تداخل دارويي را جدي بگيريد

جام جم آنلاين: برخي مواد غذايي و گياهان دارويي بر عمر دارو در بدن و ميزان و شدت اثر آن تاثير خواهند داشت. براي نمونه گريپ‌فروت ميزان سوختن و تجزيه بعضي داروها را در كبد كاهش مي‌دهد.

از هنگامي كه انديشه ساختن يك دارو در ذهن دانشمندان جوانه مي‌زند تا وقتي دارو وارد بدن بيمار مي‌شود، مسيري طولاني و پر فراز و نشيب سپري مي‌شود.

در اين مسير براي عبور از هر مرحله به مرحله ديگر داروسازان متخصص و بسياري از دانشمندان علوم پزشكي و دارويي بي‌وقفه در تلاشند.

دارويي كه وارد بدن مي‌شود در حقيقت به دنيايي پيچيده پاي مي‌گذارد كه پزشك و داروساز سعي مي‌كنند براساس اطلاعات علمي موجود و تجربيات و مهارت‌هاي خود آنچه روي خواهد داد را تا حدودي پيش‌بيني نمايند.

در بسياري از موارد نتايجي مطلوب از درمان دارويي حاصل مي‌شود. با اين حال گاهي ناشناخته‌هاي اين دنياي پيچيده بر دانش بشري غلبه مي‌كند.

پس پيچيدگي‌هاي موجود در اثرات متقابل بدن و داروها را نبايد دست كم گرفت و براساس اطلاعات اندك و تجربيات شخصي نبايد اقدام به دارودرماني نمود.

دارو كالايي نيست كه بتوان آن را بر پايه اطلاعات افراد مختلف مانند بسياري از كالاهاي ديگر در ازاي پرداخت مبلغي خريداري كرد و مورد استفاده قرار داد.

دارو مي‌تواند شمشيري دو لبه باشد كه به دنبال مصرف ناآگاهانه، اثرات زيان‌آور و حتي گاهي جبران‌ناپذير بر جاي مي‌گذارد. در مقابل همين دارو در شرايطي كه توسط متخصصان تجويز مي‌شود نجات‌بخش انسان خواهد بود.

يكي از جنبه‌هاي دارودرماني كه بايد حتما مورد بررسي قرار گيرد تداخل داروها با يكديگر، با مواد غذايي، با گياهان دارويي و... است.

به بيان ديگر مواد مختلفي بر عملكرد دارويي كه به بدن وارد شده است اثر مي‌گذارند و مي‌توانند در روند جذب و دفع آن در بدن و حتي شيوه اثر‌گذاري آن مداخله و تداخلات دارويي ايجاد كنند.

يكي از انواع تداخلات دارويي، تداخل دارو با غذاست. اين تداخل مي‌تواند از راه هاي مختلف ايجاد شود و در نهايت اثربخشي دارو را تحت تاثير قرار دهد.

مواد غذايي مي‌تواند بر ميزان و سرعت جذب داروهاي خوراكي از دستگاه گوارش اثر بگذارد. در مورد برخي داروها خوردن آنها همراه با يك وعده غذايي حتي كوچك، مانند چند لقمه نان و پنير، موجب افزايش جذب دارو مي‌شود يعني داروي بيشتري از دستگاه گوارش وارد بدن مي‌شود.

در اين موارد پزشك يا داروساز توصيه مي‌كنند بهتر است دارو هميشه همراه يا بلافاصله بعد از غذا يا يك وعده غذايي كوچك ميل شود و براي جلوگيري از كم و زياد شدن اثر دارو در بدن بهتر است اين شيوه مصرف تغيير نكند.

در مورد برخي ديگر از داروها مانند قرص ايبوپروفن (كه معمولا به بروفن شناخته مي‌شود)، بهتر است دارو همراه با مقداري غذا يا خوردني ديگر يا در شرايطي كه ظرف يك ساعت گذشته غذا ميل شده باشد مصرف شود، چراكه خوردن آن با معده خالي باعث مي‌شود عوارض گوارشي بيشتر شود.

در مقابل، برخي داروهاي خوراكي هستند كه مصرف آنها همراه يا با فاصله كم از غذا باعث مي‌شود دارو به مقدار بسيار كمي از دستگاه گوارش وارد بدن شود و مقدار بيشتر آن همراه با بقاياي مواد در دستگاه گوارش دفع شود.

براي نمونه قرص سيپرو فلوكساسين كه يك آنتي‌بيوتيك يا چرك خشك‌كن مهم و نسبتا قوي است، اگر با فاصله زماني كم از شير و لبنيات، قرص‌هاي كلسيم، قرص يا كپسول روي، برخي انواع قرص‌ها و شربت‌هاي آهن و سوسپانسيون‌هاي آنتي‌اسيد مثل شير منيزي يا هيدروكسيدآلومينيوم مصرف شود، به دليل آن‌كه در معده به اين داروها متصل مي‌شود جذبش مختل شده و جز مقدار ناچيزي مابقي آن از دستگاه گوارش دفع مي‌شود.

در نتيجه داروساز به بيماري كه پزشك برايش قرص سيپروفلوكساسين تجويز نموده توصيه مي‌نمايد اين دارو را دو ساعت قبل يا شش ساعت بعد از هريك از موارد مذكور ميل كند.

برخي مواد غذايي و گياهان دارويي بر عمر دارو در بدن و ميزان و شدت اثر آن تاثير خواهند داشت. براي نمونه گريپ‌فروت ميزان سوختن و تجزيه بعضي داروها را در كبد كاهش مي‌دهد.

در پي آن عمر و غلظت اين داروها در بدن افزايش مي‌يابد و ممكن است عوارض نامطلوب و گاهي خطرناك به دنبال داشته باشد.

تعداد داروهايي كه با گريپ‌فروت تداخل دارند، زياد نيست؛ ولي در صورت مصرف مقادير بيش از حد مجاز از اين ميوه توسط فردي كه تحت درمان با برخي از اين داروها (مانند لوواستاتين، داروي كاهنده كلسترول) است، غلظت اين داروها در بدن افزايش مي‌يابد و مي‌تواند عوارض جدي به دنبال داشته باشد.

دارويي كه دچار تداخل مي‌شود مي‌تواند از هر راهي مانند تزريق در عضله يا رگ و حتي به صورت شياف به بدن وارد شده باشد.

اين مساله در مورد داروي عامل تداخل نيز صادق است و مي‌تواند يك جوشانده گياهي باشد كه خورده شده است.

در مورد برخي داروها و گياهان دارويي تداخل مي‌تواند به دليل تشديد اثر دارو توسط دارويي ديگر يا يك گياه دارويي بروز نمايد.

گاهي نيز برخي داروها اثر هم را در بدن كم مي‌كنند. براي نمونه در افرادي كه سابقه سكته قلبي داشته و متخصص قلب مصرف روزانه آسپرين را براي آنها تجويز كرده است در صورتي كه به هر دليلي براي كنترل درد، ايبوپروفن را در فاصله زماني كمتر از هشت ساعت قبل از آسپرين مصرف نمايند اثرات آسپرين در محافظت از قلب بسيار كم خواهد شد.

بويژه اگر اين افراد اين مسكن يا مسكن‌هاي هم‌خانواده آن را بدون در نظر داشتن اين تداخل به دفعات يا به طور مرتب استفاده كنند.

يكي از انواع تداخلات دارويي، تداخل دارو با غذاست. اين تداخل مي‌تواند از راههاي مختلف ايجاد شود و در نهايت اثربخشي دارو را تحت تاثير قرار دهد

اين طور مي‌توان نتيجه گرفت كه پيش از شروع يك داروي جديد بايد علاوه بر شيوه صحيح مصرف، در مورد تداخلات آن نيز با دكتر داروساز مشورت كرد.

براي بررسي كامل تداخلات دارويي و جلوگيري از آنها بايد پزشك و داروساز را از همه داروهايي كه از قبل مصرف مي‌شده يا داروهاي بدون نسخه، فرآورده‌هاي دارويي گياهي، مكمل‌ها، ويتامين‌ها و داروهاي تقويتي كه پيش از اين مصرف آنها شروع شده يا قرار است شروع شود، مطلع كند.

هنگام مراجعه به داروخانه براي تهيه داروهاي نسخه شده توسط پزشك، ضمن دريافت داروها همراه با دستور مصرف از دكتر داروساز براي پرسيدن سوالات از وي نبايد به خود ترديدي راه داد.

با بيان دغدغه، نقطه ابهام يا طرح پرسش خود در مورد داروهايي كه پزشك تجويز كرده است يا حتي داروهاي ديگر، دكتر داروساز براي پاسخگويي بهتر و دقيق‌تر ممكن است چند سوال بپرسد.

وي پس از آن به اطلاعات اندوخته در ذهن خود اكتفا نمي‌كند و ضمن رجوع به منابع كامل، معتبر و در دسترس با مهارت‌هايي كه دارد به تجزيه و تحليل مساله پرداخته و سعي خواهد داشت در كمترين زمان ممكن پاسخي مناسب و توضيحاتي مفيد و كمك‌كننده ارائه كند.

گامي طلايي كه هر بيمار بايد در روند درمان بيماري خود بردارد آن است كه پس از شناسايي پزشك و داروساز حاذق و مسوول با مشورت با افراد معتبر و صاحب‌نظر به آنها اعتماد نمايد، در درمان صبور و نسبت به برنامه درماني خود و شيوه مصرف داروها پايبند باشد.

بدون هر يك از اين موارد، روند درمان بدرستي طي نخواهد شد و علاوه بر تحمل مشكلات بيماري، هدر رفتن زمان و منابع مالي به ايجاد احساس نا اميدي از بهبود و بي‌اعتمادي نسبت به پزشك و داروساز منجر مي‌شود.

داروسازان بسياري در اين مرز و بوم هستند كه از دانش و مهارت كافي براي پاسخگويي به پرسش‌ها در مورد داروها و درمان بيماري‌ها برخوردارند.

اين داروسازان كه امروزه علاوه بر داروخانه‌هاي سطح شهرها و مركز بهداشتي و درماني در بخش‌هاي مراقبت‌هاي دارويي بيمارستان‌ها و مراكز اطلاع‌رساني دارويي فعاليت مي‌كنند، ثابت كرده‌اند دكتر داروساز يكي از اجزاي مهم زنجيره سلامت و درمان است و در حرفه مقدس خود هدف را ارتقاي سلامت و تسهيل و بهبود روند درمان مي‌داند.