سیدسلمان صفوی: عملکرد نامناسب کشورهای اسلامی زمینه‌ساز همراهی افکار عمومی غرب با اسلام‌هراسی است

مدیر مرکز بین‌المللی مطالعات صلح امروز دوم اردیبهشت ماه در نشست «اسلام‌هراسی در غرب و پیامدهای آن» با تأکید بر اینکه عمل نامناسب دولت‌های اسلامی در معرفی تعالیم دینی، به رشد اسلام‌هراسی دامن می‌زند، گفت: غرب منتظر چنین فرصت‌هایی است تا افکار عمومی را با خود همراه سازد.

به گزارش مهر، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسلمان صفوی، مدیر مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، امروز دوم اردیبهشت‌ماه، در نشستی با موضوع «اسلام‌هراسی در غرب و پیامدهای آن» که در خبرگزاری ایکنا برگزار شد، طی سخنانی گفت: غرب علاوه بر این‌که سعی می‌کند تا برای دستیابی به اهداف سیاسی، طرح مقابله با جهان اسلام را گسترش دهد، با استفاده از عملکرد نامناسب کشورهای اسلامی در زمینه معرفی تعالیم اسلامی، افکار عمومی را نیز برای دشمنی با مسلمانان با خود همراه می‌سازد.

وی افزود: مهم‌ترین مشکل ما در حال حاضر این است که مشکلات را متوجه دیگران می‌کنیم و ضعف‌های خود در زمینه اسلام‌هراسی را نمی‌بینیم؛ باید پدیده اسلام‌هراسی را از نظر تاریخی و سیاسی مورد بررسی قرار دهیم و عملکرد کشورهای اسلامی برای مقابله با این پدیده و تلاش‌های غرب برای گسترش اسلام‌هراسی را در کنار هم مطالعه کنیم.

صفوی در بخش دیگری از سخنانش به تحلیل ریشه‌های تاریخی اسلام‌هراسی پرداخت و عنوان کرد: اسلام‌هراسی در غرب واقعیتی است که نمی‌توان انکار کرد، ولی باید بدانیم که این پدیده فقط در بخشی از این جامعه وجود دارد و لزوما هر شهروند یا رسانه غربی، اسلام‌هراس نیست. در بین شهروندان غیرمسلمان غربی افرادی هم وجود دارند که درباره اسلام رحمانی کتاب نوشته‌اند و به معرفی اسلام واقعی پرداخته‌اند.

این نویسنده و محقق کشورمان اضافه کرد: نخستین جرقه‌‌های اسلام‌هراسی به فتوحات اسلامی در زمان خلفای اولیه بازمی‌گردد. در این دوره لشگریان مسلمان بخش‌هایی از امپراتوری مسیحی را فتح کردند و در نهایت اورشلیم یا بیت‌المقدس به تصرف حکومت اسلامی درآمد. بیت‌المقدس از نظر تاریخی هم برای یهودیان و هم مسیحیان و مسلمانان دارای تقدس است و به همین دلیل فتح این شهر توسط مسلمانان، مسئله‌ای مهم در حافظه مسیحیان اروپای غربی شد.

مدیر مرکز بین‌المللی مطالعات صلح تصریح کرد: فتح بیت‌المقدس منجر به شروع جنگ‌های صلیبی شد و در 9 جنگی که روی داد، بیت‌المقدس در نهایت در دست مسلمانان باقی ماند. در پی این جنگ‌ها که حدود دو قرن طول کشید و خون‌های زیادی ریخته شد، اسلام در سرزمین‌های مسیحی گسترش یافت و همین مسئله به ظهور اسلام‌هراسی در میان مسیحیان به‌ویژه دستگاه کلیسا در اروپای غربی منجر شد. پس از این جنگ‌ها نیز خلافت عثمانی تبدیل به قدرتی بزرگ در جهان شد و ورود این امپراتوری به قلب اروپا نیز به ترس از اسلام در میان اروپائیان دامن زد.

صفوی با بیان اینکه عثمانی‌ها تا پایتخت اتریش در اروپا پیش رفتند، انقلاب صنعتی، رنسانس و عصر روشنگری را باعث قدرت یافتن غربی‌ها و متزلزل شدن پایه‌های قدرت عثمانی دانست و گفت: عثمانی‌ها در رقابت با انقلاب صنعتی و فناوری‌های نوین غرب شکست خوردند و  سرانجام این امپراتوری بزرگ متلاشی شد. بنابراین با از میان رفتن خلافت عثمانی، یکی از مهم‌ترین نهادهای قدرت مسلمانان نیز از بین رفت و تصرفات خاورمیانه‌ای، بین انگلستان و فرانسه تقسیم شد.

وی ادامه داد: پس از افول عثمانی، جهان اسلام عملا هیچ قدرتی در جهان نداشت تا این‌که در سال 1979 میلادی، انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید و به عنوان یک قدرت جدید وارد گفتمان جهانی شد. این انقلاب نقطه عطفی در تاریخ معاصر بود و علی‌رغم نوظهور بودنش، ادعاهای بزرگی در مورد نظم جهانی مطرح کرد و شعار صدور انقلاب  سر داد. در کنار این تحول عظیم، در شوروی هم اتفاقات زیادی افتاد و بلوک شرق سقوط کرد و این یعنی جهان دو قطبی، تبدیل به جهانی یک‌قطبی با حاکمیت غرب شد.

مدیر مرکز بین‌المللی مطالعات صلح عنوان کرد: در همین دوره بود که نظریه «برخورد تمدن‌ها» مطرح شد؛ البته من معتقدم که انتشار این کتاب، یک طراحی از پیش‌تعیین‌شده توسط نهادهای قدرت در غرب بود و نه یک نظره علمی یا اجتماعی. غرب با طرح چنین نظریه‌ای سعی کرد تا آینده این جهان و جایگاه بازیگران عرصه سیاست جهانی را از قبل ترسیم کند و در این میان، به دلیل از میان رفتن کمونیسم، جهان اسلام را که با پیروزی انقلاب در ایران به قدرتی بالقوه تبدیل شده بود، به عنوان رقیب اصلی مطرح کرد.

به گفته صفوی، کارخانه‌های اسلحه‌سازی غرب پس از سقوط شوروی به دنبال دشمن جدیدی بودند تا با راه‌اندازی تبلیغات و جنگ، به منافع مادی خود دست پیدا کنند و در این دوره بود که با مشاهده قدرت بالقوه جهان اسلام، سعی کردند تا جهان اسلام را به عنوان دشمن فرضی غرب مطرح کنند. پس از این توطئه‌چینی‌ها، حوادث یازدهم سپتامبر روی داد که فرصتی مناسب برای غرب پیش آورد تا بتواند طرح اسلام‌هراسی را گسترش دهد. تمامی این منازعات در چارچوب نظریه قدرت است و از آن‌جا که کشورهای اسلامی از نظر اقتصادی و جغرافیایی موقعیتی بسیار مناسب دارند، برای همین غرب سعی دارد تا از رشد و پیشرفت این کشورها جلوگیری کند.

مدیر مرکز بین‌المللی مطالعات صلح تأکید کرد: اگر کشورهای اسلامی در عرصه قدرت جهانی صاحب سهم شوند در حقیقت سهم غرب کمتر می‌شود و کشورهای اروپایی و آمریکا نمی‌توانند از دست رفتن سهم زیادشان در مناسبات بین‌المللی و عرصه قدرت را بپذیرند. بنابراین طرح‌های غرب برای مقابله با اسلام و به تبع آن با پیشرفت مسلمانان در کنار عملکرد نامناسب کشورهای اسلامی، راه را برای ترویج اسلام‌هراسی باز می‌کند و باید با ادامه این روند مقابله کنیم.

وی در ادامه، عامل درک نادرست کشورهای اسلامی را نیز در ترویج اسلام‌هراسی مهم دانست و گفت: عملکرد کشورهای اسلامی در زمینه معرفی اسلام بسیاری از اوقات به جای اینکه سازنده باشد باعث کج‌فهمی می‌شود؛ کم‌کاری نهادهای فرهنگی جهان اسلام در زمینه معرفی صحیح تعالیم قرآن‌کریم یا فعالیت‌های افراطی برخی کشورها مثل عربستان و معرفی اسلام وهابی به‌جای اسلام ناب، همگی باعث رشد و ترویج هراس از اسلام در غرب شده‌اند. اغلب مساجد و مراکز اسلامی بریتانیا توسط سعودی‌ها اداره می‌شود و مشخص است که اسلام معرفی‌شده در این مراکز نیز اسلام وهابی است که با گفت‌وگو و میانه‌روی، مخالف است.

صفوی با انتقاد از کم‌کاری در زمینه تولیدات هنری اسلامی، ساخت فیلم‌های سینمایی و انیمیشن‌های مربوط به معرفی اسلام را خواستار شد و عنوان کرد: من مخالف ساخت فیلم‌هایی چون حضرت مریم(س) یا حضرت یوسف(ع) نیستم، ولی معتقدم ساخت فیلم‌هایی در سطح جهانی با موضوع معرفی اسلام و تعالیم آن باید در اولویت کارهای کارگردان‌ها و مسئولان هنری باشد. این فیلم‌ها باید به‌گونه‌ای ساخته شوند که مخصوص مخاطب ایرانی یا مسلمان نباشند بلکه باید بتوانند ذهنیت یک شهروند غربی را نیز نسبت به تصورات نادرستی که از اسلام دارد، تغییر دهند.

رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن با بیان اینکه فلسفه، عرفان و هنر اسلامی زبان مشترک قلب، عقل و زیبایی‌شناسی میان مردم است، ابراز امیدواری کرد که هنرمندان جهان اسلام با ارائه آثار هنری خود و به‌جای تبلیغ مستقیم تعالیم دینی، با استفاده از زبان هنر، بتوانند با رشد اسلام‌هراسی مقابله و راه را برای گفت‌وگو باز کنند. ساخت فیلم‌هایی که ارزش‌های اخلاقی اسلامی را نشان دهند می‌تواند تأثیر بسزایی در افکار عمومی غرب داشته باشد.

وی ادامه داد: در عصر حاضر که علاوه بر تبلیغات منفی علیه اسلام، گروه‌های تکفیری با اقداماتشانف چهره اسلام را مخدوش می‌کنند، تنها راه برای جلوگیری از ترویج اسلام‌هراسی، معرفی اسلام رحمانی به روش‌های مختلف است. شهروندان غرب باد بدانند که اسلام ناب با تفکراتی که تکفیری‌ها به‌نام اسلام تبلیغ می‌کنند متفاوت است. بنابراین به‌کارگیری نیروهایی که با فرهنگ اسلام و غرب آشنا هستند و ایجاد زمینه برای گفت‌وگو، نخستین گام برای جلوگیری از رشد اسلام‌هراسی است.

سردبیر نشریه Transcendent Philosophy Journal در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد که برگزاری شب شعر، نمایشگاه و سمینارهای اسلامی با حضور هنرمندان برجسته ایرانی، به برنامه ماهانه نهادهای فرهنگی خارج از کشور تبدیل شود تا از این طریق، رسانه‌های غربی در کنار انتشار اخباری در زمینه مسائل سیاسی ایران، مسائل فرهنگی و صلح‌طلب بودن جمهوری اسلامی را نیز منعکس کنند. همچنین دعوت از اندیشمندان خارجی و دیپلمات‌ها برای ایران‌گردی و مشاهده شرایط ایران از نزدیک، می‌تواند گامی مهم برای معرفی فرهنگ اسلامی به شهروندان غربی باشد.