اولین مسوولان جمهوری اسلامی چه کسانی بودند؟ (+عکس)

تاریخ جمهوری اسلامی ایران شاهد روی کار آمدن سیاستمداران متعدد با تفکرات و ویژگی‌های مختلف بوده است.

به گزارش نامه، شکل گیری دولت و سازماندهی سازمان‌ها اولین حرکت جدی انقلابیون در یک کشور انقلابی است. انقلاب اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. شکل گیری دولت موقت و انتخاب مهندس مهدی بازرگان اولین حرکت رسمی انقلاب و رهبری آن برای شکل گیری حکومت جمهوری اسلامی بود.

اولین نخست وزیر

مهندس بازرگان از اعضا و بنیان‌گذران نهضت آزادی، در بهمن ماه سال 57 در حکمی که آیت الله هاشمی رفسنجانی آن را قرائت می‌کرد، توسط امام خمینی به عنوان اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی معرفی شد. طی حکم امام خمینی(ره) وظیفه بازرگان تشکیل دولت، مدیریت کشور و برگزاری رفراندوم تعیین حکومت بود. نگاه متفاوت بازرگان به انقلاب اسلامی و همچنین مخالفت وی با تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان، منجر به استعفای او از سمت تخست وزیر شد. او به مدت ۹ ماه (۲۷۵ روز) سمت نخست وزیری موقت را بر عهده داشت.

اعضای کابینه دولت موقت

اولین رئیس جمهور

بعد از استعفای نخست وزیر و دولت موقت و برگزاری رفراندوم تعیین حکومت، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری از اولویت‌های انقلاب اسلامی ایران بود. با مشخص شدن زمان برگزاری انتخابات گروه های سیاسی و همچنین احزاب تازه تاسیس مانند حزب جمهوری اسلامی فعالیت خود را آغاز و کاندیداهای مورد نظر خود را به مردم معرفی کردند. حزب جمهوری اسلامی با حسن حبیبی که جایگزین جلال الدین فارسی، کاندیدای اصلی حزب جمهوری اسلامی که به علت داشتن اصالتی افغانی از حضور در انتخابات منع شده بود، وارد انتخابات شد. جامعه روحانیت مبارز نیز با ابوالحسن بنی صدر پای به عرصه انتخابات گذاشت. انتخابات اول ریاست جمهوری با حضور 14 میلیونی مردم همراه شد که ابولحسن بنی صدر با 10 میلیون رای یعنی هفتاد و شش درصد آرا به عنوان اولین رئیس جمهوری معرفی شد.

دوران ریاست جمهوری او با حاشیه‌های فراوان برای انقلاب اسلامی همراه بود که مهمترین آن ها انتخاب نخست وزیر، درگیری با حزب جمهوری اسلامی، مجلس و فرماندهی جنگ بود. بعد از برگزاری انتخابات مجلس و پیروزی حزب جمهوری اسلامی، مجلس شهید رجایی را به عنوان نخست وزیر معرفی کرد که این کار با مخالفت وی همراه شد. اما سرانجام بنی صدر به نخست وزیری رجایی رضایت داد ولی اختلاف این دو تا آخرین روز ریاست وی ادامه داشت. انتخاب رجایی توسط مجلس سبب بدبینی و دشمنی رئیس جمهور با حزب جمهوری اسلامی و بویژه شهید بهشتی دبیر کل آن شد. عدم کفایت وی در اولین روزهای حمله عراق به ایران نیز از ویژگی های اولین رئیس جمهور، جمهوری اسلامی بود.

ابوالحسن بنی صدر هم همچون اولین نخست وزیر نتوانست کار خود را به پایان برساند و با رای قاطع مجلس بر عدم کفایت سیاسی او و تایید امام خمینی(ره)، وی از ریاست جمهوری خلع و با کمک مسعود رجوی به خارج گریخت.   

اعضای دولت ابوالحسن بنی صدر

اولین رئیس جمهوری روحانی

امام خمینی (ره) در ابتدای انقلاب مخالف حضور روحانیون در راس قوه مجریه بودند. مخالفت با حضور شهید بهشتی خود گواه همین معنا است. اما با شهادت محمد علی رجایی و محمد جواد باهنر و روزهای بحرانی سال 60، رهبر انقلاب با حضور روحانیون در عرصه انتخابات ریاست جمهوری موافقت کردند و آیت الله خامنه ای به عنوان کاندیدای حزب جمهوری اسلامی معرفی و در انتخابات شرکت کردند. آیت الله خامنه ای در انتخابات مهر ماه سال 60 توانستند با کسب 15 میلیون رای یعنی نود و پنج در صد آراء به عنوان سومین رئیس رئیس جمهور و اولین رئیس جمهوری روحانی جمهوری اسلامی ایران انتخاب شدند.

آیت الله خامنه ای به مدت هشت سال عهده دار ریاست قوه مجریه بودند. مدیریت جنگ و پشت سر گذاشتن بحران های اقتصادی از ویژگی های این دوران است.

اعضای کابینه آیت الله خامنه ای

اولین رئیس قوه قضائیه( دیوان عالی کشور)

اهمیت قوه قضائیه در ساختار جمهوری اسلامی به اندازه‌ای است که رئیس آن توسط رهبر جمهوری اسلامی انتخاب می شود. آیت الله شهید محمد حسین بهشتی با حکم امام خمینی(ره) عهده دار ریاست قوه قضائیه که آن زمان با اسم دیوان عالی کشور اداره می شد، منصوب شد. شهید بهشتی از اصلی‌ترین نیروها و یاران امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی ایران بود. بسیاری از علمای علم سیاست و محققان انقلاب اسلامی از دکتر بهشتی به عنوان سازمان دهنده انقلاب یاد کردند. اولین رئیس قوه قضائیه همچنین عهده دار دبیرکلی حزب جمهوری اسلامی نیز بود.

با شکل گیری و تمرکز قوه قضائیه، منافقین در تیر ماه سال 60 در انفجار حزب جمهوری اسلامی شهید بهشتی و 72 عضو این حزب را به شهادت رساندند. ایام شهادت شهید بهشتی در ایران به  نام هفته قوه قضائیه نام گذاری شده است. آیت الله موسوی اردبیلی  توسط امام خمینی(ره) به جانشینی شهید بهشتی منصوب شدند و تا سال 68 عهده دار این منصب بود.

اولین رئیس مجلس خبرگان رهبری

مجلس خبرگان رهبری با توجه به انتخاب رهبر و نظارت بر کار مقام رهبری از مهمترین و حساس ترین ارکان جمهوری اسلامی است.  اولین مجلس خبرگان رهبری در سال 61 با حضور 18 ملیونی مردم برگزار شد و فقها و علمایی برجسته به اولین دوره مجلس خبرگان رهبری راه یافتند. اولین دوره مجلس خبرگان رهبری در بیست و چهارم مرداد سال 62 با پیام حضرت امام خمینی (ره) افتتاح شد. در ادامه مراسم افتتاحیه مجلس خبرگان، داوطلبان شرکت در انتخابات ریاست و نایب رئیسی مجلس خبرگان آمادگی خود را اعلام نمودند. آیت الله مشکینی، آیت الله خزعلی و آیت الله آذری قمی برای انتخابات ریاست مجلس و آیت الله هاشمی رفسنجانی، آیت الله صانعی و آیت الله ربانی املشی برای نایب رئیس مجلس اعلام آمادگی کردند.

با برگزاری انتخابات هیئت رئیسه، آیت الله مشکینی با 45 رای از 64 رای به عنوان اولین رئیس مجلس خبرگان رهبری برگزیده شدند. همچنین آیت الله هاشمی رفسنجانی با 38 به عنوان نایب رئیس مجلس خبرگان برگزیده شد. در این انتخابات آیت الله آذری قمی با 13 رای و آیت الله خزعلی با 6 رای آوردند.

اولین امام جمعه تهران

با تاکید ویژه امام خمینی (ره) بر اقامه نماز جمعه، ایشان طی حکمی آیت الله طالقانی از روحانیون برجسته تهران و افراد موثر در انقلاب را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کردند. آیت الله طالقانی از افراد موثر در شکل گیری انقلاب و بویژه آشنایی جوانان با مبانی دین اسلام و همچنین  عهده دار نمایندگی مردم تهران درمجلس خبرگان قانون اساسی  به عنوان نفر اول شهر تهران نیز بود. دوران زندگی سیاسی آیت الله طالقانی سرشار از حوادث مختلف بود از زندان رفتن در زمان شاه و تا بازداشت فرزندانش توسط کمیته های انقلاب، اولین امام جمعه تهران یک سال بعد از پیروزی انقلاب در نوزدهم شهریور ماه دار فانی را وداع گفت.

اولین رئیس مجلس شورای اسلامی

اولین دوره مجلس شورای اسلامی، شاهد حضور نمایندگانی با افکار مختلف و سلیقه های گوناگون بود. از ملی مذهبی‌ها تا حزب جمهوری اسلامی در آن نماینده داشتند. سخنرانی های پر شور، نطق‌های آتشین و حتی زد وخورد از ویژگی های این مجلس بود. در هفتم خرداد سال 59 اولین دوره مجلس شورای اسلامی آغاز به کار کرد و یدالله سحابی و مهندس بازرگان عهده دار رئیس سنی و نایب رئیس سنی مجلس شدند و در انتخاب هیئت رئیسه  هاشمی رفسنجانی با 146 رای از 196 رای نمایندگان به عنوان اولین رئیس مجلس شورای اسلامی معرفی شد. برای ریاست مجلس به جز هاشمی رفسنجانی سه نفر دیگر نیز کاندیدا شده بودند که نتوانستند اعتماد نمایندگان را کسب کنند. حسن حبیبی 20 رای، علی غفوری 15 رای، مهندس بازرگان 12 رای آوردند.

اولین فقهای شورای نگهبان

شورای نگهبان، از مجموعه‌هایی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران شکل گرفت. وظیفه برجسته این نهاد در نظارت بر قانون و انتخابات، توجهات بسیاری را معطوف به خود کرده است. شورای نگهبان متشکل از 12 عضو است. شش فقیه و شش حقوق دان  این نهاد را تشکیل می دهند. اولین فقهای شورای نگهبان طی حکمی از سوی امام خمینی(ره) منصوب شدند. افراد مورد اعتماد، موثر درانقلاب و عالم به علوم دینی و فقهی از ویژگی های این افراد بود. عبدالرحیم  ربانی شیرازی در سال اول- محمد رضا مهدوی کنی در (سال دوم) - محمد مومن (سه سال دوم)- لطف الله صافی گلپایگانی - غلامرضا رضوانی(سه سال اول) -محمدی گیلانی (سه سال دوم) - احمد جنتی - یوسف صانعی(سه سال اول) - محمد امامی کاشانی(سه سال دوم)