در اپلیکیشن وایبر در حال حاضر روزانه به طور متوسط 550 هزار ثبت‌نام جدید می‌کنند و همین موفقیت سبب شد تا شرکت ژاپنی تجارت الکترونیک راکوتن Rakuten آن را در حالی که 200 میلیون کاربر داشت، با بهای 900 میلیون دلار خریداری کند.

فیلترینگ؛ واژه‌ای که این روزها زیاد به گوش می‌خورد و بیش از همه وایبر، تانگو و واتس‌اپ را هدف قرار داده است. اپلیکیشن‌هایی که روز به روز بر میزان محبوبیت آنها افزوده می‌شود و به موازات آن کاربران بیشتری در سطح جهان جذب می‌کنند. هر چند بسیاری از کشورها به فراخور موقعیت خود با این اپلیکیشن‌ها برخورد می‌کنند.

روزنامه «ایران» با این مقدمه نوشت: برخی کشورها مشکلی با حضور این اپلیکیشن‌ها و استفاده آن توسط مردم ندارند ولی در برخی مناطق نیز به دلیل حساسیت‌های موجود بحث نظارت یا بلاک کردن و فیلترینگ این شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد. یکی از این اپلیکیشن‌ها وایبر است که به هرحال حضور آن در برخی کشورها خالی از انتقاد نبوده است در برخی کشورهای عربی این شبکه اجتماعی را نقشه‌ای برای جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات شهروندان می‌دانستند. نخستین بار در شبکه العربیه ادعا شد که این شبکه به اسرائیل ارتباط دارد اما بنیانگذاران وایبر هرگز چنین چیزی را نپذیرفتند و گفتند هیچ وابستگی به این رژیم ندارند. در برخی از وبلاگ‌ها نیز تلاش شد تا ارتباطی بین وایبر و شبکه موساد نشان داده شود.

امارات: کاهش درآمدزایی، دلیل بی‌مهری به وایبر

امارات متحده عربی تا حدی با حضور اپلیکیشن‌هایی مانند واتس‌اپ، وایبر، تانگو و ... مشکل دارد و رگولاتوری مخابرات این کشور از سال گذشته موضوع این شبکه‌های اجتماعی را در دستور کار خود قرار داده است. مسئولان رگولاتوری شرکت مخابرات امارات متحده عربی معتقدند با توجه به اینکه تنها 2 شرکت اتصالات و مخابرات امارات هستند که می‌توانند در زیرساخت‌های این کشور سرمایه‌گذاری کرده و متقابلا درآمدزایی هم داشته باشند حضور شبکه‌های اجتماعی مانند وایبر، واتس‌اپ، تانگو و ... که مردم با استفاده از آن می‌توانند از تماس‌های رایگان بهره‌مند شده و همچنین پیامک‌های مجانی ارسال کنند درست نیست.

مسئولان رگولاتوری معتقدند حضور این شبکه‌های اجتماعی در این کشور می‌تواند بر درآمد این شرکت‌ها تأثیری منفی بگذارد و با توجه به استقبال بیش از حد مردم از این اپلیکیشن‌ها، حتی شاید روزی را بتوان تصور کرد که شرکتی مانند اتصالات از حضور در این کشور سر باز بزند و زیرساخت‌های مخابراتی با مشکلات زیادی مواجه شود. به همین دلیل بهترین راهکار را کمتر کردن دسترسی مردم به این اپلیکیشن‌ها می‌دانند، با این حال وایبر در این کشور فیلتر نیست.

هدف وایبر، سرقت اطلاعات حماس

در کشور لبنان نیز با توجه به موقعیت ویژه این کشور و جنگ تمام‌عیار با اسرائیل، استفاده از وایبر کنترل می‌شود. حتی برخی این وسیله را یک ابزار جاسوسی می‌دانند که قرار است اطلاعات مسلمانان به‌ویژه گروه حماس را سرقت کند اما تیم طراح وایبر در وبلاگ‌های متعدد تلاش می‌کنند تا نگرش لبنان را به این شبکه اجتماعی تغییر دهند.

عراق: فیلتر برای مقابله با داعش

در کشور عراق هرچند تا پیش از این استفاده از همه شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها آزاد بود ولی از ژوئن سال‌ جاری به دلیل حضور گروه داعش در این کشور، اوضاع به گونه‌ای دیگر رقم خورد و درحال حاضر توئیتر، یوتیوب و فیس‌بوک به طور کامل فیلتر هستند.

وزارت ارتباطات عراق برای مقابله با سازماندهی بیشتر گروه داعش در عراق از طریق این اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی، آنها را فیلتر و مسدود کرده است. ماجرا فقط به این ختم نشد. مسئولان وزارت ارتباطات این کشور هر چند علاقه‌ای ندارند دسترسی مردم عادی به این اپلیکیشن‌ها و همچنین شبکه‌های اجتماعی محدود شود ولی به دلیل مقابله با گروه داعش خود را مجبور به این کار می‌دانند. این فیلترینگ‌ها از بغداد آغاز شد و حالا در هر نقطه از این کشور که امکان برقراری ارتباط اینترنتی وجود داشته باشد، فیلترینگ هم دیده می‌شود.

سوریه: هدف هکر وایبر

در حال حاضر در سوریه نیز شاهد شرایطی مشابه عراق هستیم و بسیاری از وب‌سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها مسدود هستند. در سوریه نگاه خوبی به وایبر وجود ندارد و حتی در ماه جولای سال 2013 ارتش سایبری سوریه که گروهی از هکرها هستند، اپلیکیشن وایبر را هک کردند ولی گفته می‌شود هیچ اطلاعاتی از کاربران به سرقت نرفت.

مصر: فیلتر جواب نمی‌دهد

مصر ابتدا با اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی مشکل داشت اما به تدریج این مشکل بدبینی برطرف شد. در این کشور این اعتقاد وجود دارد که این اپلیکیشن‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تماس رایگان پیامک مجانی ارسال کنند و فایل‌ها و عکس‌های خود را به اشتراک بگذارند بدون اینکه هیچ پولی در این میان رد و بدل شود که این موضوع محل مناقشه است اما هیچ یک از فیلترینگ‌ها جواب نداد و مردم باز هم از این فناوری‌ها به شیوه‌های مختلف بهره گرفتند. حالا به نظر می‌رسد دولت مصر نیز متوجه شده است که فیلتر هیچ شبکه اجتماعی جواب نمی‌دهد و نمی‌توان مردم را از آن دور نگه داشت، به همین دلیل به سمت ابزار نظارتی ویژه‌ای رفته است.

هرچند دولت مصر به این خبر واکنش چندانی نداشته و آن را تأیید نکرده ولی اسنادی که به تازگی منتشر شده است، نشان می‌دهد که دولت مصر با ابزاری خاص در حال نظارت بر شبکه‌های اجتماعی و فعالیت‌های اجتماعی است. گفته می‌شود شرکت (Systems Engineering of Egypt (SEE در این نظارت همکاری گسترده‌ای با دولت مصر دارد و با آنالیز مکالمات و پیامک‌ها در وایبر، واتس‌اپ، اسکایپ و همچنین شبکه‌های اجتماعی دیگر به دولت اجازه می‌دهد تا موارد خلاف قانون را به سرعت شناسایی کند.

گفته می‌شود که این ابزار نظارتی تنها برای تحقیق درباره اعمال خلاف صورت می‌گیرد و هر جا احساس شود که نشر فساد و هرزگی، ایده‌های مخرب و مواردی از این دست در حال وقوع است، دولت وارد عمل شده و افراد خاطی را دستگیر می‌کند؛ در غیر این‌صورت مردم می‌توانند همه مکالمات و پیامک‌های معمول خود را داشته باشند بدون اینکه از چیزی واهمه داشته باشند.

چین: وایبر تهدید نیست

مدتی است که کاربران چینی از سختی دسترسی به اپلیکیشن‌هایی خاص در چین مانند Kakao Talk و Line از محبوب‌ترین اپ‌های آسیا به‌ویژه در چین و هندوستان شکایت دارند. Kakao Talk توسط شرکتی واقع در کره جنوبی با نام Kakao Corp عرضه شده و Line نیز ژاپنی است. دولت چین اعلام کرده که این دو اپ را مسدود می‌کند چون معتقد است از آن به عنوان کانال‌هایی برای گردش اطلاعات مربوط به تروریسم و چگونگی ساخت بمب استفاده می‌شود. همچنین تروریست‌ها می‌توانند از امکانات ویدئویی این وبسایت‌ها استفاده کنند.

لی جین گویو مسئول واحد سیاست اینترنت در چین ادامه داد: با سایر سرویس‌های پیامکی خارجی مانند Vower, TalkBoxو Didi نیز باید با احتیاط برخورد کرد.

وی ادامه داد: ما در چین سرویس پیامکی ساخت داخل مناسبی با عنوان Weixin را داریم که به نوعی مشابه WeChat است و همه کارایی‌های آن را دارد و می‌توان از آن استفاده کرد، هرچند تروریست‌ها در این اپ نیز می‌توانند ورود پیدا کنند.

گفتنی است چین از کشورهایی است که در نظارت بر اینترنت بسیار سختگیر است و دائم در تلاش است تا با استفاده از سیستم فیلترینگ Great Firewall از دسترسی مردم این کشور به توئیتر، یوتیوب و ... جلوگیری کند. در حال حاضر فلیکر یاهو و OneDrive یاهو نیز در این کشور مسدود است ولی جالب اینجاست که وایبر، تانگو، واتس‌اپ و ... به راحتی در دسترس مردم قرار دارد و هیچ تهدیدی تلقی نمی‌شود.

به هرحال با تمام موانعی که بر سر راه ارتباط با شبکه وایبر وجود دارد، باید گفت که شبکه اجتماعی وایبر که در سال 2010 برای رقابت با اسکایپ طراحی شده است تنها در مدت 4 سال موفق شده که تعداد کاربران خود را از 50 هزار نفر به 400 میلیون نفر در اروپا، خاورمیانه، آمریکای مرکزی و جنوبی و آفریقا برساند. این اپلیکیشن که ابتدا فقط قابلیت ارسال پیامک رایگان را داشت، همزمان با طوفان هولناک هایان فیلیپین درسال 2013 وارد مرحله تازه‌ای شد و امکان برقراری تماس و مکالمه تلفنی نیز به قابلیت‌های آن افزوده شد تا مردم این منطقه بتوانند با دوستان و اعضای خانواده خود تماس برقرار کنند.

این اپ در حال حاضر 30 زبان از جمله آلبانیایی، عربی، چینی، انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، یونانی، ایتالیایی، ژاپنی، کره‌ای، فارسی، پرتغالی، روسی، سوئدی و اردو را پشتیبانی می‌کند.

در حال حاضر 2/31 درصد کاربران وایبر در آسیا حضور دارند که در این قاره نیز بیش از همه، مردم فیلیپین و ویتنام از این اپ استفاده می‌کنند و این رقم در اروپای غربی به 24 درصد می‌رسد. خاورمیانه نیز در این میان 3/12 درصد کاربران وایبر جهان را به خود اختصاص داده است در حالی که این تعداد در آمریکای جنوبی 8/9 درصد است.

تماشاخانه