نخستين فايده ورود اين خودروهاي جديد از نگاه اين مدير ارشد اين است كه بازار با تنوع بيشتري همراه مي‌شود زيرا بازار تشنه محصول جديد است و چون قرار است برخي از اين محصولات در خطوط توليد خودروسازان مونتاژ شوند، كمي هم به ايجاد اشتغال كمك مي‌كند.

وعده عرضه 22 محصول جديد به بازار خودرو تا پایان سال آينده، چندي قبل در حالي از سوي دو خودروساز بزرگ مطرح شد كه به عقيده كارشناسان اين تصميم خودروسازان با چالش‌هايي همراه است. اگرچه خودروسازان قصد دارند با ارائه اين خودروها تنوعی به محصولات تولیدی خود دهند، اما به عقيده كارشناسان این اقدام با چالش‌ها و مشکلاتی روبه‌رو است.

به گزارش دنیای اقتصاد، خودروسازان در حالي به ورود اين خودروها به بازار تا سال آينده اميدوار هستند كه سوالات مختلفي پيرامون اين تازه‌واردها وجود دارد. با توجه به اينكه در كنار چند خودروي داخلي تعدادي از اين خودروهاي جديد وارداتي هستند و تعداد قابل توجهي از آنها نيز چيني هستند؛ قيمت، كيفيت و خدمات پس از فروش محصولات مذکور از اصلي‌ترين سوال‌ها پيرامون اين موضوع به شمار مي‌روند.

با نگاهي به قيمت اين محصولات به خوبي مي‌توان دريافت كه سقف تعداد قابل توجهي از آنها از بالاي 40 ميليون تومان آغاز مي‌شود و در اين ميان تنها دو خودرو هستند كه در محدوده قيمتي 15 تا 30 ميليون تومان قرار دارند که یکی از آنها نیز خودرو سواری است که به تازگی طرح وانت به خود گرفته است. به اين ترتيب به‌نظر مي‌رسد يكي از چالش‌هاي پيش روي اين محصولات قيمت آنها باشد.

در واقع خودروسازان اگرچه تلاش كرده‌اند به واسطه اين 22 خودرو به بازار تنوع بدهند، اما از سويي به تنوع قيمتي توجهي نكرده‌اند. از نگاه كارشناسان حتي اگر فرض را بر اين بگيريم كه خودروسازان موفق به وارد كردن اين تعداد خودرو به بازار شوند، به دليل بالا بودن قيمت‌ها بخش زيادي از بازار همچنان از تنوع محصول حاصل شده بي‌نصيب خواهند بود. ديگر چالشي كه بر سر راه محصولات جديد خودروسازان وجود دارد چيني بودن حدود نيمي از اين 22 خودرو جديد است.

به اين ترتيب كارشناسان پيش‌بيني مي‌كنند كه با توجه به چيني بودن برخي مدل‌ها و همچنين ناشناخته بودن آنها، خودروسازان بايد تلاش بيشتري براي جلب اعتماد مشتريان نسبت به كيفيت اين خودروها از خود نشان دهند؛ زيرا در شرايطي كه مشتريان به كيفيت اين خودروها بدگمان باشند، با توجه به چشمگير بودن تعداد چيني‌ها در پروژه تنوع‌بخشي به بازار، اين پروژه به‌نوعي با مشکلاتی همراه خواهد شد. نكته ديگري كه در رابطه با اين محصولات جديد وجود دارد بحث خدمات پس‌ازفروش است. با توجه به اهميتي كه خدمات پس از فروش براي مشتريان دارد و با توجه به اينكه برخي از محصولات جديد به منظور تست در بازار به صورت محدود از سوي خودروسازان وارد كشور خواهند شد، اين سوال مطرح است كه آيا خودروسازان در سال‌هاي پس از فروش و در شرايطي كه براي توليد اين محصولات به نتيجه‌اي نرسند، خدمات پس از فروش اين تعداد محدود را براي خريداران آن فراهم خواهند كرد؟

اما چالش‌هايي كه تا كنون به آنها اشاره شد در حالي وجود دارند كه در پي آنها مسائلي جدي‌تر و عميق‌تر نيز براي صنعت خودرو وجود دارد.

معرفی امسال، تولید سال آینده

مهرماه گذشته بود كه مديران عامل دو خودروساز بزرگ كشور، هر كدام در مراسمي جداگانه در شركت‌هاي تحت مديريت خود از ورود محصولات جديد به بازار تا سال آينده خبر دادند.

اما در شرايطي كه دو خودروساز بزرگ كشور از ورود محصولاتي جديد به بازار تا سال آينده خبر دادند، منتقدان اين رفتار خودروسازان را تا حدودي ناشي از فشار وزارتخانه و همچنين افكار عمومي ارزيابي کردند. به عقيده منتقدان در حالي كه خودروسازان بزرگ دنيا تنها زماني از ورود محصول جديد خود خبر مي‌دهند كه آن محصول در آستانه ورود به بازار است، اين رفتار خودروسازان كه ورود محصولاتي را وعده مي‌دهند كه حتي سرنوشت توليد آنها در كشور نامخشص است، به‌نوعي غيرحرفه‌اي و در نتيجه فشارهاي دولت براي توليد محصولاتي جديدتر و متنوع‌تر ارزیابی می‌شود.

به اين ترتيب خودروسازان در حالي با قطعيت از ورود 22 خودروي جديد به بازار مي‌گويند كه تعدادي از آنها در گام نخست وارداتي خواهند بود و هنوز برنامه‌اي براي توليد آنها در كشور وجود ندارد، حتي محصولاتي كه توليد آنها در خطوط توليد خودروسازان قطعي شده است نيز به دليل وجود مشكلاتي مانند تحريم‌هاي بين‌المللي مدت‌ها است كه با تاخير همراه شده‌اند و هنوز هم با توجه به نامشخص بودن مذاكرات هسته‌اي سرنوشت آنها مشخص نيست.

تنوع بازار با محصولات جدید

اما اين محصولات كه تعدادي از آنها در گام اول وارداتي‌ خواهند بود و تعدادي ديگر نيز از چين يا به صورت خودروي كامل يا قطعات منفصله وارد بازار خواهند شد، عاملي براي پيشرفت صنعت خودرو خواهند بود؟ يا اينكه صرفا تنوع بازار را به واسطه مونتاژ محصولاتي از چين، رنو و توليد چند محصول داخلي به همراه خواهد داشت؟

يك مدير ارشد در صنعت خودرو در پاسخ به اين سوال «دنياي اقتصاد» مي‌گويد: «پيشرفت در صنعت خودرو زماني حاصل مي‌شود كه يك خودروساز خودش قادر به طراحي و توليد يك محصول باشد، حال اگر در اين طراحي و توليد از كمك فني يا سرمايه‌گذاري ساير خودروسازان نيز برخوردار شود اصلا اشكالي ندارد؛ زيرا در نهايت محصولي با برند و مالكيت معنوي توليد خواهد شد كه امكان صادرات آن نيز وجود دارد.»

اين مدير ارشد در ادامه مي‌گويد: به اين ترتيب است كه يك خودروساز مي‌تواند محصولي با برند مختص خود يا يك برند مشترك به بازار ارائه دهد نه اينكه مشغول توليد خودرويي با برند يك شركت ديگر شود، برندي كه به دليل خارجي بودن امكان صادرات آن نيز وجود ندارد.

به عقيده اين مدير ارشد نمي‌توان به توليد برند يك شركت خودروسازي ديگر در كشور (تحت عنوان محصول جديد يا تنوع بخشيدن به بازار) نام خودروسازي داد بلكه چنين كاري بيشتر به معناي اشتغالزايي در زمينه خودرو در كشور است. اين مدير ارشد چين يا تايلند را مثال مي‌زند و مي‌گويد: اروپايي‌ها توليد خودرو را در اين دو كشور به دليل بازار خوب يا توليد ارزان ادامه مي‌دهند، اما اين اتفاق به معناي خودروساز شدن چيني‌ها يا تايلندي‌ها نيست؛ زيرا آنها دانش فني نخواهند داشت و صرفا عده‌اي در خطوط توليد مشغول خواهند بود كه اين اتفاق در نهايت به معناي ايجاد اشتغال و يك حركت مثبت اقتصادي در اين جهت است نه در جهت خودروسازي.

«طراحي و توليد خودرو براي خودروساز شدن» موضوعي است كه در سايه بحث ورود 22 محصول جديد به كشور، از سوي ديگر كارشناسان نيز بيان مي‌شود.

فرهاد به‌نيا، عضو انجمن قطعه‌سازان نيز در اين زمينه به «دنياي اقتصاد» مي‌گويد: خودروسازها اگر به‌دنبال تنوع محصول هستند بايد به طراحي و توليد پلت‌فرم توجه داشته باشند زيرا بر پايه يك پلت‌فرم مي‌توان محصولات متنوعي از سدان گرفته تا‌هاچ‌بك و حتي ون توليد كرد و به واسطه آن نياز بازار به تنوع را رفع كرد. به‌نيا در ادامه تاكيد مي‌كند خودروسازان اگر واقعا به‌دنبال تنوع محصول آن هم با برند خود هستند بايد پلت‌فرم خود را داشته باشند؛ زيرا وارد كردن خودرو و توليد آن در داخل به هيچ عنوان به معناي حركت به سمت خودروساز شدن يا توليد داخلی نيست و تنها در كوتاه‌مدت مي‌تواند مانند يك مسكن عمل كند.

اين عضو انجمن قطعه‌سازان عقيده دارد «مردم به‌دنبال تنوع محصول هستند و با توجه به قديمي بودن توليدات خودروسازان حق هم دارند، اما خودروسازان نیز بايد توجه داشته باشند كه واردات خودرو يا مونتاژ آنها در خطوط توليد، راهكارهايي كوتاه‌مدت هستند كه تنها مي‌توان به بازدهي آنان در كوتاه‌مدت‌ امیدوار بود در حالي‌كه براي داشتن يك تنوع محصول با تكيه بر توليد داخل خودروسازان بايد استراتژي فعلي خود را تغيير دهند.»

صحبت‌هاي به‌نيا در رابطه با داشتن پلت‌فرمي كه طراحي و ساخت خودروسازان باشد در حالي است كه خودروسازان از سال‌ها قبل وعده توليد پلت‌فرم داخلي را داده بودند، برنامه‌هايي كه تا كنون شاهد تحقق آنها نبوده‌ايم.

برنده واقعي پروژه تنوع بازار كيست؟

اما در حالي كه به‌نيا در بخشي از صحبت‌هاي خود به اين موضوع اشاره مي‌كند كه «تنها زماني مي‌توانيم بگوييم در صنعت خودرو پيشرفت كرده‌ايم كه طراحي، توليد، سرمايه‌گذاري و صادرات محصولاتمان را داشته باشيم» اين‌طور به‌نظر مي‌رسد كه ورود اين 22 محصول به بازار از طريق خودروسازان دستاورد چشمگيري به جز ايجاد تنوعي مقطعي در بازار به همراه نخواهد داشت. به عقيده كارشناسان در پي ورود 22 محصول جديد به بازار ايران، به دليل ماهيت وارداتي بودن آنها و حضور پررنگ چيني‌ها، اين شركت‌هاي خارجي و عمدتا چيني هستند كه از بازار گسترده ايران سود خواهند برد.

يك مدير ارشد در صنعت خودرو با اشاره به اينكه هدف اصلي در صنعت خودروسازي اين است كه يك خودروساز محصول ويژه خود را به توليد برساند مي‌گويد: تنها زماني‌كه اين اتفاق رخ بدهد مي‌توانيم بگوييم خودروساز شده‌ايم، اما متاسفانه طي سال‌هاي گذشته نه خودمان توان چنداني براي توليد برندهاي ويژه داشته‌ايم و نه به دليل مسائل مختلف سياسي و اقتصادي توانسته‌ايم سرمايه‌گذار جذب كنيم. اين مدير ارشد در بهترين حالت، ورود اين 22 خودرو جديد را با سه ویژگی مثبت همراه مي‌داند:

ویژگی ديگر مونتاژ خودرويي از يك شركت خارجي اين است كه در كنار مونتاژ، خودروسازان دانش فني نيز كسب مي‌كنند، اما اين اتفاق زماني رخ خواهد داد كه طرف مقابل چيزي بيشتر از خودروسازان داخلي در زمينه دانش فني داشته باشد نه چيني‌هايي كه از نگاه اين مدير ارشد دانش بيشتري از خودروسازان ندارند. اين مدير ارشد در ادامه مي‌گويد: با توجه به اينكه بيشتر اين محصولات چيني هستند در واقع معادلات كمي به هم مي‌ريزد و كار ما به‌نوعي كپي در كپي مي‌شود؛ زيرا مي‌خواهيم محصولات چيني‌ را كه همگي قبلا كپي‌كاري شده‌اند، به توليد برسانيم.

سومين ويژگي كه ورود محصولات جديد مي‌تواند براي صنعت خودرو داشته باشد، بهبود فروش محصولات خودروسازان به واسطه اين محصولات جديد است، براي مثال ممكن است مشتري‌ها با خود بگويند «خودروسازان ما كه خودروهايي جديد و با كيفيت بالا به توليد مي‌رسانند حتما در توليد محصولات خود نيز كيفيت را رعايت مي‌كنند.» اما اين در شرايطي است كه به عقيده يك مدير ارشد در صنعت خودرو، با توجه به تعداد قابل توجه محصولات چيني در ليست‌هاي خودروسازان، اين خودروسازان داخلي هستند كه در حال اعتبار دادن به اين برندهاي عمدتا ناشناخته چيني در كشور و مايه گذاشتن از اعتبار خود براي شناساندن آنها به بازار هستند.

به عقيده كارشناسان در پروژه ورود خودروهاي جديد به بازار ممكن است مردم در نهايت ضربه‌اي نبينند زيرا به هرحال با محصولاتي جديد و نسبتا با كيفيت مواجه خواهند شد و خودروسازان نيز براي حفظ اعتبار خود مجبور به رسيدگي به درخواست‌هاي مردم در رابطه با محصولات جديد خواهند بود، اما در نهايت اين صنعت خودرو كشور است كه با تكيه به چنين راهكارهايي ممكن است با پيشرفت خاصي در زمينه خودروساز شدن همراه نشود. اين نگراني در حالي مطرح است كه كارشناسان عقيده دارند ورود اين محصولات جديد به بازار، به نفع خودروسازان حاضر در پروژه تنوع‌بخشي به بازار خصوصا چيني‌ها خواهد بود و خودروسازان در كنار مونتاژكاري چيزي به دست نخواهند آورد.