات شدید و حاد عفونت هموفیلوس است که معمولا در کودکان بالای سه سال، کمتر بروز می کند، اما عفونت حنجره از دیگر بیماری های ایجاد شده بر اثر آلودگی با میکروب هموفیلوس است که در کودکان سه تا پنج سال دیده می شود. یعنی نسبت به مننژیت در سنین بالاتری بروز می کند. درواقع، یکی از اورژانس های طب اطفال مربوط به عفونت حنجره است که شروع حاد و پیشرفت سریع و بدخیم دارد. خوب است بدانید که عفونت حنجره ناشی از هموفیلوس، تورم قابل توجهی در گلو ایجاد می کند که همراه با انسداد راه هوایی است و نیاز به اقدامات اورژانس دارد.

این متخصص اطفال تاکید می کند: عفونت خون با هموفیلوس آنفلوآنزا نیز در کودکان شش ماهه تا سه ساله مبتلا به کم خونی داسی شکل یا در موارد طحال برداری دیده می شود. عفونت گوش میانی نیز از تظاهرات شایع هموفیلوس آنفلوآنزاست. البته گاهی هموفیلوس آنفلوآنزا علت شایع عفونت چرکی مفصل و ریه در کودکان نیز محسوب می شود.

سلولیت یا عفونت پوستی

شاید بسیاری ندانند که عامل میکروبی که شایع ترین شکل تظاهرش آنفلوآنزاست ممکن است منشا عفونت پوستی نیز باشد.

دکتر ساجدی بااشاره به این که از تظاهرات میکروب هموفیلوس آنفلوآنزا، سلولیت یا عفونت پوستی است، می گوید: سلولیت یا عفونت پوست نیز در کودکان، طی سه ماهگی تا سه سالگی و بندرت در بالغین دیده می شود. پوست ناحیه گونه ها مهم ترین کانون سلولیت هموفیلوس آنفلوآنزاست، اما نواحی اطراف چشم و اندام های فوقانی نیز از محل های ابتلا محسوب می شود. علائم سلولیت یا عفونت پوست معمولا به شکل حاد شروع می شود که همراه با تورم، درد و تغییر رنگ پوست به آبی ارغوانی در محل ابتلاست.

وی تاکید می کند: هموفیلوس آنفلوآنزا به بسیاری از آنتی بیوتیک ها مقاوم است و در موارد شدید عفونت برای مهار آن باید از آنتی بیوتیک های بسیار قوی استفاده شود و صرفا در موارد غیرشدید می توان از آنتی بیوتیک های معمول مانند آمپی سیلین برای از بین بردن این عامل عفونی استفاده کرد.

پیشگیری با تزریق واکسن

آنچه درباره خطرناک بودن عامل عفونی هموفیلوس گفتیم، ضرورت پیشگیری از بیماری های ناشی از این عامل میکروبی را مشخص می کند که فقط با انجام واکسیناسیون امکانپذیر است.

دکتر ساجدی با اشاره به ورود واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا به برنامه واکسیناسیون ملی کشور می گوید: تزریق واکسن های موثر، علیه هموفیلوس آنفلوآنزا از اوایل دهه ۱۹۹۰ برای کودکان زیر پنج سال و بیماران بدون طحال از سوی سازمان بهداشت جهانی مورد تاکید قرار گرفته است. واکسن پنتاوالان در مقابل پنج بیماری دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، هپاتیت B و هموفیلوس آنفلوآنزا ایمنی ایجاد می کند. البته دیفتری، کزاز، سیاه سرفه و هپاتیت ب قبلا جزو برنامه جاری ایمن سازی کودکان در کشور بوده است و اکنون واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا نوع ب، جزء جدید و پنجم برنامه واکسیناسیون عمومی کودکان در کشور تلقی می شود. به این ترکیب، یعنی پنج نوع واکسن در کنار هم، پنجگانه یا پنتاوالان گفته می شود.

این متخصص اطفال تاکید می کند: این واکسن بی خطر است و در کاهش شیوع عفونت های هموفیلوس آنفلوآنزا در کودکان موثر است. تزریق این واکسن از دو ماهگی آغاز می شود و به ترتیب در چهار و شش ماهگی نیز به نوزاد تزریق خواهد شد. البته کودکانی که مبتلا به نقص مادرزادی یا اکتسابی تولید آنتی بادی هستند از تزریق واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا سود نمی برند و باید به جای آن تزریقات مکرری از ایمونوگلوبین را دریافت کنند.

تکذیب خروج یزد از فهرست میراث جهانی یونسکو

تماشاخانه