عصرایران؛ محمد مهدی حیدرپور - وارد اتاق می شوید و چراغ ها به صورت خودکار روشن می شوند؛ به عقب نگاه می کنید و پس از خروج از اتاق چراغ ها به صورت خودکار خاموش می شوند؛ دمای اتاق در حالت مطلوب و مناسبی قرار دارد؛ پس از خروج از در اصلی خانه تمامی درها خود را قفل می کنند؛ سیستم امنیتی به صورت خودکار فعال می شود؛ اینها بخشی از ویژگی های یک خانه هوشمند محسوب می شوند که شاهد برخی از آنها در فیلم های علمی تخیلی گذشته بوده ایم. امروزه تقریبا تمامی این موارد در دسترس بوده و روند هوشمندتر شدن خانه ها همچنان ادامه دارد.

به گزارش "گروه علم و فناوری" عصرایران، با به کارگیری حسگرهای مختلف برای تسخیص دما، رطوبت، کیفیت هوا - حتی مونواکسید کربن یا رادون - این قبیل ساختمان های هوشمند اغلب بیش از افرادی که در آنها زندگی می کنند نسبت به شرایط محیط اطراف خود آگاهی دارند. البته خانه هوشمند یک نوع از ساختمان هوشمند محسوب می شود اما اکثریت ساختمان های هوشمند مسکونی نیستند.

امروزه سیستم های کنترل و هدایت دستگاه ها به صورت خودکار برای گرمایش و سرمایش اتاق ها یا فضاها، کنترل دوربین های امنیتی و زنگ های هشدار، چراغ ها، سیستم های توزیع آب، آسانسورها و ... به کار گرفته می شوند. در داخل ساختمان ها انواع مختلفی از حسگرها، کنترل کننده ها و لوازم هوشمند قرار گرفته اند. پیشرفت فناوری می تواند به ما در کاهش مصرف انرژی و کنترل انتشار گازهای گلخانه ای کمک کند و از این رو می توانیم انتظار موارد بیشتر در آینده را داشته باشیم. در حقیقت، ما شاهد ظهور شهرهای "هوشمند" هستیم.

نوک کوه یخ

با ظهور فناوری ساختمان های هوشمند، ما بر لبه پرتگاه دنیایی بسیار متفاوت از آن چه امروز می شناسیم قرار گرفته ایم. احتمالا در آینده نزدیک شاهد جوامع هوشمندی متشکل از ساختمان های هوشمند، خودروهای هوشمند که بی نیاز از راننده در بزرگراه های هوشمند و با استفاده از علایم و بیلبوردهای هوشمند در حال حرکت هستند، خواهیم بود.

شاید این پرسش مطرح شود که آیا این ساختمان های هوشمند و شهرهای هوشمند ضروری هستند؟ آیا بدون آنها زندگی خوبی نخواهیم داشت؟ بی تردید، پاسخ به این پرسش ها قابل بحث است، اما این مساله که زیرساخت های مناطق شهری در کشورهای مختلف پاسخگوی جمعیت رو به افزایش جهان نیستند، انکارناپذیر است. بنابر گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از نیمی از مردم جهان در شهرها زندگی می کنند. برآوردهای این سازمان نشان می دهند این رقم تا سال 2030 به 60 درصد افزایش خواهد یافت.

از سوی دیگر و بنابر گزارش سازمان ملل متحد، بیش از 70 درصد مردم جهان تا سال 2050 در شهرها ساکن خواهند بود. از آن جایی که سیستم های توزیع نیرو، مدیریت آب، فاضلاب، حمل و نقل و غیره به واسطه افزایش تقاضا زیر فشار بیشتری قرار می گیرند و اکثر شهرها با محدودیت های بودجه مواجه هستند، تمایل قوی به سوی افزایش بهره‌وری و پایداری در شهرهای سراسر جهان وجود دارد. افزون بر این، بسیاری از دولت های جهان قوانین الزامی برای فناوری های پاک‌تر و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را اجرایی کرده اند.

جهانی که در آن زندگی می کنیم با توجه به سبک زندگی ما در حال تغییر است. برخی مزایای آشکار در این روند وجود دارند و همانند هر تغییر دیگری این روند نیز خالی از نگرانی و جنبه های منفی نیست.

جنبه های منفی

در میان شور و هیجانی که پیرامون شهرهایی پاک‌تر و کارآمدتر با میزان زباله های کمتر و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای وجود دارد، صداهایی مخالف نیز به گوش می رسند. چه اتفاقی رخ خواهد داد اگر از فناوری های نوین و هوشمند به عنوان ابزاری امنیتی برای سرکوب مردم استفاده شود؟ این که برخی سازمان ها تصمیم بگیرند در اتاق شما چه زمانی باید قفل شود؟ این که آیا خودرو شما روشن خواهد شد یا خیر؟ این که فناوری خودکار بر اساس معیارهای دلخواه ارائه خدمات به برخی از افراد جامعه را انجام ندهد؟ آیا خیلی سریع در حال حرکت به سوی آینده هستیم؟

در شرایطی که برخی از این پرسش ها همانند طرز فکر یک نظریه پرداز توطئه به نظر می رسند، افراد بسیاری نیز وجود دارند که آنها را نگرانی هایی حقیقی می دانند. پرسش های این چنینی تقریبا هر زمانی که پیشرفت چشمگیر تکنولوژیک صورت می گیرد، پدیدار می شوند اما مزایا و امتیازات ایجاد زیرساخت های هوشمند به اندازه ای هستند که بر موارد منفی غلبه کنند. البته نگرانی هایی مشروع نیز وجود دارند که باید به آنها پرداخته شود. از این رو، بهتر است خود را برای واقعیتی که در حال رخ دادن است آماده کنیم تا این که آن را انکار کنیم.

بهره‌وری و بازده بالاتر، کاهش پسماند، آلودگی کمتر، تصادفات کمتر و ... از مزایای آشکار شهرهای هوشمند هستند که می توانند صرفه جویی در هزینه های شهری و به طور همزمان ایجاد جهانی پاک‌تر و کارآمدتر را برای ما رقم بزنند. این قبیل فناوری ها می توانند وابستگی ما به سوخت های فسیلی را کاهش داده و یا حتی از بین ببرند. آب و هوای پاک‌تر، خیابان ها و جاده هایی ایمن‌تر و شهروندانی سلامت‌تر و شادتر نتیجه این قبیل فناوری ها خواهند بود.