افسانه بایگان که با وجود کمتر بودن سنش از من پیشکسوت تر محسوب می شود چون زمانی که او ستاره سینما بود من در سینما نبودم و زمانی که سریال سربداران را نیز کار کرد پای من هنوز به تلویزیون باز نشده بود.

بازیگر سریال "راه طولانی" تأکید کرد: من اصلا برای مخاطب کار نمی‌کنم، بلکه اعتقادات، تفکر و لذت هایی در زندگی دارم که برای آنها کار می‌کنم اگر مخاطب دوست داشت که از او تشکر می‌کنم اگر نداشت باز هم از او متشکرم و اصلا هم قرار نیست همه از من خوششان بیاید.

نشست پرسش و پاسخ سریال "راه طولانی" با حضور رضا کریمی کارگردان، محمدرضا تخت‌کشیان تهیه کننده، افسانه بایگان و رضا کیانیان بازیگران و اهالی رسانه در دفتر تولید فیلم آفتاب نگاران برگزار شد.

کریمی در ابتدای نشست با ابراز خوشحالی از مورد استقبال قرار گرفتن سریال اظهار کرد: شنیدم که حتی بیشتر از فوتبال سریال‌مان را دیده اند و این به لحاظ آماری برای ما خوشایند است. پرداختن به موضوع فرزندسالاری نیز از آن رو است که این موضوع در جامعه وجود دارد و خانواده ها با این موضوع ملموس هستند.

نمی‌خواهم مخاطب، لحظه‌ای از سریال را هم از دست بدهد
وی درباره تفاوت کار در تلویزیون و سینما افزود: من تخصصی دارم و چیزهایی آموخته ام که در هر مدیومی از آنها استفاده می کنند و همان دقتی که در یک کار سینمایی 90 دقیقه‌ای دارم را در یک سریال تلویزیونی نیز اعمال می کنم. اینکه می گویند مردم چای می خورند و کارهایشان را انجام می دهند و سریال می بینند برای من قابل فهم نیست و دوست دارم طوری سریال بسازم که مخاطب لحظه ای از آن را هم از دست ندهد.

کارگردان "راه طولانی" با اشاره به طنز موجود در کار اظهار کرد: در فیلمنامه چنین زمینه‌ای وجود نداشت، اما گاهی می طلبید که در لحظات تلخی طنز را چاشنی کار کنیم. برای مثال بیژن بنفشه‌خواه یک کمدین است اما من به شدت او را کنترل می‌کردم تا کار لطمه نخورد.

کریمی همچنین درباره ارتباط مشکلات زندگی شخصیت مرتضی با لکنت گرفتن او توضیحاتی ارائه کرد و درباره پایان‌بندی سریال گفت: از همان قسمت های ابتدایی مخاطبان نگران پایان سریال بودند که این موضوع سابقه نداشته ما هم دنبال فکرهای تازه بودیم و می خواستیم از کلیشه ها دور شویم البته قرار نیست پایان عجیب و غریبی داشته باشیم و اختتامیه مناسبی داریم که تماشاگر آن را دوست خواهد داشت.

در بخش دیگری از نشست بایگان دلیل اقبال مخاطبان نسبت به این سریال را بیان معضلات، دردها و مشکلات جامعه امروز خواند و ادامه داد: مادری که من بازی می کنم دارای پایگاه فکری خاص خود است. زمانی معلم و فرهنگی بوده حالا خط کار می کند و نسبت به جامعه و مسائل پیرامون خود دارای نگرش است. او جهان بینی گسترده تری از یک زن سنتی دارد و عکس العمل هایی که نسبت به موضوعات و مسائل نشان می دهد، متفاوت است.

وی درباره تفاوت این مادر با کلیشه های رایج در تلویزیون اظهار کرد: اگر این رنگ‌آمیزی‌ها نباشد و آدم ها را تک‌بعدی ببینیم زیبایی ها از بین می‌رود و بخاطر همین موضوع است که برخی مخاطبان با تلویزیون قهر کردند؛ چراکه مسائل اجتماعی و درگیری‌های انسانی را در آثار تلویزیون نمی بیند، بلکه به عنوان مثال به یک مادر طوری پرداخته می شود که بارها جویده شده، خورده شده، دور انداخته شده و جذابیتی ندارد.

این بازیگر با اشاره به پایگاه قدرتی خاصی که در جوامعی چون ایران از آنِ مرد است، ادامه داد: با وجود این مردسالاری، زن ظرافت هایی دارد که با سیاست و تعامل خانواده را حفظ می کند، اما گاهی نیز از موضع دیگری ظاهر می شود.

آدم ماجرا هستم
بایگان تصریح کرد: من آدم ماجرا هستم و ریسک‌پذیری را دوست دارم و در سال‌های ستاره بودنم هم گاهی منفی ترین نقش ها را قبول می کردم دوست دارم از کارم لذت ببرم. نقش‌های پیشنهادی و فیلمنامه ها نیز در صورتیکه قدرت اقتداریافته و ساختار دراماتیکی داشته باشند، دیده می شوند و تاثیر خود را می گذارند، اما اگر فاقد چنین ویژگی‌ باشند، 50 قسمت هم در صحنه حاضر باشی، نتیجه‌ای ندارد.

وی افزود: من اصلا دغدغه ندارم و جایی که حال خوبی داشته باشم و احساس می کنم باید در آن قرار بگیرم حضور خواهم داشت حتی اگر یک مستند 10 دقیقه‌ای باشد.

این بازیگر با تقدیر از تهیه کننده روشنفکر و کارگردان فرهیخته سریال در پایان سخنان خود گفت: در مخروط جامعه دکتر شریعتی، روشنفکران و هنرمندان در رأس هستند و با وجود اینکه جمعیت کمی دارند وظیفه سنگینی بر دوششان است، باید مثل ستاره بدرخشند. کیانیان پارتنر بسیار خوبی برای من بود و فارغ از محدود شدن در چارچوب های حرفه ای در کنار او آرامش داشتم.

کیانیان که از همه دیرتر رسیده بود و به دلیل تاخیر او برنامه نیز با 40 دقیقه تاخیر آغاز شد، گفت: من از همه بخاطر این موضوع عذرمی خواهم دلیلش هم این بود که فراموش کرده بودم باید به این مراسم بیایم. البته فکر می کنم از یک سنی به بعد این دلیل موجه است.

وی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران افزود: هیچ ایرادی ندارد که شما نظرتان را بگویید نکته این است که وقتی ما می خواهیم یک اثر هنری را تماشا کنیم یا با یک نفر گفتگو کنیم باید با ارزیابی آن شخص و موضوع بحث سعی کنیم ذهنمان خالی باشد و بر مبنای چیزی که هست تصمیم بگیریم، اما فرهنگ غالب ما این است که نه با گفتگو بلکه با مونولوگ روبرو هستیم و زمانی که کسی حرف می زند تنها منتظر پایان یافتن سخنان او و ارائه ادامه حرف های خود هستیم.

این بازیگر در این باره که چرا شخصیت مرتضی هم ساده‌لوح است هم ساده‌دل؟، تصریح کرد: هیچ جایی در قانون هستی و خلقت نیامده که کسی در صورت ساده‌دل بودن حق ندارد ساده‌لوح باشد و حتی ممکن است انسان های زرنگ هم گاهی وقت ها گاف بدهند یا مثلا اینکه می گویید حسابدار باهوش است، درست، اما در حسابداری.

کیانیان با اشاره به سالیان سال تجربه در بازیگری و زندگی اظهار کرد: همه اینها می تواند در کنار هم وجود داشته باشد و دنیای نمایشی که من در آن کار می کنم یکسونگر نیست و یکی از دلایل پذیرفتن این نقش هم همین بود.

برای مخاطب کار نمی‌کنم
وی یادآور شد: من اصلا برای مخاطب کار نمی کنم، بلکه اعتقادات، تفکر و لذت هایی در زندگی دارم که برای آنها کار می کنم اگر مخاطب دوست داشت که از او تشکر می کنم اگر نداشت باز هم از او تشکر می کنم و امیدوارم به سمت کسی که دوست دارد، برود. اصلا هم قرار نیست همه از من خوششان بیاید.

این بازیگر با انتقاد از کسانی که می گویند برای مردم کار می کنند، گفت: من هیچ وقت چنین ادعایی ندارم آن افراد هم از مردم طلبکار هستند من همیشه دوست دارم نقش متفاوت بازی کنم و وقتی تماشاگر من را در اثری می بیند هیچ تصوری از من نداشته باشد. در واقع در نقشی چون مثبت یا منفی کلیشه نشده باشم و او هر بار منتظر باشد تا ببیند من چه کار کرده ام.

نوکر تماشاگر نباشیم/ بازیگر عروسک نیست
وی افزود: ما نباید به ورطه سریال هایی بیفتیم که نوکر تماشاگر هستند و مدام می‌خواهند مطابق سلیقه او کار کنند. درباره این سریال هم بعد از خواندن 5 قسمت باتوجه به اینکه مسائل روز به خوبی در آن مطرح شده بود، بازی در آن را پذیرفتم بازیگر هم عروسک نیست که به او بگویند این کار را بکن، آن کار را نکن، اینطور باش، یا نباش. بازیگری یک هنر مستقل است و در کنار کارگردان و فیلمبردار خلاق و متن مناسب شکل می‌گیرد.

کیانیان ادامه داد: من سعی می کنم هر بار معماری و ساختمان نقش را پیدا کنم و آنچه روی آنتن می بینید حاصل برخورد من با بازیگران مقابل، با کارگردان و با نقش است و گاهی عناصری در نقش بوجود می آیند که نه تنها در فیلمنامه نبوده بلکه کسی فکرش را هم نمی کرده است.

این بازیگر در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه آیا امکان اعمال وسواس های بازیگری در یک اثر تلویزیونی چون "راه طولانی" که احتمالا دغدغه آنتن نیز برای آن وجود داشته را همچون آثار سینمایی که در آنها ایفای نقش می کند، داشته یا خیر؟، توضیح داد: خوشبختانه با تهیه کننده‌ای روبرو بودیم که در پروژه های سینمایی و تلویزیونی فشاری بر دوش گروه تولید نمی گذارد و کیفیت برایش مهم است و وقتی او من را برای کاری صدا می کند، خیالم از این باب راحت است.

وی ادامه داد: خوشبختانه کارگردانمان نیز از افرادی نبود که بخواهد خودش را جلوی تلویزیون خوب کند و بگوید تا سه شماره برایت سریال می‌سازم تا زود به من کار سفارش دهی. به همین دلیل من با آقای کریمی یک بحث مداوم شیرین داشتم تا تمام ظرایف شخصیت مرتضی دربیاید. در تئاتر علی رفیعی گاهی اوقات بعضی چیزها را می بیند که به آن فکر نمی کنیم در سینما هم بهمن فرمان‌آرا و کمال تبریزی از این جمله‌اند، در تجربه تلویزیونی‌ام با کریمی او تمام مدت حواسش به من بود.

بایگان به قیافه‌اش آویزان نیست
کیانیان افزود: بازیگران مقابل نیز در این زمینه مهم هستند. سه نفر از آنها که نقش بچه‌های من را بازی می کردند و دیگری افسانه بایگان که با وجود کمتر بودن سنش از من پیشکسوت تر محسوب می شود چون زمانی که او ستاره سینما بود من در سینما نبودم و زمانی که سریال سربداران را نیز کار کرد پای من هنوز به تلویزیون باز نشده بود. من و بایگان تعامل خوبی داشتیم. او از آن جمله بازیگرانی نیست که خود را به شکل و قیافه‌اش آویزان کند و بگوید اگر من نقش یک زن پیر را بازی کنم، دیگر نقش خوبی به من نمی‌دهند، بلکه در این سال ها هیچ وقت درجا نزد.

تماشاگر باید دغدغه ما را داشته باشد
وی تصریح کرد: بعضی می پرسند آیا دغدغه تماشاگر را داریم. می گویم تماشاگر باید دغدغه ما را داشته باشد. درباره روابط خانوادگی شخصیت ها نیز باید بگویم اکثر مردهای ایرانی از زن شان حساب می برند به چند دلیل از جمله اینکه زن ها مقتصد و دوراندیش‌تر هستند و نوع دیگری زندگی را می بینند.

کیانیان تصریح کرد: بعضی می گویند ما تلخ نمایی می کنیم کافی است یک آینه جلوی اجتماع بگیرید تا بشکند اتفاقا ما خیلی هم شیرین نمایی می کنیم اما به ما تهمت می‌زنند.

وی در پایان گفت: من باز هم بخاطر تاخیرم عذرخواهی می کنم وجدانم درد گرفته. سالیان سال است که در گروه فیلمبرداری و تولید تدارکات افراد ارتقاء پیدا می کنند اما این گروه جزو معدود گروه هایی بود که هر کس در جای خودش به شغل خود علاقمند بود و علاقه ای به ارتقاء نداشت. این اتفاق میمونی است و من از همه عوامل تشکر می‌کنم.

دستم و دلم به سینما نمی‌رود
تخت‌کشیان نیز درباره تفاوت کار در سینما و تلویزیون گفت: وقتی در سینما کار می کنیم نمی دانیم بعدش چه اتفاقی می افتد امروزه سینما دچار سردرگمی شده، اما من هیچ ترجیحی بین این دو رسانه ندارم با اینکه کمتر دست و دلم به سینما می رود.

وی درباره امکان دانلود غیرمجاز قسمت های سریال در اینترنت اظهار کرد: کاری از دست ما برنمی آید علاوه بر این موضوع سه کانال مجوزدار ماهواره از جمله کانال 20 هر کدام از آثار ما را که دوست دارند، پخش می کنند و کاری از دست ما برنمی آید.

این تهیه کننده سریال را برای مناسبت خاصی معرفی نکرد و گفت: ابتدا قرار بود سریال ماه مبارک رمضان پخش شود، اما بعد زمان پخش فعلی آن را اعلام کردند. درباره پخش همزمان فوتبال نیز نظری ندارم و ما کارمان را کرده ایم و مردم هم خواهند دید همانطور که هم "راه طولانی" دیده شد و هم "خوابم میاد" مورد استقبال قرار گرفت.

تخت‌کشیان در پایان گفت: این کار جزو معدود آثاری بود که بازیگران جوان آن در تمام مصاحبه‌های خود از تاثیر فراوان حضور پیشکسوتان قدردانی کردند. تا به حال ندیده بودم که به این شکل تاثیر حضور افراد حرفه ای در آثار اقرار شود و از این موضوع خوشحالم. از یاری مهدی فرجی و آقای ارگانی نیز تشکر می کنم.

حاشیه‌ها:

بایگان سخنانش را با این جمله آغاز کرد: بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید درِ گنجِ رحیم. حالا که کلید را انداختیم و در را باز کردیم حرف ها را شروع کنیم.

کیانیان به سوالات برخی خبرنگاران واکنش های خاصی نشان می داد، مثلا از کلی بودن سوال کسی گلایه کرد و امکان پاسخگویی به آن پرسش را در قالب یک کنفرانس یا ترم دانشگاه میسر دانست

او با ذکر یک خاطره گفت: در دنیا فرزندان سلطان خانواده شدند ما وقتی کوچک بودیم طرف‌های ظهر بهمان می گفتند ساکت باش پدرت خوابیده، حالا می گویند ساکت باش بچه‌ات خوابیده. پس ما کی باید حرف بزنیم. ما چنین نسلی هستیم. البته رابطه من و فرزندم که اینطور نیست، اما چند وقت پیش در خیابان یک پسر موتورسوار ویراژ داد و مقابل من ایستاد و با تشکر از نقشی که بازی کرده ام گفت من همیشه به پدرم می گویم بابای واقعی این است ببین به حرف بچه اش گوش می دهد! این را گفت و ویراژ داد و رفت! بعضی ها هم اینطوری هستند.