با چک های برگشتی چه کار کنیم؟

افزایش تعداد چک های برگشتی و برخی نواقص در قانون چک باعث شده خیلی از کسانی که چک برگشتی و بلامحل در دست دارند از وصل مبلغ آن ناامدی باشند. این موضوع خصوصا در چک های با مبلغ پایین بیشتر به چشم می خورد.
 
به گزارش باشگاه خبرنگاران، فرقی نمی کند چک کیفری باشد یا حقوقی؛ دادگاه تنها در صورتی حکم به پرداخت مبلغ چک خواهد داد که دارنده به عنوان شاکی، فرم مخصوص دادخواست را پر کرده باشد
 
افزایش تعداد چک های برگشتی و برخی نواقص در قانون چک باعث شده خیلی از کسانی که چک برگشتی و بلامحل در دست دارند از وصل مبلغ آن ناامدی باشند. این موضوع خصوصا در چک های با مبلغ پایین بیشتر به چشم می خورد.
 
کسانی که در باجه بانک ها منتظر وصول چک هستند وقتی به آنها گفته می شود حساب صاحب چک خالی است احساس می کنند دیگر راهی برای رسیدن به پولشان وجود ندارد. قانون چک چند بار اصلاح شده، اصلاحات جدیدتر هم در راه است. هر چند هنوز مشکلات زیادی در این زمینه وجود دارد اما اگر مراحل پیگیری را درست انجام دهید و از قوانین موجود آگاهی داشته باشید، می توانید به پولتان برسید.
 
زمان را از دست ندهید
 
اولین نکته ای که باید در نظر داشته باشید این است که زمان را از دست ندهید. حقوقی شدن چک را بارها شنیده اید اما شاید خیلی ها هنوز نمی دانند مهمترین دلیلی که باعث می شود یک چک حقوقی شود تعلل خودشان است. شما در صورتی که چکی در دست دارید که بلامحل است فقط دو ماه زمان دارید تا نسبت به برگشت زدن آن اقدام کنید.
 
خیلی ها فکر می کنند این زمان شش ماه است در قانون موجود هم روی شش ماه زمان تاکید شده اما در عمل بیشتر از دو ماه نباید صبر کرد چون چک زمانی برگشت خورده به حساب می آید که مراحل مربوط به آن به طور کامل توسط بانک طی شده باشد. بالا رفتن تعداد چک های برگشتی باعث شده بانک ها با تراکم مواجه باشند و در فرصت مقرر نتوانند این اقدامات را انجام دهند.
 
برگشت زدن به معنی شکایت نیست
 
اشتباه دومی که اکثر در این زمینه مرتکب می شوند این است که فکر می کنند همین که چک را برگشت زدند به معنای پایان مراحل شکایت است. برگشت زدن چک به تنهایی نمی تواند برای رسیدن به پولتان کافی باشد. شما بعد از برگشت زدن تنها شش ماه فرصت دارید که به مراجع قضایی شکایت کنید. در صورت ثبت نکردن شکایت در این مدت نمی توانید به دریافت پولتان امیدوار باشید.
 
حقوقی شدن، پایان همه چیز نیست
 
حالا اگر فردی کوتاهی کرد و چکی که در دست دارد حقوقی شد آیا باید قید همه چیز را بزند؟ این تصور که چک حقوقی شده از اعتبار افتاده غلط است. در چک های حقوقی فقط صادرکننده قابل تعقیب و مجازات کیفری نیست اما می توان تقاضای توقیف اموال و دارایی صادرکننده را کرد و دادگاه نیز حکم به پرداخت مبلغ چک خواهد داد مگر آنکه با دفاعیات صادرکننده ثابت شود که به طور کلی طلبی وجود ندارد یا آنکه چک بابت ربا صادر شده باشد یا به هر دلیل دیگر دارنده چک استحقاقی ندارد. پس اگر چکی که در دست دارید حقوقی هم شد از ادامه پیگیری ناامید نشوید.
 
فرم مخصوص دادخواست را فراموش نکنید
 
یک رویه عجیب در شکایت های مربوط به چک در اداگاه ها باب شده است که اگر به آن توجه نکنید ممکن است شکایت تان به هیچ وجه به نتیجه نرسد. وقتی کسی برای شکایت در مورد چک برگشتی به این دادگاه ها مراجعه می کند هیچ کس در مورد فرم مخصوص حرفی به میان نمی آورد و تصور این است که برای وصول وجه چک از طریق دادگاه، فقط برای شکایت کیفری صورت گیرد.
 
در حالی که حتی اگر این شکایت به نتیجه برسد، دادگاه تنها حکم به مجازات حبس خواهد داد و درباره طلب دارنده اظهار نظر نمی کند. هم درباره چک های کیفری و هم چک های حقوقی، دادگاه تنها در صورتی حکم به پرداخت مبلغ چک در وجه دارنده چک را صادر خواهد کرد که دارنده به عنوان شاکی که در اصطلاح حقوقی به آن خواهان می گویند، فرم مخصوص دادخواست را تکمیل و با پرداخت هزینه دادرسی از طریق ابطال تمبر و سایر تشریفات قانونی، آن را تحویل دفتر دادگاه داشته باشد. پس در مراجعه به دادگاه برای شکایت در مورد چک فرم درخواست را فراموش نکنید.
 
حساب های دیگر صادرکننده هم به روی شما باز است
 
یکی از مهمترین منابع وصول چک های برگشتی دیگر حساب های صادرکننده در بانک مورد نظر است. این یکی از مواردی است که به تازگی بانک ها مجاز به استفاده از آن شده اند اما ایراد مهم این است که تا شما درخواست نکنید بانک ها با توجیه عجیب مشتری مداری! این کار را نخواهند کرد. هر چند اگر قرار بر مشتری مداری باشد بانک از طریق پاس کردن چک می تواند به اعتبار صاحب چک کمک بکند.
 
به هر حال یک امکان قانونی خوب برای کسانی که با چک برگشتی مواجه می شوند این است که درخواست کنند از طریق حساب سپرده یا هر حساب دیگری که صادرکننده در بانک مورد نظر داشته باشد مبلغ چک پاس شود. براساس قانون بانک ها ملزم به این کار هستندودر صورت مقاومت به شرطی که از وجود حساب دیگری از صاحب چک مطمئن هستید می توانید از طریق بانک مرکزی موضوع را پیگیری کنید.
 
ممکن است این شبهه پیش بیاید که دارنده چک از کجا بداند که صاحب چک در بانک مورد نظر حساب دیگری دارد یا نه؟ درصورتی که درخواست از سوی دارنده چک صورت بگیرد و بعدا ثابت شود که حسابی در کار بوده و بانک ازز پرداخت وجه خودداری کرده، شعبه مربوطه توبیخ می شود و مجبور به جبران ضررهای دارنده چک خواهد شد اما در صورت نبود درخواست مسئولیتی متوجه بانک نیست. البته قرار است به زودی این اشکال رفع شود و بانک ها طی بخشنامه ای ملزم شوند که در صورت صورت از حساب سپرده و پس انداز صاحب چک، مبلغ را بپردازند. تا آن موقع شما حواستان به درخواست باشد.
 
نکاتی که برای ثبت شکایت باید به آن توجه کنید.
 
برای اینکه شکایت شما زودتر به نتیجه برسد، رعایت چند نکته لازم است. از پشت و روی اصل چک، گواهینامه بانک مبنی بر علت پرداخت نشدن چک، دو نسخه کپی تهیه کنید و کپی های تهیه شده را در مرجع قضایی حل برابر با اصل کند. شکایت را در فرم های چاپی مخصوص تکمیل و امضا کنید و نهایتا اصل چک برگشتی و شناسنامه یا کارت شناسایی را همراه با مدارک به مرجع قضایی تحویل دهید.
 
درچه صورتی نمی توانید به وصول چک امیدوار باشید؟
 
۱- چک وعده دار باشد
 
چک باید به صورت نقد و بدون وعده صادر شود چرا که چک باید همانند اسکناس وسیله پرداخت نقدی باشد بنابراین اگر به فرض مثال، امروز چکی برای تاریخ فردا یا هفته یا ماه یا سال آینده صادر شود، صادرکننده چک مجازات کیفری نخواهد شد. البتهخیلی از چک ها برای مدت زمانی حتی یکساله هم صادر می شود.
 
این موضوع تناقضی با این بند ندارد به شرطی که حواستان به موضوع باشد. وقتی شما از کسی چکی می گیرید که مثلا تاریخش برای شش ماه دیگر است از نظر حقوقی به این معناست شما همان روز و همان تاریخ چک را دریافت کرده اید مگر اینکه در پشت چک یا در دسته چک اصلی به وعده دار بودن اشاره شده باشد.
 
۲- چک تضمینی باشد
 
درصورتی که چکی برای تضمین معامله یا حسن انجام کاری صادر شده باشد، در صورت وجود موجودی با یکسری شرایط قابل وصول است اما درصورت بلامحل بودن نمی توانید شکایت کنید. براساس قانون صدور چک باید به بدهی صادرکننده معادل مبلغ چک باشد، مانند آن که شخصی بابت خرید یک دستگاه اتومبیل یا آپارتمان یک فقره چک برای پرداخت تمام یا قسمتی از وجه معامله صادر کند.
 
۳- چک بدون تاریخ و مبلغ مشخص باشد
 
درصورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده است، دارنده نمی تواند برای وصول آن شکایت کند معمولا در اینگونه موارد، دارنده چک، قبل از شکایت و قبل از مراجعه به بانک، تاریخ را درج می کند اما چنانچه در مرجع قضایی ثابت شود صادر کننده در هنگام صدور، تاریخ چک را ننوشته است، هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد. همچنین چک سفید امضا هم در صورت خالی بودن موجودی ارزش یک برگه کاغذ بی ارزش را دارد.
 
۴- چک با واسطه به دست شما رسیده باشد
 
در صورتی که چکی در دست دارید و با واسطه به دست شما رسیده باشد یعنی مثلا در قبال یک معامله طرف مقابل چک یکی از مشتریان خود را به شما بدهد، در صورت خالی بودن حساب حق هیچگونه شکایتی نخواهید داشت.