مهندس مهدی میرمعزی مدیر عامل اسبق شرکت ملی نفت ایران، عدم بهره گیری از تجربیات گذشته و عدم پیگیری برنامه های مطالعاتی و پژوهشی را از جمله دلایل کاهش تولید نفت در کشور ارزیابی کرد. مهندس میرمعزی که آخرین مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در دولت سید محمد خاتمی بود، در گفت و گویی تفصیلی با نشریه تخصصی "عصر کیمیاگری" با تشریح اقدامات صورت گرفته در آن دوران در شرکت ملی نفت ایران گفت : در آن زمان تلاش کردیم در شرکت نفت، ساختاری پیاده کنیم که عملیات آن از حالت دستوری و صرفا اندازه گیری میزان تولید نفت فاصله بگیرد و مفاهیم دیگری مثل قیمت تمام شده تولید، نرخ جایگزینی ذخایر نفت با اکتشافات جدید و افزایش نرخ بازیافت از مخازن نفتی به عنوان مفاهیمی غیر از میزان تولید نفت، مورد توجه قرار گیرد که نشان دهد سازمانی به طور موثر در این عرصه فعالیت می کند. از همان سالها، آثار این اقدام در گزارشهای هیات مدیره شرکت نفت به مجمع عمومی و صاحبان سهام که در راس آن رئیس جمهور قرار داشت مشخص شد.

مهندس میرمعزی افزود: اگر آن گزارشها با گزارشهای سالهای قبل از آن مقایسه شود این تغییر جهت گیری کاملا در پیگیری اهدافی غیر از افزایش تولید نفت و گاز که نشاندهنده افزایش بهره وری و کارآیی در سیستم می تواند باشد به چشم می خورد. کم کم پایه های اطلاعاتی آن را فراهم کردیم که آنها قابل اندازه گیری باشد و مستند و مکتوب ارائه شود. این کار ظرف چهارسالی که من در شرکت ملی نفت بودم ادامه پیدا کرد و سال به سال تکمیل تر شد. وی تصریح کرد : برای اینکه سازمان شرکت نفت هم ارتقا پیدا کند مطالعات مفصلی را با کمک یک شرکت خارجی و با مشارکت موسسه مطالعات بین المللی انرژی برای تبیین استراتژی شرکت ملی نفت و سازماندهی آن براساس یک بنگاه اقتصادی شروع کردیم که حدود یک سال و نیم طول کشید و بیش از 250 نفر از مدیران و کارشناسان ارشد شرکت نفت درگیر این تحقیق و پژوهش بودند. نتایج این کار در اوایل سال 1384 منتشر شد. این کار مانند مطالعات پایه ای بود که باید ادامه پیدا می کرد ولی اینطور که به نظر می رسد، در حد مطالعه باقی ماند و بهبودی ایجاد نشد.

مهندس میرمعزی ادامه داد : آن زمان ما محاسبه کرده بودیم که اگر بخواهیم هر دو – سه سال یکبار مطالعات میادین ایران را به روز کنیم باید تعداد مهندسان مخازن نفتی خود را ده برابر کنیم. به همین دلیل تمام رشته های مهندسی دانشکده نفت آبادان و اهواز را تعطیل کردیم و رشته های مهندسی نفت و حفاری و رشته های مرتبط با آن را توسعه دادیم و تمام ظرفیت دانشکده را در اختیار این رشته ها قرار دادیم و حتی قراردادهایی با دانشگاههای درجه یک کشور منعقد شد که آنها نیروهای مورد نیاز بخش بالادستی نفت را تربیت کنند.

وی افزود : یک سری مشاوران ایرانی را تربیت کردیم و سعی کردیم از طریق ارتباطاتی که با موسسات تحقیقاتی نفتی بین المللی داشتیم مشاوران ایرانی را با مشاوران خارجی جوینت کنیم و مطالعه یک سری میادین قدیمی را به این جوینت های ایرانی – خارجی واگذار کردیم تا نسخه هایی در نتیجه این مطالعات پیچیده شود که ما روی این میادین نفتی چه اقدامات و سرمایه گذاری هایی انجام دهیم که مرحله به مرحله به افزایش بازیافت این میادین منجر شود. حدود 10 شرکت ایرانی را از طریق شرکت ملی نفت حمایت کردیم تا با همراهی شرکتهای خارجی وارد این مقوله شوند و بتوانند کمک کنند این کار بزرگ هرچه سریعتر انجام شود. اکثر این مطالعات در همان زمان آغاز شد و اولین نتیجه ای که از آن حاصل شد مربوط به میدان منصوری بود و تا جایی که اطلاع دارم، تنها میدانی که مطالعات فوق روی آن انجام و به افزایش تولید منجر شد همین میدان بود. در بقیه موارد متاسفانه تا جایی که اطلاع دارم از نتایج آن اطلاعات استفاده کامل نشد و بیشتر آنها به کتابخانه ها رفت و اگر کارهایی هم روی میادین نفتی انجام شده ادامه تعمیرات چاههای قدیم و حفر چاههای جدید بود بدون آنکه برای این کار از نتایج مطالعات گذشته خیلی کمک گرفته باشند.

وی با اشاره به حمایتهای دولت وقت از سرمایه گذاری در صنعت نفت گفت : مهمترین ابزار دولت برای پیشبرد امور کشور، خزانه اش است. اما دولت وقت پذیرفت که بخشی از درآمدهای نفتی، از واریز به خزانه معاف شود و در اختیار شرکت ملی نفت قرار گیرد تا بتواند به صورت درازمدت برنامه هایش را حمایت کند که این امر نشاندهنده یک دید برنامه ای و نه روزمره بود. گرچه همان زمان هم مشکلات مختلفی وجود داشت و قیمت نفت به هر بشکه 7 دلار رسیده بود. اما ظرف چند سال گذشته که قیمت نفت بالای 70 دلار و حتی بالای 100 دلار بوده، اتفاقا جهت گیری ها معکوس شده یعنی قرار شده پول نفت به خزانه واریز شود و متناسب با مسائل و مشکلات روز، درآمدها خارج شود.

مدیرعامل اسبق شرکت ملی نفت ایران ادامه داد : برنامه ای تدوین شد که براساس آن قرار بود تولید نفت ما روزانه به 5 تا 5/5 میلیون تن برسد. با توجه به مطالعاتی که روی میادین موجود صورت گرفته بود و توسعه میادین جدیدی مثل آزادگان که قرارداد توسعه آن با ژاپن منعقد شده بود و میدان یادآوران که به دنبال آن کشف شد و قرار بود توسعه پیدا کند، امکان تحقق این هدف وجود داشت. اگر به این ظرفیت تولید می رسیدیم می توانستیم حتی در صورت عدم تولید همچون عربستان نقش مهمی در تنظیم بازار ایفا کنیم و این امر قدرت اقتصادی و سیاسی کشور را افزایش می داد و از این نظر برای کشور مهم بود. آن زمان که این برنامه تنظیم شد، چشم انداز 20 ساله تازه برای کشور ترسیم شده بود و به تبع آن چشم انداز 20 ساله ای برای صنعت نفت ترسیم شد که البته از آن چشم انداز فاصله زیادی داریم و نتوانسته ایم آن برنامه ها و خط و جهتی را که ترسیم شده بود ادامه دهیم و حفظ کنیم.

منبع: مجله عصر کیمیاگری