احتمال بروز جنگ داخلی در ونزوئلا

عصرایران - در ماه‌های آینده ، ونزوئلا ناآرامی‌های و اختلافات سیاسی تجربه می‌کند که شاید در کوتاه‌تر شدن روند اجرای دموکراسی در این کشور تاثیرات بسزایی داشته باشد.
انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور قرار است در هفتم ماه اکتبر سال جاری میلادی برگزار شود. "هوگو چاوز" رئیس‌جمهوری ونزوئلا، برای پیروزی در مقابل "انریکه کاپریلس رادونسکی" جوان پرانرژی و استاندار ایالت "میراندا"، راه پروپیچ و خمی را پیش‌رو دارد؛ جوانی که حمایت سیاسی احزاب مختلف را پشت سر دارد و نسبت به دیگر رقبای چاوز، از شانس بیشتری برخوردار است.
 
در طول سال گذشته، چاوز و برخی از مشاوران ارشد سیاسی او بر این نکته تاکید کردند که اگر چاوز دوباره بر کرسی ریاست‌جمهوری ونزوئلا تکیه نزند، بی‌ثباتی و خشونت‌ها در تمام کشور روی می‌دهد.
در همین حال، چاوز در حال مبارزه با سرطان است اما ونزوئلایی‌ها اطلاعات کمی از بیماری او دارند و حقیقت ماجرا آن است که او از بهار سال ۲۰۱۱ میلادی دو بار تحت معالجه جدی قرار گرفته است.

همچنين گمانه‌زنی‌ها درباره سلامت جسمانی چاوز باعث شده که برخی از هوادرانش برای رای دادن مجدد به او، مردد شوند. کار‌شناسان اکنون می‌گویند که چندین سناریو را می‌توان برای ونزوئلا مطرح کرد: چاوز در انتخابات شکست بخورد، بسیار ناگهانی بمیرد و یا به دلیل بیماری از سمت خود کناره‌گیری کند.

در صورت تحقق هر يك از اين موارد، تنش‌ها افزایش می‌یابد به ویژه زمانی که افکار عمومی دريابند که او برای حفظ قدرت، دست به نقض قانون زده است.
به باور آنان، اعتراض‌ها در چنین شرایطی که معمولا به خشونت نیز تبدیل مي‌شود، ممکن است روند اجرای دموکراسی در ونزوئلا را متوقف کند. این شرایط بحران سیاسی جدی را در نیم کره غربی که خواهان بازسازی دموکراسی و قوانین ونزوئلا هستند، به وجود می‌آورد.

آمریکا نیز که زمان طولانی را برای تقویت دولت‌ها و افزایش همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی در آمریکای لاتین صرف کرده است، بدون شک از کسانی حمایت می‌کند که در صف مخالفان رئیس‌جمهوری کنونی قرار دارند.
بنا به اعلام مقام‌های واشنگتن، آمریکا به دنبال برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه در ونزوئلا است. اگر چاوز در این انتخابات شکست بخورد، آمریکا برای انتقال صلح‌آمیز قدرت تلاش خواهد کرد ؛ اما اگر چاوز بار دیگر پیروز شود، ایالات متحده خواهان گسترش روابط دوجانبه از طریق تجدیدنظر در همکاری‌های سطح بالا، میان دو کشور است.

اما اگر نتایج اعلام شده عاری از حقیقت باشد، آمریکا با فشارهای بین‌المللی، ونزوئلا را به بازسازی دموکراسی تشویق می‌کند و تمام روابط اقتصادی را تا زمانی که دولتی مشروع برسرکار بیاید، معلق می‌کند.
 
به باور كارشناسان، ناآرامی‌های سیاسی پیش یا بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری غیرقابل اجتناب است. اگر چاوز در مبارزات حضوری فعال داشته باشد، قاطعانه در انتخاباتی آزاد و عادلانه پیروز شود و از نظر جسمانی نیز برای اداره کشور آمادگی داشته باشد، بازهم اپوزیسیون ونزوئلا دست از فعالیت برنخواهد داشت و ناآرامی‌ها اجتناب‌ناپذیر است.

در سناریوی دیگر، اگر کاپرلیس قاطعانه پیروز این انتخابات باشد و جامعه بین‌الملل ریاست او را به رسمیت بشناسد و حامیان چاوز نیز متقاعد شوند که او در راستای منافع آنان گام برمی دارد، بازهم مشکلات اما اين‌بار به صورت دیگری نمایان می‌شود.

هرچند که چاوز اعلام کرده است که به نتایج انتخابات احترام می‌گذارد، اما بازهم سناریو قابل پذیرشی برای بی‌ثباتی و درگیری‌ها روایت می‌شود چرا که حامیان چاوز نمی‌توانند تحویل دادن قدرت به ديگري را تحمل کنند و این مسئله خشونت، ناآرامی‌های مدنی هماهنگ و حتی انواع مختلف مقاومت مسلحانه که اجتناب‌ناپذیر است، را به دنبال خواهد داشت.

این مسائل همگي حقیقت‌هاي خطرناکی هستند که اکنون بر تمامي مبارزات سايه افكنده‌اند و حتی اگر انتخابات را فراموش کنیم، نگرانی‌ها درباره سلامت چاوز نیز به این مسائل دامن می‌زند. اکنون مشخص نیست که گروه‌های اپوزیسیون چه در سر دارند آیا خواهان مبارزات عملی هستند یا برای مقابله با حامیان چاوز از اسلحه استفاده می‌کنند؛ تاكنون گزارشي دال بر سازماندهی نظامی این گروه‌ها مخابره نشده است.  
 
چاوز نیز در این میان تلاش می‌کند که حامیان و شهروندان ونزوئلایی را متقاعد کند که کاپریلس تنها با فریب، ساخت و پاخت با رسانه‌های مستقل و حمایت آمریکا، پیروز این میدان می‌شود.

دولت چاوز همچنین تاکید می‌کند که اگر گروه‌های اپوزیسون پیروز ‌شوند، برنامه معروف اجتماعی او متوقف مي‌شود و کسانی به صحنه قدرت باز می‌گردند که در گذشته حکومت را در دست داشتند.

چاوز در یکی از سخنرانی‌های خود در این‌باره گفت که اگر کاندیدای ریاست‌جمهوری راست‌گرا در انتخابات هفتم اکتبر سال جاری میلادی پیروز میدان شود این امر می‌تواند پایانی بر برنامه‌های اجتماعی دولت کنونی ونزوئلا که ۱۴ سال از عمر آن می‌گذرد باشد و همچنین این روند باعث می‌شود که ونزوئلا وارد جنگی داخلی شود.
او ادامه داد: "در صورتی که استیضاح اخیر مناقشه‌برانگیز که باعث تغییر دولت در پاراگوئه شد، در ونزوئلا رخ دهد، ونزوئلا به طور کامل به بی‌ثباتی دچار می‌شود.

از سوی دیگر، کاراکاس تعداد زیادی از کارگران این کشور را به فهرست حقوق‌بگیران دولتی اضافه کرده است و مزایایی مستقیم دولتی را برای قشر کم درآمد افزایش داده است.

 چاوز همچنین طرح اقتصادی را برای دور بعدی ارائه کرده است که به انحلال بخش‌های اقتصادی خصوصی سریع‌تر از گذشته پایان می‌دهد و از دیگر بخش‌های تجاری حمایت می‌کند؛ دارایی‌های خصوصی که به او كمك مي‌كنند تا دولت ونزوئلا را به دولتی سوسیالست تبديل ‌کند. کاراکاس اکنون از امکانات فوق‌العاده‌ای هم از نظر در اختار داشتن منابع و هم از نظر دسترسی به رسانه‌های اجتماعی دارد و شاهدان انتظار دارند که شمارش آرا در‌‌‌ همان روز انتخابات مانند نتایج انتخابات مجلس در سال ۲۰۱۰ و دو همه‌پرسی انجام شده در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ میلادی در این کشور دقیق و کامل باشد.
 
 راه هایی برای نجات
 
از منظر کار‌شناسان، دو عامل مهم می‌تواند مانع بروز خشونت‌ها در این کشور باشد. نخست بررسی دقیق روند برگزاری انتخابات و دوم اینکه، آنچنان که مشخص است کشورهای واقع در نیم‌کره غربی هرگز از کنارگذاشتن کشوری که در آ نتایج قانونی اعلام می‌شود، حمایت نمی‌کنند.

تقریبا تمام سازمان‌های بین‌المللی در نیم‌کره غربی تلاش می‌کنند تا روند اجرای دموکراسی را به طور کامل اجرایی کنند. نفوذ چاوز از طریق درآمدهای نفتی در کنار محبوبیش و انتخاب مشروعش همواره در این مسیر تاثیرگذار بوده است.

اما از سوی دیگر، چند عامل درون منطقه‌ای، برون منطقه‌ای و روابط چندجانبه همیشه به کاراکاس برای حفظ ثبات در این کشور کمک کرده است. در مورد مسائل منطقه‌ای و روابط دوجانبه باید گفت که ایالات متحده آمریکا از برزیل، کلمبیا و دیگر کشورهای آمریکای لاتین می‌خواهد به ونزوئلا فشار بیاورند تا انتخاباتی شفاف با آماری درست برگزار کند.

در این میان، برزیل بر دولت چاوز نفوذ دارد و به دنبال آن است که با ایفای نقش بیشتر در این منطقه و جهان تاثیر کلیدی داشته باشد. بنابراین، بی‌ثباتی، خشونت و توقف دموکراسی در ونزوئلا، به آرزوهای جغرافیای-سیاسی و منافع اقتصادی برزیل لطمه می‌زند.

همچنین این مسئله برای بازار مشترک جنوبی که کاراکاس عضو کامل آن است نیز مشکلاتی را به وجود می‌آورد. فشارهاي اقتصادي در داخل به معناي قطع كمك‌هاي خارجي چاوز مانند ارسال نفت ارزان به كوبا است.

اين كمك خارجي به "رائول كاسترو" رئیس‌جمهوری كوبا كمك مي‌كند تا با اجراي اصلاحات اقتصادي با مخالفان مقابله كند. در بوليوي "اوو مورالس" دوست و يار قديمي چاوز با مخالفان زيادي روبه‌رو است كه در تلاش هستند تا با اجراي قانون اساسي قدرت را از او بگيرند و در صورت كاهش محبوبيت چاوز، كمك‌ها به بوليوي تا حد زيادي كاهش مي‌يابد.

اگر از منطقه آمریکای لاتین خارج شویم نیز در می‌بابیم که اتحادیه اروپا، ژاپن و چین در ونزوئلا به صورت کلان سرمایه‌گذاری کردند و هر گونه درگیری داخلی، این سرمایه‌ها را با خطر جدی مواجه می‌کند.

چین در اقتصاد ونزوئلا سرمایه‌گذاری‌های رو به رشدی دارد و تحت هیچ شرایطی خواهان اعمال فشار بر کاراکاس نیست. این کشورهای سهامدار تنها کاراکاس را تشویق می‌کنند که انتخابات آزاد و عادلانه‌ای برگزار کند و اگر چاوز شکست خورد، روند انتقال قدرت آرام باشد؛ مسئله‌ای که برای جامعه جهانی بسیار مهم است.
 
همچنین تحلیل‌گران معتقدند موفقیت هوگو چاوز موجب ادامه روند نزولی تولید نفت ونزوئلا و در نتیجه افزایش قیمت آن خواهد شد. اما پیروزی کاپریلس در این انتخابات موجب خواهد شد پای شرکت‌های بزرگ نفتی بار دیگر به ونزوئلا باز شود و تولید نفت این کشور افزایش یابد و در نتیجه قیمت نفت از میزان کنونی بالا‌تر نخواهد رفت.
با این حال کار‌شناسان می‌گویند در اين شرايط بازگرداندن اوضاع نفت به زمان قبل از چاوز، سال‌ها طول خواهد کشید و ممکن است یک دوره کامل ریاست‌جمهوری زمان ببرد؛ به عبارت دیگر، روند نزولی تولید نفت ونزوئلا در چند سال آینده نیز ادامه خواهد یافت.