از دی‌ماه تا اسفند سال گذشته پرواز ایران140 به جنوب متوقف شد اما پس از آن شرکتی که این هواپیما را در اختیار داشت، اصرار داشت که این پروازها ادامه داشته باشد. در این مدت بررسی‌های ما ادامه داشت و متوجه شدیم که موتور هواپیما علاوه بر نارسایی در سیستم سوخت، دارای خوردگی موتور نیز هست.

با گذشت چند روز از اعلام دلایل سقوط هواپیمای مرگ، مهندس شهاب محمدی، کارشناس ارشد قابلیت پرواز سازمان هواپیمایی کشوری در گفت‌وگو با همشهری از جزئیات تلاش خود و دیگر اعضای تیم کارشناسی برای جلوگیری از ادامه پرواز این هواپیما می‌گوید.

متن این گفت و گو را در ادامه می‌خوانید:

ماجرای نقص و اشکال در هواپیمای ایران140 و تلاش تیم کارشناسان برای جلوگیری از پرواز آن از چه زمان شروع شد؟

در تاریخ 30مهرماه سال گذشته به‌دنبال دریافت گزارش‌هایی درباره نارسایی موتور این هواپیما در مناطق گرم و مرطوب و همچنین طرح بحث وجود لرزش شدید در موتورها، با موافقت رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری، بررسی‌ها درباره این هواپیما شروع شد. من و یکی دیگر از کارشناسان ابتدا به‌عنوان مسافر سوار این هواپیما شدیم و در آن سفر متوجه شدیم که هواپیما لرزش زیادی دارد.

پس از آن سوار 2 هواپیمای دیگر که شبیه این نوع هواپیما بودند، در 2 مسیر دیگر شدم تا آنها را مقایسه کنم. لرزش هواپیمای ایران140 بیشتر از 2 هواپیمای دیگر بود. وقتی از شرکت بهره‌بردار دلیل خواستیم، جواب دادند که این هواپیما سبک‌تر و به همین دلیل لرزش آن بیشتر است. با این حال پاسخ آنها قانع‌کننده نبود و بعد از بررسی‌های بیشتر به این نتیجه رسیدیم که پرواز این هواپیما به جنوب باید متوقف شود و درنهایت نیز نامه محدودیت و توقف پرواز این هواپیما به جنوب کشور صادر شد.

دلایل شما برای توقف پرواز این هواپیما به جنوب چه بود؟

ما 2 دلیل داشتیم؛ دلیل اول این بود که هوای گرم برای موتور سم است. دوم اینکه هوای مرطوب باعث ایجاد خوردگی در هواپیما می‌شود.

این توقف پرواز در چه بازه‌ای انجام شد؟

از آنجا که با پایان یافتن زمستان، هوای تهران نیز گرم می‌شد، این نگرانی وجود داشت که گرمای هوا روی موتور تأثیر گذاشته و خطرساز شود. بنابراین از اوایل فروردین ماه، تلاش تیم کارشناسی برای رفع ایرادات موتور شروع شد اما این بار شرکت اوکراینی سازنده آنتونوف اعلام کرد که بنزین ایران به‌دلیل داشتن کمی آب باعث خوردگی موتور شده است. حال آنکه این ادعا کاملا غیرمنطقی بود و ربطی به خوردگی موتور نداشت.

بعد چه اتفاقی افتاد؟

25 فروردین همراه یک تیم کارشناسی راهی اصفهان شدیم تا با مسئولان شرکت بهره‌بردار ایران140 مذاکره کنیم. در حاشیه یکی از این جلسات، خانمی گفت که اگر شما این شرکت را بخوابانید، من باید رختشویی کنم. گفتم اگر رختشویی کنی بهتر از این است که فرزندت بی‌مادر بزرگ شود. بعدها وقتی حادثه رخ داد، شنیدم که همان خانم نیز در هواپیما بوده و جانش را از دست داده است. در آن جلسات مدیران ارشد شرکت مورد نظر حضور داشتند.

همه اصرار ما این بود که با توجه به ایراد موتور، هواپیما نباید پرواز کند. ما اعلام کردیم که موتور این هواپیمای ایران140 علاوه بر اشکال در سامانه سوخت رسانی دارای لرزش، خوردگی و زنگ‌زدگی است و جوانب احتمال توقف یک موتور در هنگام پرواز و عدم‌توانایی موتور دوم برای ادامه مسیر را طرح کردیم.

در این جلسات قرار بود مجوز سالانه بهره‌برداری شرکت (‌AOC) از هواپیما ایران140 تمدید شود و اگر تیم کارشناسی این مجوز را تمدید نمی‌کرد، شرکت دیگر حق استفاده از این نوع هواپیما را نداشت. این جلسات 3روز ادامه داشت اما به نتیجه‌ای نرسید. ما در این جلسات ایرادهای موتور را اعلام کردیم اما آنها زیر بار نمی‌رفتند.

از سوی دیگر فشارها برای تمدید AOC شرکت ادامه داشت. در نهایت گفتیم تخمین بزنید که دمای هوای تهران چه زمانی به 30 تا 35درجه می‌رسد. گفتند حدودا دهه اول خرداد. بنابراین مجوز شرکت را تا هفتم خرداد تمدید کردیم تا آنها در این مدت درباره ایراداتی که ذکر کرده بودیم پاسخ بدهند و فعالیت شرکت نیز ادامه داشته باشد.

پس از پایان مهلت ایراد موتورها رفع شد؟

هشتم خرداد دوباره راهی اصفهان شدیم. قصدمان بررسی موتورها بود. 2موتور هواپیما را بررسی کردیم و متوجه شدیم که هنوز خوردگی دارد. پس از بررسی‌ها در نامه‌ای نوشتیم که هنوز ایرادات رفع نشده است. نهم خرداد جلسه‌ای در تهران گذاشتیم که در آن همه مسئولان شرکت تولید و بهره‌بردار ایران140 حضور داشتند. آنها دلایل و ایرادات ما را قبول نکردند و در نهایت جلسه روز بعد نیز برگزار شد و این بار بعد از اینکه تمامی اشکالات موتورهواپیما را گفتیم، صورتجلسه امضا شد.

این در حالی بود که ما مجوز شرکت را نیز تمدید نکرده بودیم. اما چند روز پس از امضای صورتجلسه علاوه بر مدیر دفتر قابلیت پرواز، دیگر افرادی که این صورتجلسه را امضا کرده بودیم از سوی رئیس سازمان هواپیمایی کشوری عزل و به جای دیگری منتقل شدیم. پس از آن هم به‌رغم همه تلاش‌های کارشناسی برای توقف پرواز این هواپیما، AOC شرکت بهره‌بردار ایران140 به‌مدت یک سال دیگر تمدید شد تا اینکه 19مرداد امسال به‌دلیل از کار افتادن یکی از موتورها و همچنین دمای هوا و اضافه بار سقوط کرد و 41نفر را قربانی کرد.

براساس مدارکی که در اختیار همشهری قرار گرفته است، تیم کارشناسی دفتر قابلیت پرواز سازمان هواپیمایی کشوری در جریان برگزاری جلسات با مسئولان شرکت بهره‌بردار هواپیمای ایران140، مشکلات و ایرادات هواپیما را به آنها اعلام کرده بودند که برخی از آنها، وجود مشکل در پمپ‌های سوخت موتور هواپیما، خوردگی روی موتورها و تأییدیه طراح و سازنده موتور هواپیما، درخصوص مشکل مشاهده شده در کمپرسور مربوط به خوردگی است اما به جای اینکه مشکلات مطرح شده رفع شوند، تیم کارشناسی از این ماجرا کنار گذاشته شدند و در نهایت با سقوط هواپیما 41 نفر جان خود را از دست دادند.

تماشاخانه