گزارشی تکان‎دهنده از وضعیت جنگل‎های ایران

 جنگل‌های ایران حال و روز خوشی ندارند و در معرض نابودی هستند. هر روز هزاران اصله درخت در جنگل‌ها و مناطق حفاظت شده قطع می‌شوند و در50 سال اخیر یک‌سوم جنگل‌های ایران نابود شده‌اند. بر اساس نظر کار‌شناسان و مسئولان در این سال‌ها بین شش تا ۱۲ میلیون هکتار جنگل طبیعی و 2 / 5 میلیون هکتار جنگل دست‌ساز از بین رفته‌اند.

به گزارش روزنامه حمایت، در حقیقت از آنجایی که سازمان‌های متولی، این عرصه‌های گرانبها را هیچ نهاد و وزارت خانه‌ای جدی نمی‌گیرند، موجب شده مدیران این سازمان‌ها هم اعتماد به نفس لازم را برای اجرای وظایف خود براساس اصل ۵۰ قانون اساسی نداشته باشند. تاکید رهبر انقلاب بر جلوگیری از تصرف غیر قانونی روز گذشته همزمان با روز درختکاری رهبر معظم انقلاب اسلامی بر ضرورت شکل گیری عزم و اراده راسخ برای جلوگیری از تصرف غیر قانونی مناطق اطراف شهرهای بزرگ تاکید کردند.

مرگ و میر ۳۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های غرب

آنطور که رییس انجمن جنگلبانی ایران می‌گوید: هم اکنون جنگل‌ها در معرض تهدید و تخریب قرار دارند و از این میان ۸۰ درصد عوامل تاثیرگذار تخریب جنگل‌های کشور فرابخشی است. دکترهادی کیادلیری می‌گوید: حدود ۹۰ درصد کشور در مناطق خشک و نیمه خشک با موقعیت جغرافیای و شرایط حساس قرار دارد، بنابراین سازمان‌ها، نهاد‌ها، مسئولان و مردم باید با جدیت بیشتری در حفظ منابع طبیعی و جنگل‌های طبیعی بکوشند. رییس انجمن جنگلبانی کشور وضعیت جنگل‌های کشور را نامطلوب عنوان می‌کند: در چند سال اخیر با مرگ و میر دسته جمعی درختان در حدود ۳۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های غرب، خشکیدگی بلوط‌ها و شاه بلوط‌های گیلان رو به رو شده‌ایم. رییس جامعه جنگلبانی ارزشیابی نکردن صحیح منابع طبیعی و به ویژه جنگل را یکی دیگر از این عوامل تخریب جنگل‌ها معرفی می‌کند: براساس یک تحقیق دانشگاهی، ارزش یک توده جنگل در حفظ آب ۳۰۰ میلیون دلار، گردشکری ۴۰ میلیون دلار و چوب ۲۰ میلیون دلار مشخص شده که درصورت ارزش گذاری صحیح بر روی منابع طبیعی دیگر مدیران بر روی چوب هدفگذاری نخواهند داشت.

مهم‌ترین دلیل نابودی جنگل‌های کشور تغییر کاربری آنهاست

در این میان دکترمحمد درویش عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگل و مرتع معتقد است: تغییر کاربری ابتدا در دامنه‌های جلگه‌ای اتفاق افتاد. کشاورزان این مناطق را به اراضی کشاورزی تبدیل کردند، اما با افزایش رفاه مردم و رشد شهرنشینی این اراضی به خانه، ویلا و شهرک‌های ویلایی تبدیل شدند.

تخریب جنگل‌ها توسط دولت اخیرا شدت گرفته است

هر چند دلایل تخریب جنگل‌ها قابل تامل است اما بی‌مهری مسئولان هم در این امر تاثیر به سزایی دارد. به گفته رییس سازمان محیط زیست در طول جلسات هیأت دولت حتی یک بار درباره مفهوم توسعه پایدار بحث نشده و مکرراً دولتمردان به تصریح یا تلویح حفظ محیط زیست را مزاحمی در مسیر توسعه می‌دانند عجیب نیست که مساحت کل جنگل‌های ایران در چهل سال گذشته به یک سوم کاهش پیدا کرده است. همچنین در این خصوص دکتر اسماعیل کهرم، پدر علم محیط زیست نیز با اشاره به اینکه نیمی از جنگل‌های ایران در ۳۰ سال گذشته نابود شده و به ۱۲ میلیون هکتار رسیده نقش دولت را در این تخریب مؤثر می‌داند و معتقد است: میزان برداشت پایدار از جنگل‌ها باید 3 / 2 میلیون متر مکعب باشد، اما دولت شش میلیون متر مکعب از جنگل‌های هیرکانی شمال کشوررا که دست کم سه میلیون سال قدمت دارند، برداشت می‌کند.

حضور دام در جنگل فاجعه است

بر اساس بند یک ماده شش مصوبه صیانت از جنگل‌های شمال هیأت وزیران، سازمان جنگل‌ها و مراتع موظف بود تا سال ۱۳۸۸ بیش از سه میلیون واحد دامی را از جنگل‌ها خارج کند. اما این مصوبه در مهلت مقرر تحقق نیافت و حتی با تأخیری چندین‌ساله هم بعید است به طور کامل اجرا شود. امید می‌رفت با اجرای دقیق طرح صیانت از جنگل‌ها و خروج دام‌ها، یکی از عوامل مؤثر نابودی جنگل‌ها از میان برود اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد. اما دکتر محمود احمدی‌نژاد در اظهاراتی که حدود یک ماه پیش در صحن علنی مجلس مطرح کرد از محدودیت استفاده دامداران از جنگل‌ها انتقاد کرد و افزود: زمانی که این محدودیت‌ها اعمال می‌شد استدلال مسئولان این بود که دام می‌رود به جنگل و جنگل را تخریب می‌کند در حالی که بهترین حافظان جنگل دامداران هستند و اگر ما این ۱۴ میلیون هکتار جنگل را به آنان برگردانیم بیش از ۱۴ هزار شغل ایجاد می‌شود. البته کار‌شناسان بسیاری نسبت به این اظهار نظر رییس جمهور در خصوص ورود دام به جنگل واکنش نشان داده می‌گویند اظهارات رییس جمهور درباره واگذاری جنگل‌ها به دامداران با تمام قوانین، مصوبات و چشم اندازهایی که تاکنون برای حفاظت از جنگل‌ها وجود داشته مغایرت دارد و در صورت اجرایی شدن آموزه‌های یک قرن متخصصان و منابع طبیعی را هدر می‌دهد.

تخریب سالانه ۱۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های کشور

حالا همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا در ۵ دهه اخیر به‌طور متوسط سالانه ۱۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های کشور تخریب شود یا کیفیت خود را از دست بدهند و با کاهش سطح جنگل‌ها در این دوره زمانی، از ۱۸ میلیون هکتار به ۱۴ میلیون هکتار کاهش بیم آن می‌رود که درآینده‌ای نه چندان دور بخش عظیمی از اراضی کشور تبدیل به بیابان شوند. به طوری که رییس سازمان حفاظت محیط‌ زیست می‌گوید: در ۵۰ سال اخیر نزدیک به ۳۰ میلیون هکتاراز اراضی کشور به نوعی تبدیل به بیابان شده است.

سرانه جنگل در ایران یک چهارم سرانه جهانی

آنطور که محمدی‌زاده می‌گوید: در حال حاضر، میانگین سرانه جنگل و فضای سبز در دنیا برای هر نفر هفت هزار متر مربع است اما این رقم در کشور ما هزار مترمربع یعنی نزدیک به یک چهارم سرانه جهانی است. دیگر قضاوت با شهروندان است.