ایران با سالی ۴۰۰ پیوند جزو سه کشور برتر دنیا در پیوند مغز استخوان است

پروفسور اردشیر قوام زاده، رئیس بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان شریعتی گفت: ایران با بیش از ۴۰۰ پیوند مغز استخوان در سال در کنار مرکز سیاتل آمریکا و مرکز مدی اندرسون،جزو ۳ کشور برتر دنیاست و با گسترش مراکز جدید این پیوند به جایگاه بهتری نیز می‌رسیم اما به علت کمبود پرستار متخصص ۳۰۰ بیمار در فهرست انتظار این پیوند هستند.

به گزارش فارس، پروفسور اردشیر قوام‌زاده امروز در حاشیه همایش دو روزه پیوند سلول‌های بنیادین خون‌ساز در جمع خبرنگاران در بیمارستان شریعتی تهران اظهار داشت: درست است که کار روی سلول‌های بنیادین در کشور را از سال 1369 آغاز کرده‌ایم اما هنوز جا نیفتاده و ناشناخته است.

وی ادامه داد: زمانی که من در سال 57 به ایران آمدم رشته مولیکال آنکولوژی در کشور وجود نداشت اما حالا در این رشته تا حد بسیار زیادی پیشرفت کرده‌ایم و بیش از 200 نفر در کشور در این زمینه سرویس‌دهی می‌کنند، به همین دلیل امکانات بهتر فراهم می‌شود. وقتی امکانات بهتری فراهم شد احتیاج دارد که این رشته تکامل پیدا کند که تکامل آن نیازمند پیوند سلول‌های بنیادین است.

قوام‌زاده خاطرنشان کرد: پیوند سلول‌های بنیادین، رشته‌های روماتولوژی و مفتاآنکولوژی را تکمیل می‌کند. در سال 69 برای اولین‌بار پیوند مغز استخوان در بیمارستان شریعتی انجام شد و به خاطر نیاز به مکان وسیع‌تر مرکز مغز استخوان دانشگاه علوم پزشکی تهران در این مکان تأسیس شد و با 12 پیوند در سال 69 آغاز به کار کرد و در سال گذشته این تعداد پیوند به 400 مورد رسید.

وی افزود: کشور ما 75 میلیون نفر جمعیت دارد و حداقل پیوندی که در سال انجام می‌شود.‌هزار و 500 مورد است. خوشبختانه کمک کردیم مراکز دیگری هم در کشور راه‌انداری شود. 4 مرکز دیگر در تهران، در ارومیه یک مرکز و در کرمان یک مرکز راه‌اندازی شده است. تمام این مراکز ظرفیت 200 پیوند مغز استخوان را دارند که با مرکز اصلی تهران که 400 پیوند دارد به مرز 600 مورد می‌رسد اما 900 پیوند مغز استخوان کم داریم.

قوام‌زاده گفت: در حال حاضر در مرکز بیمارستان شریعتی، 300 نفر در فهرست انتظار  پیوند مغز استخوان هستند که 100نفر آنها کودک هستند؛ این بیماران اگر به موقع درمان نشوند می‌میرند. از نظر پرسنل و امکانات مالی باید تقویت شویم تا بتوانیم جوابگو باشیم .

 وی ادامه داد: برای کشور هم پیوند مغز استخوان ارزان‌تر خواهد بود؛ فقط 7 تا 10 درصد بیماران مبتلا به سرطان خون 5 سال بعد از درمان معمولی به وسیله شیمی‌درمانی زنده می‌مانند اما اگر پیوند مغز استخوان شود تا 15 سال می‌بینیم که 70 درصد زنده هستند. پیوند مغز استخوان هم برای کشور ارزان‌تر تمام می‌شود هم نتیجه مطلوب‌تری برای بیمار به همراه دارد.

قوام زاده گفت: حدود 60 بیماری را در این مرکز پیوند می‌کنیم اما بیماری را رو به افزایش است؛ بیماری‌های خونی بدخیم و غیربدخیم، بیماری‌های ژنتیک، متابولیک و نقص‌ ایمنی‌ها را در این مرکز پیوند می‌کنیم. کشور ما با وجود اینکه جزو کشورهای در حال توسعه است اما در میان یک درصد کشورهایی قرار دارد که می‌تواند در سال 400 پیوند را انجام دهد.

وی افزود: در حال حاضر مراکز درمانی سیاتل و میدی‌اندرسون تا این حجم پیوند انجام می‌دهند و دیگر هیچ مرکزی وجود ندارد که به این تعداد پیوند انجام دهد.

قوام‌زاده با بیان اینکه بیشترین پیوند مربوط به اطفال در دنیا به تعداد 80 پیوند است گفت: در مرکز تهران پیوند اطفال در حدود 110 مورد در سال است و موفقیت و درصد جواب‌دهی آن بسیار عالی است و در سطح بین‌المللی قابل قبول است.

وی درباره میهمانان خارجی این همایش گفت: 2 چهره سرشناس جهانی در این همایش حضور دارند که یکی از آنها رئیس بانک سلول‌های بنیادین آلمان و دیگری هم که 30 سال در این زمینه تجربه دارد و هم رئیس جامعه پیوند اروپا و هم رئیس بخش پیوند مغز استخوان باز سوئیس است.

قوام‌زاده درباره چالش موجود در این زمینه گفت: مهم‌ترین مشکل ما در این زمینه کمبود پرستار است. حداقل نیاز به 10 پرستار داریم. بخشی از فهرست انتظار ما به خاطر نبود پرستار است.

وی درباره فرهنگ‌سازی در این زمینه گفت: در حال حاضر حدود 20 میلیون دهنده سلولهای مغز استخوان در جهان وجود دارد که 5 میلیون آنها در آلمان، حدود 13 میلیون در آمریکا و بقیه در کشورهای دیگر هستند. هرچه دهنده بیشتر بیاید بهتر است. آزمایش آن حدود 100 دلار هزینه دارد. در زمان نیاز افراد دهنده را خبر می‌کنند و بدون اینکه طرفین همدیگر را بشناسند در صورت تمایل فرد دهنده، مراحل انجام می‌شود.

قوام‌زاده با بیان اینکه این اقدامات باید افزایش پیدا کند، گفت: الان از 9 هزار نفری که پیوند گرفته‌اند، 3 هزار نفر برای پیوند آماده هستند ولی فقط یک نفر را توانسته‌ایم مورد استفاده قرار دهیم که آن هم خیلی مهم است.

وی ادامه داد: این برای اولین بار در ایران و منطقه است که از بانک غیرخویشاوند بتوان سلولهای مغز استخوان را به یک نفر غریبه پیوند دارد که این کار الان انجام شده است.

قوام‌زاده با بیان اینکه این پیوند حدود 3 ماه قبل انجام شد و گیرنده پیوند مبتلا به سرطان خون بود، گفت: در منطقه خاورمیانه و چین بانک سلول‌های بنیادین غیرخویشاوند اصلا وجود ندارد و این اولین‌جا در این خاورمیانه است که این کار صورت گرفته است. اگر بتوانیم یک بانکی ایجاد کنیم که یک میلیون عضو داشته باشد، امکان اینکه خیلی‌ها بتوانند از آن استفاده کنند بیشتر می‌شود.

وی گفت: دستگاه‌های متعددی می‌خواهیم که آزمایش‌های مربوط به غیرخویشاوند را انجام دهد و هر موقع که از نظر بیماری‌های ویروسی، اچ‌آی‌وی و هپاتیت نیاز به بررسی داشت، به سرعت آن را انجام دهد. چند دستگاه در اختیار داریم اما باید تعداد آنها افزایش یابد.

همایش دو روزه پیوند سلول‌های بنیادین خون‌ساز طی روزهای پنجشنبه و جمعه (27 و 28 مهر) در بیمارستان شریعتی تهران برگزار می‌شود.