«اعتیاد» در کلمه به معنی عادت کردن و خو گرفتن به چیزی است. معمولا زمانی که کاری به عادت تبدیل شود، به صورت خودکار بدون تفکر و اندیشه جلو می‌رود. به همین دلیل تعدادی از روانشناسان گرایش به چنین اعمالی را خارج از هوش و اراده فرد می‌دانند.

به گزارش ایسنا، انسان برای رفع احتیاج‌های فیزیولوژیکی خود به مواد طبیعی موجود در محیط زندگی خود احتیاج دارد. این مواد برای برطرف کردن نیازهایی مانند گرسنگی و تشنگی لازم هستند، ولی غرایز ثانویه‌ای مانند احتیاج به محبت و دوستی، معاشرت، امنیت، اطمینان و احترام نیز هستند که باید از طریق ارتباطات اجتماعی و صحیح تامین شوند. ارضا نشدن نیازهای ثانویه، فشارهای روحی زیادی را برای همه افراد به خصوص جوانان ایجاد می‌کند. در این بین، گروهی برای برطرف کردن نیازهای عاطفی خود به استفاده از مواد اعتیادآور روی می‌آورند اما این کار فقط عقده‌های درونی را سرکوب و خاموش می‌کند و به هیچ وجه راهکار مناسبی برای پر کردن خلاء عاطفی نخواهد بود.

دلایل اعتیاد به مواد اعتیادآور متعدد هستند، در این بین یک سلسله از عوامل زمینه و شرایط مساعدی را برای آغاز انحراف و تمایل به مواد اعتیادآور فراهم می‌سازند. در دسته اول شرایطی مانند پایبند نبودن به اصول خانواده و نظام ارزشی خاص، می‌تواند از مواردی باشد که فرزندان و دیگر اعضای خانواده را به سمت کج‌روی‌های اخلاقی بکشاند. البته وضع اقتصادی، اخلاقی، فرهنگی و ... نیز می‌تواند در مجموع شکلی از خانواده از هم پاشیده را پدید آورد.

از دلایل بعدی که در دسته دوم قرار می‌گیرند، علل محرکی است که فرد را به سوی این انحراف سوق می‌دهند. این محرک‌ها به طور معمول شامل نارضایتی از شرایط موجود زندگی و شکست و ناکامی‌های پشت هم هستند. درواقع اعتیاد نوعی ساز و کار دفاعی اشتباه است که برخی برای فرار از عذاب و موقعیت رنج‌آور خود به آن متوسط می‌شوند. این دو عامل علت اساسی اعتیاد به مواد اعتیادآور را تشکیل می‌دهند و نباید از کنار آنها بی‌تفاوت گذشت.

اعمال تنبیه به جا و اصولی از موارد مهم در تربیت فرزندان است. حتی تضاد در شیوه‌های تربیتی فرزندان و ناتوانی والدین در تصمیم‌گیری می‌تواند هرج و مرج و بی‌ثباتی را در خانواده به وجود بیاورد. البته آزادی مطلق نیز محیط تربیتی را مسموم می‌سازد.

استفاده از تنبیه بدنی سرخوردگی شدید عاطفی و مرگ روحی را در کودک و نوجوان به دنبال می‌آورد. به طور کلی همچنان که اگر با نوزادی تماس بدنی برقرار نکنید و به قول معروف، دست نوازش بر سرش نکشید، سلول‌های عصبی او تحلیل رفته و از بین می‌روند. همان‌طور با بالا رفتن سن ما، میزان نیازهای روحی و عاطفی‌مان بیشتر می‌شود. پس نباید توجه مخصوص به نیازهای عاطفی فرزندان را از یاد برد.

از منظری دیگر مصرف داروهای اعتیادآور به وسیله والدین، باعث الگوبرداری اشتباه از سوی کودکان می‌شود و آنها بدون درک و تصور درستی به سمت اعتیاد می‌روند. همچنین استفاده مکرر از این داروها کنجکاوی را در کودکان و نوجوانان بالا می‌برد و آنها ترغیب می‌شوند که خودشان نیز حالت خلسه و از خود بی‌خود شدن را تجربه کنند.

ناسازگاری والدین و محیط نامطلوب و متشنج خانواده می‌توانند به تنهایی انگیزه تمایل به اعتیاد را در فرزندان بارور کنند. البته نباید فقر، مرگ، غیبت‌های طولانی والدین و همچنین طلاق را در به وجود آمدن چنین شرایطی نادیده گرفت.

هر موضوعی که شالوده و اساس خانواده را تحت تاثیر قرار دهد، به راحتی باعث اختلال در رشد و تربیت صحیح فرزندان ما می‌شود. برای جلوگیری از این موارد باید آگاهی خود را درباره نحوه تربیت درست فرزندان، روابط زناشویی سالم و همچنین چگونگی برقراری ارتباط با دیگر افراد جامعه افزایش دهیم و سپس به کودک و نوجوان خود نیز انتقال دهیم. کودکان آینه تمام نمای والدین هستند. نباید این آینه به مواد اعتیادآور ترک بخورد و بشکند.