وی تصریح کرد: علت گرایش زوجین به تک فرزندی رواج فردگرایی، مادی گرایی، فرار از مسئولیت پذیری والدین و زیاده خواهی آن‌ها برای تمرکز تمام امکانات مادی و معنوی برای تنها یک فرزند است که راه مقابله با آن نیز نزدیک شدن به خدا و توجه به آیات و روایات مربوط به فرزند آوری بیشتر است.

یک عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، عنوان کرد: ایران به لحاظ نرخ رشد جمعیت، رتبه 23 در میان 26 کشور حاضر در منطقه را داراست.

به گزارش ایسنا، خلیل علی محمد زاده در همایش علمی سیاست‌های جمعیتی، تاریخچه، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو که روز گذشته (پنج شنبه) در محل همایش‌های سالن‌های گسترش دانشگاه اصفهان برگزار شد، با اشاره به پژوهش‌های «بیل مک کیبن» پژوهشگر سرشناس آمریکایی پیرامون پدیده تک فرزندی اظهار کرد: تک فرزندی والدین علاوه بر این که تنظیم تربیتی خانواده‌ها را به چالش می‌کشد و انضباط رفتاری والدین با فرزندان را به مخاطره می‌اندازد باعث بلوغ زودرس فرزندان به علت تحمیل معاشرت آن‌ها با افراد بزرگسال شده و قدرت مقابله آن‌ها با مشکلات زندگی را به شدت کاهش می‌دهد.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری درباره کاهش نرخ رشد جمعیت به عنوان یک چالش اجتماعی گفت: برای اثبات وضعیت نابسامان جمعیت ایران در 50 سال آینده کافی است به بررسی نرخ کل باروری (TFR) نرخ رشد جمعیت بپردازیم و از طریق مقایسه آمار و ارقام ثبت شده در سال‌های قبل از انقلاب تاکنون وضعیت نرخ موالید در سال‌های آینده را پیش بینی کرده و مورد کنکاش قرار دهیم.

نرخ کل باروری در ایران 1.8 نفر

محمد زاده خاطرنشان کرد: نرخ کل باروری (TFR) که در عمل نسبت به نرخ رشد جمعیت آمار کاربردی‌تر و دقیق‌تری را در اختیار قرار می‌دهد؛ به معنای میانگین تعداد فرزندانی است که یک مادر در طول حیات خود می‌تواند زنده و سالم به دنیا بیاورد که این آمار در حال حاضر در ایران 1.8 نفر و کمتر از 2 فرزند است که این رقم از نرخ «سطح جایگزینی» یعنی 2.1 نفر فاصله فاحشی گرفته است.

رییس کمسیون بهداشت و درمان شورای فرهنگی اجتماعی زنان کشور افزود: آنچه جمعیت فردای کشور را تعیین می‌کند نرخ باروری امروز است اما آنچه به عنوان خطر مخفی، جامعه فردای ایران را تهدید می‌کند و تاثیر خود را در سی سال آینده بر جنبه های مختلف زندگی مردم کشور تحمیل می‌کند نرخ باروری صفر و حتی منفی است.

وی با اشاره به سیاست‌های مرحله دوم تنظیم خانواده اظهار کرد: بر اساس این سیاست‌ها که در سال 1368 در کشور به مرحله عملیاتی رسید مقرر شد نرخ TFR که در آن سال رقمی برابر 6.4 نفر بود در سال 1385 به 4 نفر برسد اما در عمل نرخ باروری کل ایران در سال 1371 و 14 سال زودتر به رقم 3.6 رسید این در حالی است که در 25 سال گذشته نرخ کل باروری (TFR) به عنوان مثال در کشور آمریکا از 2.1 نفر به 2.5 نفر و در کشور ایتالیا از 3 نفر 1 به 1.4 نفررسیده است.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن بر شمردن عوامل کاهش بی سابقه و خارج از برنامه نرخ باروری کل کشور تصریح کرد: عوامل متفاوت اقتصادی و اجتماعی در کاهش این نرخ موثر بوده است به طوری که در سه دهه گذشته تمام کشورهای جهان و منطقه نیز با کاهش تعداد موالید روبه رو بوده‌اند به عنوان مثال در کشورهای ترکیه، عربستان و پاکستان؛ نرخ باروری به ترتیب از 3.6 نفر به 2 نفر، از 5.5 نفر به 2.9 نفر و از 6.1 نفر به 3.6 نفر رسیده است اما ایران در میان 26 کشور منطقه از نظر نرخ TFR اکنون از آخر دوم و در میان 209 کشور جهان نیز در مرتبه 146 قرار گرفته است.

کاهش 33 درصدی کل باروری در جهان

محمد زاده به عوامل تاثیرگذار فرهنگی در کاهش تعداد جمعیت اشاره و خاطرنشان کرد: عوامل متعددی مانند رواج زندگی مجردی، فرار جوانان از ازدواج و گرایش به داشتن تنها یک فرزند در کاهش نرخ کل باروری موثر بوده و باعث شده است این نرخ در سی سال گذشته در جهان 33 درصد کاهش یابد که سهم جهان اسلام از این کاهش 41 درصد و به طور خاص سهم ایران در این بین 300 درصد بوده است.

رییس کمسیون بهداشت و درمان شورای فرهنگی اجتماعی زنان کشور در ادامه به تشریح مفهوم نرخ رشد جمعیت پرداخت و یادآور شد: در نرخ رشد جمعیت؛ رشد طبیعی و مطلق به صورت درصد مطرح می‌شود به طوری که مهاجرت‌ها نیز در نظر گرفته می‌شوند که بر اساس این تعریف در سال 1368 بدون در نظر گرفتن معاودین عراقی و مهاجران افغان نرخ رشد جمعیت ایران 3.2 درصد بوده که به صورت غیرحرفه ای و خارج از برنامه کنترل جمعیت 12 سال زودتر، در سال 1385 به عدد 2.3 درصد رسیده است.

وی گفت: اجرای درست هر برنامه‌ای به خصوص در سطح کلان کشور نیازمند مدیریت اصولی است و از این نکته نباید غافل شد که هر برنامه با اهداف خود شناخته می‌شود و سیاست‌های تعدیل جمعیت از جمله برنامه‌هایی بود که اگر چه در ابتدای امر به درستی به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید و به خوبی توسط مسئولان وزارت بهداشت عملی شد اما حتی پس از رسیدن به اهداف خود در سال 1379 باز هم به صورت غیر مسئولانه ادامه یافت.

محمد زاده مسئله جمعیت را استراتژیک دانست و تصریح کرد: با وجود آن که باید خانواده‌ها را در تصمیم برای انتخاب تعداد فرزند آزاد گذاشت اما مسئولان دانشگاهی و مدیران جامعه سلامت نیز نباید برای تشویق شدن در سخنرانی‌های تنظیم جمعیت با متوسل شدن به فرافکنی و بیان دروغ‌های آماری تحلیلی مردم را از حقیقت دور کنند.

ایران در رتبه 23 نرخ رشد جمعیت در میان 26 کشور منطقه

رییس کمسیون بهداشت و درمان شورای فرهنگی اجتماعی زنان افزود: فرهنگ سازی برای زوج‌های جوان از تصویب قوانین و امتیازات تشویقی کارسازتر است؛ امروز اگر خانواده‌ها به سمت زندگی اسلامی دینی حرکت کنند و به جای تقلید افکار، عمیق‌تر بیاندیشند در برابر تفکرات انحرافی غرب مسلح‌تر خواهند بود و با دید بازتری به موضوع فرزندآوری نگاه خواهند کرد.

وی خاطرنشان کرد: در 25 سال گذشته نرخ رشد جمعیت جهان روند نزولی به خود گرفته است به طوری که از 1.6 درصد به 1.2 درصد رسیده است این در حالی است که این رقم در ایران از 3.2 درصد در سال 1365 به 1.3 در سال 1392 رسیده است.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در نرخ رشد جمعیت به رتبه 23 ایران در میان 26 کشور حاضر در منطقه اشاره و اظهار کرد: برای بررسی جمعیت جوان یک کشور کافی است به مقایسه تعداد افراد زیر 15 سال و بالای 60 سال در جامعه بپردازیم؛ بر اساس تعریف تعداد افرار زیر 15 سال از 40 درصد در سال 1365 به 23 درصد در سال 1392 و آمار افراد بالای 60 سال از 4 درصد به 8.2 درصد رسیده است.

محمدزاده تصریح کرد: سرعت کاهش جمعیت در ایران نظر محققان آمریکایی را به خود جلب کرده است به طوری که بر اساس یک مقاله منتشر شده در سال 2013 این پژوهشگران کاهش شدت جوانی و افزایش سرعت پیری در ایران را مانند کشورهای توسعه یافته ارزیابی کرده‌اند این در حالی است که ایران با توجه به نبود زیرساخت‌های لازم در تمام جنبه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نمی‌تواند خود را کشوری توسعه یافته بداند و کشوری که در حال توسعه است نیز نیازمند نیروی جوان فعال در صحنه است.

رییس کمسیون بهداشت و درمان شورای فرهنگی اجتماعی زنان کشور گفت: اعلام رایگان شدن زایمان طبیعی توسط مسئولان وزارت بهداشت اولین قدم مثبت آن‌ها برای جلب اعتماد مادران جوانی است که قصد فرزندآوری دارند اما اکنون دنیا شاهد زایمان طبیعی بدون درد و زایمان در آب است در حالی که اکنون برخی متخصصان زنان، زایمان و نازایی مادران باردار را به عمل سزارین تشویق می‌کنند و با این اقدام خود اعتماد عمومی مادردان را نسبت به ماماها و زایمان طبیعی کاهش می‌دهند.

وی ادامه داد: یکی از ده‌ها عاملی که باعث کاهش نرخ باروری کل در کشور شده مساله سقط جنین است که به دو صورت قانونی و غیر قانونی انجام می‌شود؛ بر اساس آخرین آمار اعلام شده در سال 1391، هفت هزار متقاضی سقط جنین به پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند که از این تعداد با پنج هزار مورد معادل 72 درصد آن‌ها موفق شده است.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با طرح این سوال که اگر عامل اصلی سقط جنین خطر ادامه بارداری برای مادر یا جنین یا هر دو است آیا اقدام به سقط جنین برای مادر بی خطر است، تصریح کرد: فارغ از سقط جنین‌های غیرقانونی که به دلیل پنهانی بودن آماری نیز از آن‌ها انتشار نمی یابد سالانه 25 هزار «سقط درمانی» در کشور انجام می‌شود یعنی به طور متوسط روزی 684 مورد در حالی که در کشور پیشرفته‌ای مانند کانادا که عمل سقط جنین در آن به صورت آزاد در بیمارستان‌ها انجام می‌شود این رقم 270 مورد در روز است.

سیاست‌های افزایش جمعیت سال 1360 بدون در نظر گرفتن آینده

محمد زاده افزود: اصل سیاست تعدیل جمعیت و قرارگیری آسان ابزار جلوگیری از بارداری در اختیار مردم، پیشگیری از بارداری‌های ناخواسته بود اما سوال اساسی اینجاست که چرا اکنون که آمار دسترسی زوج‌ها به ابزار جلوگیری از بارداری 80 درصد است باز هم یک سوم بارداری‌ها ناخواسته صورت می‌گیرد و یک دوم این بارداری‌ها به سقط جنین منتهی می‌شود؟ چرا امروز با وجود تلاش‌های سه دهه گذشته برای کنترل جمعیت و افزایش عقیم سازی‌ها، آمار ناباروری زوجین 25 تا 20 درصد است در حالی که این آمار در دنیا بیش از 15 درصد نیست؟

رییس کمسیون بهداشت و درمان شورای فرهنگی اجتماعی زنان کشور خاطرنشان کرد: اگر جمعیت بالای 60 درصد یک کشور 4 تا 7 درصد باشد آن جامعه در فاز اول سالمندی قرار گرفته، اگر آمار مربوط به این جمعیت 21 تا 14 درصد باشد آن جامعه را سالمند و اگر افراد بالای 60 درصد در کشوری بیش از 21 درصد باشد آن جامعه را فوق سالمند می‌نامند و بر اساس این تعریف اکنون ایران از مرحله اول سالمندی گذشته است.

وی به اجرایی شدن سیاست‌های افزایش جمعیت در سال 1360 اشاره کرد و افزود: در سال‌های ابتدایی اجرای این سیاست، مسئولان اجرایی کشور بدون در نظر گرفتن آینده شغلی، تحصیلی و اقتصادی فرزندانی که در آن سال‌ها در خانواده های سنتی ایرانی به دنیا آمدند حل این چالش را با بی تدبیری به سال‌های بعد موکول کردند و زمانی که این بچه‌ها به سن جوانی رسیدند کشور با یک تراکم جمعیت از متولدین دهه 60 روبه رو شد؛ شاید آن حادثه، تجربه خوبی بود تا امروز که از مسن شدن جمعیت ایران در سه دهه آینده اطلاع داریم از امروز زیر ساخت‌ها خدمات رسانی به سالمندان فردا را فراهم کنیم.

رییس کمسیون بهداشت و درمان شورای فرهنگی اجتماعی زنان کشور اظهار کرد: در حال حاضر 55 درصد از مجموع کل سالمندان کشور به عینک،42 درصد به دندان مصنوعی و 75 درصد نیز به ویلچر و واکر نیاز دارند در حالی که به دلیل مشکلات اقتصادی امکان دسترسی به این ملزومات زندگی سالمندی را نیز ندارند؛ سه دهه دیگر تعداد سالمندان کشور سه برابر افزایش می‌یابد و نیازهای آن‌ها نیز سه برابر بیشتر از امروز خواهد بود.

محمد زاده با بیان اینکه رابطه مستقیمی میان شاخص میانه سنی و نسبت تعداد سالمند در جامعه وجود دارد، تصریح کرد: در سال 1375 شاخص میانه سنی کشور 20 سال بوده است که این آمار در سال 1389 به 27.1 رسیده در حالی که این متوسط شاخص میانه سنی در همین سال برای کل دنیا رقم 24.2 بوده است و اگر این روند افزایشی همچنان ادامه یابد بر اساس آمارها در سال 1425 رقم شاخص میانه سنی کشور به 37.9 برای افراد می‌رسد.