شادی ؛ مطالبه ملی و نشانه ای برای اعتدال

عصر ایران  - دانمارکی ها به عنوان شاد ترین و افغان ها یکی از غمگین ترین مردم جهان معرفی شده اند. این اعلام توسط « شبکه راه های توسعه پایدار سازمان ملل» صورت پذیرفته و با آنچه پیش از این شنیده یا خوانده بودیم تفاوت چندانی ندارد.  پس از دانمارک نیز سوییس ، هلند ، سوئد، کانادا، فنلاند، اتریش ، ایسلند و استرالیا قرار دارند. از این رو ممکن است این پرسش در ذهن شکل گیرد که اگر شادی از رضایت برمی خیزد و پول و ثروت، منبع تولید رضایت است پس چرا مردم قطر- ثروتمندترین کشور دنیا- در میان 10 کشور اول قرار ندارند  یا چرا نشانی از ژاپن و آمریکا نیست؟

نکته جالب تر جایگاه کشورهای آمریکای لاتین است که بلافاصله پس از کشورهای پیش گفته قرار می گیرند و به نسبت بسیاری از کشورهای صاحب ثروت موقعیت بهتری دارند.

از معیارهای شبکه راه های توسعه پایدار سازمان ملل برای تعیین میزان شادی و رضایت مندی مردم کشورهای مختلف اطلاع نداریم اما می دانیم موسسه نظر سنجی گالوپ یک روش کاملا مشخص و تعریف شده دارد که همه ساله مطابق آن عمل می کند و با توجه به نزدیکی نتایج گالوپ با این شبکه می توان حدس زد که روش ها نزدیک است.

شیوه موسسه گالوپ این است که وقتی می خواهد مثلا 150 کشور را با هم مقایسه کند از هزار نفر از مردم هر یک از این کشورها می خواهد به 5 پرسش کاملا ملموس درباره روزهای منتهی به همان روز پاسخ دهند و بر همین اساس مشخص می شود که کدام مردم شادتر هستند. این 5 پرسش عبارتند از:

1- به خوبی استراحت کرده اید؟
2- مورد احترام قرار گرفته اید؟
3- موقعیت لبخند و خنده زیاد برای تان پیش آمده  است؟
4- موضوع جالب وتازه ای را یاد گرفته اید؟
5- شاد شده اید؟

هر چه پاسخ مثبت بیشتر باشد طبعا جایگاه آن کشور در سنجش میزان شادی  بالاتراست. راز نبودن ژاپن در بین کشورهای شاد نیز احتمالا این است که بخش قابل توجهی از مردم دومین اقتصاد جهان به پرسش های اول، سوم و پنجم پاسخ مثبت نداده اند. حال آن که نزد اهالی آمریکای لاتین این گونه نیست. هم به خوبی استراحت می کنند، هم غالبا و به برکت گسترش دموکراسی احترام می بینند، هم موقعیت خنده و لبخند برای آنان پیش می آید و البته چه فراوان هم. چون اهل شعر و موسیقی و رقص اند. تنها شاید  موضوع جالب و تازه ای را در روزهای منتهی به روز مورد پرسش یاد نگرفته باشند و از این رو در ردیف 10 کشور اول نیستند. پاسخ پرسش پنجم نیز طبعا مثبت است.

 این تصور که شادی و خوش بختی به صرف افزایش ثروت و رفاه حاصل می آید انگاره ای است که به خاطر حاکم شدن ارزش های مادی در سال های اخیر و مشاهده اختلاف حاد و شدید طبقاتی شکل گرفته و این احساس یا واقعیت که به صرف پرداخت پول بسیاری از گره ها را می توان گشود.
 
این گفتار می خواهد بر این نکته تاکید ورزد که در کنار آبادانی و آزادی، شادی نیز باید به یک مطالبه ملی بدل شود: شاد زی با سیه چشمان شاد/ که جهان نیست جز فسانه و باد.

نوع زیست امروز ایرانیان اعم از دارا و ندار و میانه اما نسبتی با شادی ندارد و اگر گمان کنیم راه شادی "تنها" از مسیر اقتصاد و پول می گذرد به خطا رفته ایم. دستگاه های مسوول و مربوط  باید این نکته را بررسی کنند که اگر قرار بر بررسی میزان شادی در جامعه ما باشد رتبه ما کجا خواهد بود؟

بر این اساس جا دارد مفاهیمی چون استراحت، احترام ، لبخند، یاد گیری و خوشحالی به مثابه ارزش های نوین جامعه بشری مورد توجه قرار گیرد و به «شادی» به معنی مدرن آن توجه شود.

در گزارشی که سال پیش مجله تایم منتشر کرده بود جایگاه کشوری با توسعه و رفاه سنگاپور نیز در ردیف 32 معرفی شد. به یک دلیل ساده که یکی از پاسخ دهندگان توضیح داده بود: «ما مثل تراکتور کار می کنیم، به ندرت به تعطیلات می رویم و زمان زیادی برای استراحت نداریم چون مدام به فکر آینده هستیم و این که چه جلسه ای داریم و سررسید بعدی چه زمانی است.»

در این نگاه میان کار و زندگی باید تعادل برقرار شود. آیا نمی توان یکی از تعاریف « اعتدال» را ایجاد همین تعادل دانست و آرزو کرد در رتبه شاد بودن و شاد زیستن به جایگاه شایسته ای دست یابیم؟