«مصاحبه را با سوالی درباره نیمه‌شب دوشنبه بیست و دوم خردادماه آغاز کردم و پرسیدم چه شد که اعلام کردید به خاطر درخواست سیدمحمد خاتمی از ادامه حضور در رقابت‌های انتخاباتی کناره‌گیری کردید؟»

رونامه اعتماد با این مقدمه، گفتگوی خود با محمدرضا عارف را منتشر کرده است: او می‌خواست به مساله‌ای فراتر از چگونگی تصمیمش برای انصراف از حضور در رقابت‌های انتخاباتی بپردازد. به همین خاطر هم گفت که از ابتدا می‌گوید که چه شد که تصمیم گرفت کاندیدا شود. از نگرانی‌هایش پس از حوادث 88 گفت و از تقلیل ارزش‌های انقلابی در نسل سومی‌ها و لزوم بازگشت مجدد اصلاحات به عرصه مدیریتی کشور. گفت که سه دهه تجربه مدیریتی در نظام را دارم و بر خودم تکلیف می‌دانستم وارد میدان انتخابات شوم. گفت: «واقعا برایم «من» بودن مطرح نبود به همین خاطر هم بحث اجماع را مطرح کردم و همان روزها به سیدمحمد خاتمی گفتم که اگر شما یا هاشمی بیاید من کناره‌گیری می‌کنم.»

تاکیدش بر اعلام کناره‌گیری به نفع کاندیدای اصلاح‌طلب چندین بار تکرار شد و گفت: «همان روزها چهار تن از اصلاح‌طلبان برای رقابت در عرصه انتخابات مطرح بودند. به خاتمی گفتم که برای اجماع حاضرم کناره‌گیری کنم چرا که بنایمان پیروزی حداکثری بود. می‌خواست بحث انصراف به نفع روحانی را به همین جمله که «در نهایت بر اساس مکانیزمی از میان من و آقای روحانی تصمیم‌گیری شد و قرار شد بر سر ایشان اجماع صورت بگیرد» محدود کند. به همین دلیل هم سوالمان را درباره چگونگی این مکانیزم و اینکه چه شد اصلاح‌طلبان روحانی را کاندیدایشان کردند پاسخی نداد.

اما از روز کناره‌گیری‌اش گفت و اینکه فکس سیدمحمد خاتمی را میان زمین و آسمان به دستش رساندند. گفت: در هواپیما بودم که فکسی ناخوانا و کمرنگ از آقای خاتمی به دستم رسید که از مضمونش متوجه شدم درخواستی است برای کناره‌گیری من. پرسیدم گفتند که آقای خاتمی با شما تماس تلفنی گرفته بودند تا از شما بخواهند به نفع حسن روحانی کناره‌گیری کنید اما به تماس ایشان پاسخ ندادید که گفت: «برای اولین بار است که اینها را می‌گویم. ساعت 5 یا 6 عصر 22 خردادماه بود و من در سفرهای انتخاباتی در شیراز برای سخنرانی آماده شده بودم و در حال رفتن به جایگاه بودم که گفتند از طرف آقای خاتمی تماس گرفته شده است. در آن زمان حقیقتا فرصتی برای پاسخگویی نبود و مردم منتظر سخنرانی بودند. در نهایت شب 22 خرداد بود که با نزدیکانم نشستی برگزار کردم و تصمیم بر این شد تا کناره‌گیری کنم.»

بعد، از احساسش در آن ساعت‌ها پرسیدم و اینکه بعد از چند ماه فعالیت‌های شبانه‌روزی و حس و حالی که هواداران به کاندیداها منتقل می‌کنند وقتی با این درخواست روبه‌رو شدید که باید به نفع روحانی که به کاندیدای اعتدالگرایان شهره بود کناره‌گیری کنید چه احساسی داشتید. گفت: «اگرچه تشخیص من چیز دیگری بود اما معتقدم اگر در یک حکومت معنوی مسئولیتی از دوش فردی برداشته شود، جای خوشحالی هم دارد.»

از ساز و کاری که اصلاحات را به حمایت از روحانی کشاند پرسیدم و او گفت: «من با این ساز و کار موافق نبودم. این را برای اولین بار است که طرح می‌کنم. با جمع‌بندی‌ها موافق نبودم و فقط به خاطر قول و قرارهای اخلاقی با آقای خاتمی کناره‌گیری کردم.»

گفت که آگاهانه متن بیانیه کناره‌گیری‌اش را تنظیم کرد تا شانس پیروزی روحانی را بالا ببرد. پرسیدم پس چرا در بیانیه نامی از روحانی نبردید که توضیح داد: «تحلیل‌های دوستانم این بود که رقیب به دنبال این بود که بداند در نهایت من به صراحت اسم آقای روحانی را می‌برم یا نه.» گفتم یعنی این هم یکی از استراتژی‌های اصلاح‌طلبان برای پیروزی حداکثری بود؟ جواب داد: «استراتژی خودم برای اولین بار است اعلام می‌کنم و کسی هم نمی‌دانست که ما تعمدا برای به اجماع نرسیدن رقبای خود این‌گونه اقدام کردیم.» پرسیدم نگران نبودید که این استراتژی جواب معکوس بدهد؟ گفت: «نه، گفتم که مردم به کسی رای می‌دهند که تفکر اصلاح‌طلبی و اعتدال را قبول دارد که واضح و روشن بود این فرد کیست.» در ادامه پرسیدم که چرا نامی از روحانی نبردید که گفت: «در آن زمان تبلیغات ممنوع بود.»

پرسیدم اما این کناره‌گیری به رقیب هم می‌فهماند که منظور شما چه کسی است و هدف اصلاحات اجماع نهایی است. فکر نمی‌کنید که این موضوع حداقل برایشان قابل حدس زدن بود؟ گفت: «نه، آنها تحلیلشان این بود که من تا پایان می‌مانم. آنها فکر نمی‌کردند که من به نفع آقای روحانی کناره‌گیری کنم. حتی برخی از دوستان اصلاح‌طلب هم فکر نمی‌کردند من چنین کاری انجام دهم.»

گفتم که شما که پیشتاز ائتلاف بودید و اعلام کردید که اولین نفری بودید که بحث اجماع را مطرح کردید چرا برخی اصلاح‌طلبان تصورش را نمی‌کردند که شما به نفع آقای روحانی کناره‌گیری کنید؟ جواب داد: «اینها را بعدها بازگو می‌کنم و فعلا نمی‌خواهم وارد این موضوعات شوم». پرسیدم که درباره کناره‌گیری شما شایعات بسیاری مطرح شد مثلا گفتند عارف نمی‌خواهد کناره‌گیری کند، می‌گفتند شما حتی به تماس‌هایی که از طرف آقای خاتمی گرفته می‌شد هم پاسخ نمی‌دادید. جوابی نداد و با لبخندی فهماند که پاسخ این را هم در آینده می‌دهد.

بعد پرسیدم که فکر می‌کنید اگر پیشنهاد کناره‌گیری به آقای روحانی داده می‌شد، ایشان می‌پذیرفت به نفع شما کنار برود؟ «اینکه آقای روحانی عمل می‌کرد یا نه را نمی‌دانم.» پرسیدم چیزی هم در این‌باره از گوشه کنار و و دوستانتان نشنیده‌اید؟ خندید و گفت: «چرا. مهم این است که به من پیشنهاد شد و پذیرفتم. من وکیل دیگران نیستم.»

بعد بحث جذب او در دولت یازدهم را مطرح کردم و پرسیدم که شما به عنوان کاندیدای اصلاح‌طلبان به خاطر شرایط پیش‌آمده به نفع آقای روحانی که به عنوان یک چهره میانه‌رو و معتدل شناخته می‌شود از عرصه انتخابات کنار رفتید و آرایتان به سبد روحانی ریخته شد. این امر هوادارانتان و کسانی که در حمایت از جریان اصلاح‌طلبی رای داده بودند را متوقع می‌کرد که شما در دولت به گونه‌ای حضور داشته باشید اما این اتفاق نیفتاد. چه شد که بر خلاف برخی خبرهای غیررسمی که از حضور شما در پاستور خبر می‌داد به دولت نرفتید؟ گفت: «این توقع فقط در طرفداران ما نبود و آنگونه که به من خبر می‌دادند این توقع از سوی هواداران و ستاد آقای روحانی هم مطرح شده بود. من دو ملاقات با آقای روحانی پس از انتخابات داشتم. در ملاقات اول که برای تبریک رفته بودم فرضم این بود که بنده وظیفه کمک به دولت دارم و حقیقتا دلم می‌خواست به دولت او کمک کنم.» وی ادامه داد که «یک زمانی است که بر اساس ساز و کار سیاسی ائتلافی صورت می‌گیرد و برنامه هم مشخص است. در مورد کناره‌گیری من ائتلاف مدون و برنامه‌ریزی‌شده‌ای صورت نگرفته بود که برنامه‌های دولت از پیش تعیین شده باشد. به همین خاطر نه ادعایی می‌توانستیم داشته باشیم و نه من باوری به چنین ادعاهایی دارم.» بعد هم از دو دیدارش با روحانی گفت: «تا قبل از دیدار دوم بحث اصلی این بود که جایگاهم در دولت ایشان در چه سطحی باشد اما من در دیدار دوم این موضوع را مطرح کردم که چگونه باید حضور 73 درصدی مردم را که انصافا سرمایه عظیمی است حفظ کرد.»

پرسیدم که فکر نمی‌کنید با توجه به کناره‌گیری شما و اینکه آخرین پست دولتی شما معاون اولی در دولت اصلاحات بود آقای رییس‌جمهور باید پیشنهاد بهتری به شما می‌کردند؟ «من توقعی از ایشان نداشتم. شاید انتظاری که داشتم این بود که با توجه به تجربه 30 ساله مدیریتی‌ام آقای روحانی در برخی امور بیشتر از من مشورت می‌گرفتند.»

در ادامه مصاحبه با معاون اول دولت اصلاحات درباره مجلس دهم و برنامه‌های راهبردی اصلاح‌طلبان برای ورود و کسب اکثریت این مجلس به گفت‌وگو پرداختیم. ارزیابی کارنامه هفت ماهه دولت تدبیر و امید و نقاط ضعف و قوت آن نیز دیگر محور این مصاحبه بود که به همراه مباحثی که به اجمال به آن پرداختیم شرح تفصیلی‌شان را در سالنامه «اعتماد» منتشر خواهیم کرد.

تماشاخانه