10 هزار نفر طي دهه اخير طعمه دريا شدند

جام جم آنلاين: 35 جسد خيس با چهره‌هاي پريشان و ترسيده، شكم‌هاي آماسيده و پوست‌هاي چروك‌خورده از ماندني طولاني در آب كه همگي در 10 روز گذشته، در سواحل خزر غرق شده‌اند و هنوز معلوم نيست تا پايان تعطيلات تابستاني كه فصل اوج سفر به شمال كشور به حساب مي‌آيد، چند خانواده ديگر سياهپوش غرق‌شدگانشان در دريا مي‌شوند؟ تلفات غرق‌شدگي در كشورمان هر سال 1007 تا 1015 نفر بوده كه دست‌كم 10 هزار نفر در يك دهه اخير در كشورمان غرق شده‌اند.

بر اساس آمار منتشر شده از سوي سازمان پزشكي قانوني، استان مازندران با 23 نفر غرق شده، بيشترين آمار غرق‌شدگي را در ميان استان‌هاي ساحلي كشور داشته است كه از ميان آنها، 20 نفر مرد و سه نفر زن بوده‌اند.

استان گيلان نيز در اين مدت 11 مرگ ناشي از غرق‌شدگي داشته كه 10 نفر مرد و يک نفر زن بوده‌اند. يك نفر نيز در استان گلستان غرق شده است.

آمارهاي سازمان پزشكي قانوني خبرهاي بد ديگري هم دارد، مثلا مي‌گويد در 10 سال گذشته، تلفات غرق‌شدگي در كشورمان هر سال 1007 تا 1015 نفر بوده كه دست‌كم 10 هزار نفر در يك دهه اخير در كشورمان غرق شده‌اند.

سواحلي كه دنبال قرباني مي‌گردد

بيشترين آمار غرق‌شدگان در دريا مربوط به مناطقي است كه جزو طرح سالم‌سازي دريا محسوب نشده است و در نتيجه نه ساحل از شيب مناسبي برخوردار بوده و نه غريق نجاتي در محل حضور داشته است كه در بزنگاه حادثه تن به آب بزند و مانع حادثه شود، اما نمي‌شود همه تقصيرها را در اين زمينه گردن مردم انداخت و آمار چندين هزار غرق شده در يك دهه اخير را صرفا به بي‌احتياطي‌هاي مردم نسبت داد و كم‌كاري‌ مسوولان را در اين حوزه ناديده گرفت براي مثال آيا ممكن نيست حتي در مناطقي كه طرح سالم‌سازي اجرايي نشده است و پر خطر به حساب مي‌آيد تابلوهايي اخطاردهنده نصب شود؟ پاسخ اين پرسش در شرايط كنوني منفي است، چرا كه هنوز حتي 700 كيلومتر سواحل مناطق شمالي كشور نيز به شكل كامل مطالعه نشده است و اطلاعات دقيقي از نقاط بسيار پرخطرشان در دست نيست.

قاتلي كه شناگران را مي‌دزدد

يكي از دلايل اصلي غرق شدن شناگران در سواحل كشور جريان‌هاي شكافنده است. جريان‌هاي شكافنده به مجموعه جريان‌هايي بسيار قدرتمند گفته مي‌شود كه از ساحل به سمت مناطق عميق دريا حركت مي‌كنند و مي‌توانند شناگراني را كه مشغول شنا در مناطق كم‌عمق‌تر هستند با خود ببرند.

اين جريان‌ها همان جريان‌هايي هستند كه شناگران بي‌آن‌ كه آنها را بشناسند در توصيف‌شان مي‌گويند: «ناگهان در حين شنا حس كرده‌ايم زير پايمان خالي شده است يا دريا ما را به سمت خود كشيده است.»

وحيد چگيني، رييس موسسه ملي اقيانوس شناسي درباره خطر اين جريان‌ها به مردم هشدار مي‌دهد: «شدت اين جريان‌ها بقدري زياد است كه حتي شناگران حرفه‌اي هم حريف آنها نمي‌شوند و همراه آنها به مناطق عميق دريا مي‌روند.»

او توضيح مي‌دهد: «غيرحرفه‌اي‌ها معمولا سعي مي‌كنند با تندتر شنا كردن در برابر جريان مقاومت كنند كه اين باعث مي‌شود انرژي‌شان تخليه شود و تسليم شوند، در حالي كه بهترين راه مقابله اين است كه آرام‌تر شنا كنند و همراه جريان حركت كنند و پس از آن كه در منطقه عميق‌تر آرام گرفت، با شنا به ساحل برگردند.»

پنج سال زمان براي تهيه نقشه‌اي حياتي

به گفته چگيني بررسي پراكندگي غرق شدگان در مناطق مختلف سواحل نشان مي‌دهد، بيشتر آنها در مناطقي غرق شده اند كه اين جريان‌ها وجود داشته است و حتي كانالي عميق به واسطه حركت‌شان در بستر دريا ايجاد شده است و حالا موسسه ملي اقيانوس‌شناسي با پنج ميليارد تومان سرمايه قصد دارد اين كانال‌ها را شناسايي كند و به اين ترتيب مسير حركت جريان‌هاي شكافنده را در مناطق ساحلي بشناسد و در مناطقي كه محل رفت و آمدشان است تابلوهاي خطر براي هشدار دادن به مردم نصب كند و دست آخر نقشه‌اي مخصوص تهيه كند كه مجموعه اين مناطق پرخطر را به مردم و مسوولان بشناساند.

نقشه‌اي كه درباره آن مي‌گوييم، نقشه «پهنه‌بندي جريان‌هاي شكافنده» نام دارد كه موسسه ملي اقيانوس شناسي پنج سال پيش طرح تهيه آن را به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري پيشنهاد داد، اما تا همين حالا اين سازمان براي تامين امنيت گردشگران هيچ نوع همكاري با اين موسسه نكرده است و بودجه پنج ميلياردي كه امسال توسط معاونت نظارت راهبردي رياست جمهوري در اختيار موسسه ملي اقيانوس شناسي قرار گرفته است، نيز صرفا مربوط به تهيه اين نقشه نيست و قرار است براي مطالعات مربوط به مجموعه خطرات دريايي از جمله سونامي ـ كه احتمال وقوعش در سواحل درياي عمان وجود دارد ـ نيز صرف شود.

لطفا به درياي آرام هم اعتماد نكنيد

دريا علاوه بر جريان‌هاي شكافنده‌اش خطرات ديگري نيز دارد، براي نمونه چگيني توضيح مي‌دهد كه حتي به درياي آرام هم نبايد اعتماد كرد، چون انواعي از امواج وجود دارد كه بسيار قدرتمند است، از مناطق دور دست مي‌آيد و در شرايطي كه دريا آرام است، بدون هيچ نشانه‌اي به ساحل نزديك مي‌شود و شناگران را با خود مي‌برد.

به گفته رييس مركز اقيانوس‌شناسي در كشورهاي ديگر مردم پيش از رفتن به دريا اطلاعات مربوط به اين نوع امواج را از سايت‌هاي اينترنتي مي‌گيرند و در صورتي كه مطمئن شوند اين امواج به ساحل نمي‌آيد براي شنا به دريا مي روند. اين در حالي است كه در كشور ما با وجود اين كه اطلاعات مربوط به اين امواج در سايت موسسه ملي اقيانوس‌شناسي وجود دارد، كسي آنها را بررسي نمي‌كند.

خزر زيبا آلوده است

خطر ديگري كه شناگران دريا را تهديد مي‌كند آلودگي شديد آب درياست كه ممكن است عوارض مختلفي در شناگران ايجاد كند به طوري كه روز گذشته رضا كرباسي معاون دريايي سازمان محيط زيست به مردم هشدار داد: متاسفانه كشورهاي حاشيه درياي خزر به دليل استقلالي كه يافته‌اند براي افزايش منابع خود دست به اكتشافات نفتي زده‌اند كه امكان آسيب‌ديدگي سواحل ايران نيز وجود دارد. آلوده شدن سواحل ايران كه كرباسي از آن به عنوان يك احتمال نام مي‌برد، امروز ديگر براي برخي ايراني‌ها يك حقيقت غيرقابل كتمان است، چون بسياري از آنها پس از شنا در آب دريا و بخصوص خزر، دچار بيماري‌هاي پوستي شده‌اند.

راهي ديگر بايد...

تهيه نقشه از مناطق پرخطر اقيانوسي آن طور كه رييس موسسه ملي اقيانوس‌شناسي مي‌گويد دست‌كم يك سال و نيم ديگر طول مي‌كشد و با اين حساب مسئولان بايد تا نهايي شدن اين نقشه به فكر چاره‌اي ديگر براي كاهش شمار غرق‌شدگان در دريا باشند. ضمن آن كه آلودگي آب درياي خزر به واسطه بهره‌برداري‌هاي نفتي و البته آلودگي رودهايي كه به آن مي‌ريزد، نيز سلامت شناگران را تهديد مي‌كند.

چگيني براي رفع هر دو خطر و مصون ماندن شناگران از آنها، راه جالبي را پيشنهاد مي‌كند كه چندان هم كم‌هزينه نيست.

او راهكار را نمونه‌برداري از كشورهايي مي‌داند كه سواحلشان پذيراي گردشگران است و مسوولان گردشگري آنها استخرهايي در نزديكي سواحل ساخته‌اند تا مردم براي شنا به آنها بروند و به اين ترتيب هم از آفتاب و هواي كنار دريا استفاده كنند و هم امنيت و سلامتشان حفظ شود.

هشدارهايي كه جانتان را نجات مي‌دهد

* در مناطق سالم‌سازي نشده شنا نكنيد.

* اگر شنا بلد نيستيد به هيچ وجه از منطقه بسيار كم عمق ساحل دور نشويد.

* در صورتي كه گرفتار جريان شكافنده اقيانوسي شده‌ايد مخالف جهت آن شنا نكنيد، بلكه همراه آن حركت كنيد و وقتي در مناطق عميق‌تر آرام گرفت با شنايي آرام به ساحل برگرديد.

* به وسايل بادي همچون تيوب‌ها براي شنا كردن اعتماد نكنيد.

* شيب سواحل شمالي كشور تند است به اين ترتيب ممكن است كاملا ناآگاهانه و به سرعت از منطقه‌اي كم عمق به سمت منطقه‌اي عميق برويد.

* تنها شنا نكنيد و هميشه مطمئن باشيد شناگري حرفه‌اي يا غريق نجاتي در محلي كه شنا مي‌كنيد حضور دارد.

* دريا جاي مناسبي براي شنا كردن كودكان نيست حتي اگر شنا را در استخر ياد گرفته باشند.

* حتي به دريايي كه توفاني نيست اعتماد نكنيد، چرا كه موج‌هاي پرقدرتي وجود دارند كه بدون هيچ نشانه‌اي به ساحل نزديك مي‌شوند و جان شناگران را به خطر مي‌اندازند.

* هميشه شنا در استخر را به شنا در دريا ترجيح دهيد.