آبی، اصیل و اشرافی... این‌ها صفت‌هایی هستند که در تمام دنیا برای مرغوب‌ترین سنگ ایرانی به کار می‌رود. سنگی که اولین و قدیمی‌ترین معدنش در 53کیلومتری شمال غرب نیشابور قرار دارد و هر سال 19تن فیروزه مرغوب از آن استخراج می شود.

تا دو روز قبل، نیشابور تنها یک معدن فیروزه داشت که قديمى‌ترين معدن فعال دنيا لقب داشت. کشف جسدى در شهر قديمى تپه برج نشان می‌داد که سابقه بهره‌برداری از این معدن به بيش از 5000 سال می‌رسد و مرغوب‌ترین فیروزه دنیا از همین معدن 40 کیلومتری به سراسر دنیا صادر می‌شود. دو روز قبل اما دومین معدن فیروزه خراسان در 7کیلومتری این معدن کشف شد تا حالا فیروزه نیشابور بیشتر از قبل بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی دنیا را تصاحب کند.

به گزارش مجله مهر، این معدن جدید از نظر ذخیره و ارزش سنگ استخراج شده مشابه معدن قبلی است که ذخیره‌ای 9هزار تنی دارد و از هر تن سنگ آن 8تا 10 کیلوگرم فیروزه تزئینی به دست می‌آید.

آب در دل سنگ

فيروزه سنگ ملى ايران به حساب می‌آید و اگرچه در کرمان و دامغان هم نمونه‌های آن استخراج می‌شود اما رنگ فيروزه نيشابورى به عنوان بهترين رنگ فيروزه در دنيا شناخته می‌شود؛ فیروزه‌ای خالص و یک‌دست که بعد از تراش خوردن به مالزی، اندونزی، عربستان، ترکیه، امارات و کشورهای اروپایی صادر می‌شود.

فیروزه نیشابور در واقع از دل سنگی بیرون می‌آید که از گدازه‌های متعلق به دوران سوم ایجاد شده. با عبور آب‌هاى سطحى در شکاف‌هاى اين سنگ‌ها تغییراتی در بافت و مواد تشکیل‌دهنده گدازه اتفاق افتاده و باعث تشکيل فيروزه شده است.

فیروزه کانی کمیابی در دنیا است و در واقع سنگ زنده‌ای است که می‌تواند بعد از استخراج تغییر رنگ و خاصیت پیدا کند. به همین دلیل نسبت به روغن و مواد شیمیایی حساس است و تغییر رنگ می‌دهد. فیروزه تغییر رنگ داده یا رگه‌دار، کمتر از فیروزه آبی ارزش دارد حتی اگر در زیورآلات زیباتر به نظر برسد.

فیروزه مرغوب چند؟

قیمت‌گذاری فیروزه را در ایران، بانک مرکزی انجام می دهد. این سنگ قیمت مشخصی ندارد چون هيچ دو فيروزه‌اي يكسان و يك وزن نيستند. با این حال معيار ارزش‌گذاری برای آن، سنگ معدن فيروزه نيشابور است و فیروزه‌های نقاط دیگر ایران و دنیا با قیمت فیروزه نیشابور سنجیده می‌شوند. فیروزه را بعد از فیروزه‌چینی و کندن سنگ‌ها از معدن کیلویی 150 تومان به فیروزه‌تراش می‌فروشند و بعد از تراش خوردن، قیمت اصلی سنگ مشخص می‌شود.

معدن فیروزه نیشابور در سال 1907

فیروزه‌هایی که به روش سنتی، با دست و ابزار از دل سنگ بیرون می‌آیند، صاف‌تر و مرغوب‌‌ تر هستند و قیمت بالاتری دارند. بنابراین بسته به شیوه تراش، اندازه فیروزه و صافی و رنگ آن قیمت فیروزه تغییر می‌کند. فیروزه صادرات کمی دارد و با چمدان‌های مسافری به نقاط دیگر دنیا صادر می‌‌شود. اما یک تکه فیروزه مرغوب نیشابور از نوع عجمی که رنگ آبی تیره دارد و حداقل 2هزار دلار در امریکا خرید و فروش می‌شود.