جاده مرگ، حيات وحش گلستان را مي‌كشد

جاده‌ اي كه انتقال آن به بخش شمالي پارك ملي گلستان دو مصوبه را يدك مي‌كشد در اثر اجرايي نشدن اين مصوبه‌ها، همچنان قرباني مي‌گيرد. اين در حالي است كه گونه‌هاي در معرض خطر انقراض پياپي در اين جاده با مرگ دست وپنجه نرم مي‌كنند و از گستره تنوع زيستي ايران و زمين حذف مي‌شوند. جاده مرگ در دل پارك ملي گلستان اين بار پلنگ مادر را به كام نيستي كشاند.

به گزارش اعتماد، جمعه شب گذشته يك پلنگ حدودا سه ساله در اثر برخورد با يك تريلي، جان خود را از دست داد. شاهدان عيني گفتند كه تريلي در حدود ۱۰۰ كيلومتر در ساعت سرعت داشته است. در حالي كه تابلوهاي راهنما در پارك ملي گلستان سرعت مجاز براي خودروها را بين ۳۰ تا ۶۰ كيلومتر اعلام مي‌كنند.

اين نخستين بار نيست كه جاده پارك ملي گلستان حادثه مي‌آفريند. تنوع زيستي اين پارك ملي كه عنوان پارك ملي بين‌المللي و ذخيره‌گاه زيست كره مسكون را از سوي يونسكو به خود اختصاص داده است بارها مورد آسيب قرار گرفته‌ است. بر اساس قوانين جهاني پارك‌هاي ملي، جاده ترانزيت نبايد از داخل اين پارك‌ها و مناطق تحت حفاظت سازمان‌ها و وزارتخانه‌هاي محيط زيست عبور كند؛ چرا كه براي حيات وحش و تنوع زيستي -گياهي وجانوري- دردسرآفرين مي‌شود.

بر اين اساس مصوبه‌هايي در دولت‌هاي خاتمي و احمدي‌نژاد بر خروج جاده تاكيد كرده و وزارت راه و شهرسازي را ملزم به اجراي اين مصوبه كرده‌اند. با اين همه و با وجود صرف بودجه‌هاي هنگفت از سوي وزارت راه و نيرو براي برخي طرح‌هاي غيراقتصادي از جمله احداث جاده ابر و برخي سدسازي‌هاي غير اصولي، مصوبه انتقال جاده پارك ملي به سه راهي «كلاله-گلي داغ-آشخانه» همچنان به دليل نبود اعتبار خاك مي‌خورد.

تنها راه نجات پارك ملي

دكتر حسين آخاني استاد دانشگاه تهران معتقد است تا هنگامي كه اين جاده آسيايي از ميان پارك ملي گلستان مي‌گذرد و راه تردد هزاران خودروي سبك و سنگين بدون كنترل در آنجا باز است توقع حفاظت از اين پارك توسط نيروهاي محدود محيط‌بان با امكانات ناكافي‌شان وجود ندارد و حيات وحش در معرض خطر دايمي است.»

مرگ پلنگ‌ها

اين سومين پلنگ است كه در سال جديد قرباني مي‌شود. اين را رييس پارك ملي گلستان مي‌گويد.

جواد سلياري به «اعتماد» مي‌گويد: « از ابتداي سال ۹۳ دو اسكلت پلنگ در پارك ملي پيدا كرده ايم كه احتمالا در اثر تصادف با خودرو به جنگل رفته و سپس مرده‌اند. اين‌گونه با ارزش در معرض خطر انقراض است و به راحتي با يك تصادف از دست مي‌رود.»

سلياري راهكار اصلي اين‌گونه حوادث براي حيات وحش پارك ملي گلستان را انتقال جاده به گزينه شمالي كه سال‌ها پيش و در دولت هشتم از سوي سازمان حفاظت محيط زيست انتخاب شده مي‌داند و مي‌گويد: «با تعريض جاده پارك ملي كه خلاف تفاهم نامه است، مشكلات حيات وحش بيشتر شده؛ چرا كه قبلا هم رانندگان سرعت مجاز ۳۰ تا ۶۰ كيلومتر را رعايت نمي‌كردند و حالا هم كه وزارت راه عرض جاده را در برخي نقاط عريض كرده با سرعت بيشتري تردد مي‌كنند كه اين تلفات جاده‌يي حيات وحش را افزايش داده است.»

رييس پارك ملي گلستان درباره آثار منفي ديواره‌هاي ساخته شده در پارك ملي براي مقابله با سيل نيز گفت: «ديواره‌ها علاوه بر جدايي زيستگاه حيات وحش، آمار تصادفات و برخورد حيوانات را تا دو برابر و حتي بيشتر افزايش داده‌اند. زيرا قبلا حيوان اگر با خودرو برخورد نمي‌كرد رد مي‌شد و مي‌رفت؛ اما حالا حيوان رد مي‌شود و گاهي به ديواره مي‌خورد و به سمت جاده برگشته و اينبار با خودرو برخورد مي‌كند و تلف مي‌شود.»

 سلياري بر ناهمخوان بودن قوانين تاكيد كرد و گفت كه پليس هم معمولا در داخل پارك ملي گلستان سرعت بالاي ۶۰ را جريمه نمي‌كند و مطابق عرف جاده‌يي، عمل كرده و با سرعت‌هاي بالاي ۱۰۰ برخورد مي‌كند كه اين خود تناقض بوده و رانندگان را نيز دچار سردرگمي مي‌كند. چرا كه قوانين پارك‌هاي ملي فرق مي‌كند. رييس پارك ملي گلستان با تاكيد بر اينكه راه‌حل اصلي، انتقال جاده از داخل پارك است گفت كه تمهيدات ديگر مانند رعايت سرعت و جريمه، تنها مسكن هستند.

وزارت راه مسوول است

محمود شكيبا، رييس اداره محيط طبيعي اداره كل حفاظت محيط زيست گلستان نيز در اين باره گفت: «متاسفانه هيچ تمهيدي براي عبور و مرور حيات وحش پارك ملي گلستان در نظر گرفته نشده و حتي گاردريل هم در آن جا نصب نشده است. روگذر و زيرگذرهاي لازم احداث نشده است. هر هفته و گاه همه روزه شاهد تلفات حيات وحش در اين نقطه از پارك هستيم.»

اين كارشناس محيط زيست با انتقاد از مكان جاده پارك ملي گلستان گفت: «كدام عاقلي در كف دره، جاده ايجاد مي‌كند؟ جاده‌يي كه بارها توسط سيل ويران شده است؟ چه كسي تضمين مي‌دهد كه اين سيل دوباره نيايد و جاده را نبرد؟»

شكيبا معتقد است كه وزارت راه به عنوان متولي جاده‌هاي كشور مسووليت تصادفات و ديگر حوادث جاده‌يي را به عهده دارد و بايد در اين رابطه به مردم پاسخگو باشد. همچنان كه حيات وحش آن منطقه متعلق به ۸۰ ميليون نفر ايراني است و آنها حق دارند از وزارت راه پرسش كنند كه چرا اين جاده به بيرون از پارك برده نمي‌شود؟

سرگرداني رانندگان جاده تهران-مشهد

يك راننده كاميون كه در مسير تهران-مشهد كار مي‌كند در اين باره به «اعتماد» گفت: «چرا وزارت راه و شهرسازي اين جاده را از پارك ملي بيرون نمي‌برد؟ حالا كه مصوبه‌هاي دو تا دولت را اجرا نكرده چرا من راننده بايد خسارتش را بدهم؟ اگر اين جاده را به بيرون از پارك ملي ببرند به نفع من هم هست. ديگر بدون نگراني و اضطراب تصادف با حيوانات بي زبان، مي‌توانم بارم را به مقصد برسانم. مسوولان بررسي و عاملان اين كوتاهي را شناسايي و رسيدگي كنند و تكليف اين جاده را نيز مشخص كنند.»

وزارت راه همراهي مي‌كند

علي بخش رستمي، مديركل راه و شهرسازي گلستان كه مجري اصلي مصوبه خروج جاده از داخل پارك ملي گلستان است انتقال جاده به خارج از پارك ملي را لازم مي‌داند و به «اعتماد» مي‌گويد: «مسيري كه در مصوبه‌هاي دو دولت آمده بود در دستور كار قرار داشت. مطالعات اوليه هم انجام شد كه خروجي آن، به لحاظ زمين شناسي نتيجه رضايت بخشي نداشت تا بتوانند جاده را از آن منطقه عبور دهند. به همين دليل مجددا در سفرهاي استاني دولت نهم و دهم، تغييرات ديگري در ادامه محور نوكنده- بندرگز- آق‌قلا- گنبد- كلاله- مراوه – آشخانه مشخص شد كه تا خراسان شمالي متصل بشود. اين براي استان مصوب شده بود كه با پيگيري‌هايي كه استان و مجمع نمايندگان محترم گلستان داشته‌اند اين بزرگراه به آزادراه اصلاح شده و پذيرفته شده است. اگر اين مسير باز شود بحث خروج جاده از پارك ملي گلستان نيز اجرايي مي‌شود و جاده از جنگل خارج خواهد شد.»