گاز رادون نیز به عنوان محصول فرایند تجزیه اورانیوم، در دل زمین قرار دارد و مانند هر گاز دیگری هر گاه فرصت خروج آن از زمین فراهم شود، وارد هوا شده و تنفس آن از سوی انسان، مشکلات ریوی را به دنبال خواهد داشت.

یک کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت نسبت به خطرات پرتوگیری از گاز رادون به عنوان دومین عامل سرطان ریه هشدار داد و از وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط با این موضوع خواست تا در این زمینه نقش قانونی خود را ایفا کنند.

مهندس علی گورانی در گفت‌وگو با ایسنا، گاز رادون را از جمله تشعشعات و پرتوگیری‌های طبیعی خواند و گفت: سازمان بهداشت جهانی گاز رادون را دومین عامل سرطان ریه پس از سیگار معرفی می‌کند.

وی در توضیح روند تجزیه طبیعی اورانیوم در زمین گفت: عنصر اورانیوم به صورت طبیعی در کره زمین وجود دارد و در طولانی مدت خود به خود تجزیه می‌شود تا اینکه به سرب تبدیل ‌شود. "سرب" آخرین عنصری است که از تجزیه اورانیوم حاصل می‌شود که البته عنصری پایدار است.

وی تولید گاز رادون 222 را یکی از عناصر حاصل از این زنجیره طولانی تبدیل اورانیوم به سرب خواند و گفت: طبعا پراکندگی اورانیوم در قسمت‌های مختلف کره زمین مانند هر عنصر دیگری، متفاوت است. گاز رادون نیز به عنوان محصول فرایند تجزیه اورانیوم، در دل زمین قرار دارد و مانند هر گاز دیگری هر گاه فرصت خروج آن از زمین فراهم شود، وارد هوا شده و تنفس آن از سوی انسان، مشکلات ریوی را به دنبال خواهد داشت.

اهمیت بهداشتی گاز رادون چیست؟

گورانی در ادامه افزود: از نظر رادیواکتیویته اصطلاحا گفته می‌شود که رادون "آلفا دهنده" است؛ آلفا ذره‌ای است که از نظر وزنی سنگین و قدرت نفوذ آن کم است و به همین دلیل نمی‌تواند آسیب خارجی به بدن انسان وارد کند. بر این اساس گاز رادون اهمیت بهداشتی خارج بدنی ندارد.

وی در عین حال رادون را جزو آلوده کننده‌های "داخل بدنی" خواند و گفت: هر چند رادون اهمیت بهداشتی خارج بدنی ندارد اما اگر وارد ریه شود در حفره‌های تحتانی ریه قرار می‌گیرد. هر چند رادون از گازهای کم نفوذ است اما با قرار گرفتن در حفره‌های تحتانی ریه، بافت حساسی را به مدت طولانی تحت تاثیر قرار می‌دهد و به همین دلیل است که جزو آلوده کننده‌های اینترنال یا داخل بدنی قرار دارد.

گورانی افزود: پس از خروج گاز رادون از زمین، غلظت آن در هوای آزاد آنقدر پایین است که اهمیت بهداشتی ندارد. اما اگر این گاز به محیط و فضای بسته وارد شود مانند هر گاز دیگری ساکنان آن محیط را در معرض خطر قرار می‌دهد. به همین دلیل است که این نوع آلودگی را آلودگی "داخل خانه‌ای" می‌نامند و اهمیت پزشکی خارج خانه‌ای ندارد.

گورانی، وقوع زلزله، ترک و شکاف یا انجام دستکاری‌های مصنوعی در زمین مانند حفاری تونل‌ها، معادن و ... را باعث افزایش فرار گاز رادون از دل زمین عنوان کرد و گفت: این اتفاقات در توسعه‌های ناپایدار به صورت جدی‌تر اتفاق می‌افتد؛ توسعه‌هایی که مبنای کارشناسی آن‌ها چندان همه جانبه نیست.

وی با بیان این که بیش از 50 درصد آسیب‌هایی که انسان از تشعشعات دریافت می‌کند تنها به گاز رادون مربوط می‌شود، افزود: شرایط و محل زندگی نیز در میزان پرتوگیری بدن از این گاز مهم است. خطر گاز رادون به ویژه در مناطقی که شرایط بهداشتی مناسب نیست و گاز در داخل منازل تجمع می‌یابد، مانند کپرها و خانه‌های زیرزمینی، بیشتر است. همچنین در منازل نوساز که ممکن است طراحی تهویه آن‌ها مناسب نباشد، رادون می‌تواند خطرساز باشد.

راهکارهای حفاظت از گاز رادون در دنیا

گورانی در این باره ادامه داد: استفاده از تهویه‌های مخصوص تخلیه گاز رادون زیر فونداسیون‌های ساختمان‌ها در دنیا در حال رایج شدن است و به این ترتیب است که شبکه جمع آوری و انتقال گاز رادون را زیر ساختمان‌ها احداث می‌کنند. این فونداسیون‌ها آنچنان محکم است که امکان نشت گاز به داخل خانه وجود ندارد. همچنین در دنیا در مناطقی که امکان خروج گاز بیشتر است، حساسیت بیشتری برای ساختمان سازی به کار گرفته می‌شود. همچنین در بسیاری از کشورهای اروپایی سنجش گاز رادون در منازل جزو معیارهای تعیین قیمت منازل است.

راه‌های پرتوگیری بدن از گاز رادون را بشناسید

وی یکی دیگر از راه‌های انتقال گاز رادون به مردم را از طریق آب دانست و گفت: رادون نیز مانند هر گاز دیگری در آب حل می‌شود. بر این اساس یکی دیگر از راه‌های مداخله در این زمینه، مداخله در فرایندهای تصفیه آب مناطقی است که غلظت اورانیوم‌شان به صورت طبیعی‌ بالاست.

وی مواد و متریال به کار گرفته شده در ساخت و ساز ساختمان‌ها را از دیگر روش‌های انتقال گاز رادون به مردم عنوان کرد و گفت: استفاده از مواد و متریالی از مناطقی که غلظت اورانیوم‌شان بیشتر است در ساختمان سازی ممکن است میزان پرتوگیری از این گاز را افزایش دهد.

نهادهای مسوول در حفاظت افراد از گاز رادون کدامند؟

گورانی توصیه کرد که وزارت مسکن، راه و شهرسازی در پروژه‌های احداث ساختمان و توسعه مسکن به مباحثی چون انتخاب محل ساخت و سازها، فونداسیون و چگونگی ساخت و ساز توجه کند. وزارت نیرو نیز در بحث تصفیه آب مناطق مختلف به میزان غلظت اورانیوم و همچنین میزان خروج گاز رادون توجه کند.

وی در پایان تاکید کرد: به منظور حفاظت افراد از پرتوگیری گاز رادون باید نکات فنی در نظر گرفته شود تا این پدیده تحت کنترل قرار گیرد. همچنین از آنجا که "رادون" با موضوع سلامت افراد در ارتباط است، وزارت بهداشت نیز حتما متولی این برنامه است و باید راهنما و ناظرعملکرد کاهش این آسیب باشد. امور حفاظت در برابر اشعه سازمان انرژی اتمی نیز باید در این قضیه نقش قانونی خود را ایفا کند.