منظور از سهام عدالت، فروش تسهيلاتي بخشي از سهام شرکتهاي دولتي معين به اقشار پايين درآمدي جامعه به منظور تعميم نسبي عدالت اقتصادي بود، اما بايد ديد عرضه بيش از 40 ميليون فقره از اين نوع سهام، تا چه اندازه در بهبود وضعيت اقشار پايين دست تاثير گذار بوده است.

مشرق: توزيع متعادل ثروت ملي و گسترش مالکيت در سطح عموم،متکي به خود كردن خانواده هاي نيازمند و کاهش وابستگي آنان به کمکهاي دولت از طريق نهادهاي حمايتي، ايجاد درآمد دراز مدت براي خانواده هاي کم درآمد و تشويق به پس انداز و سرمايه گذاري منجر به بهبود درآمد خانوارها از جمله اهداف طراحي سهام عدالت بود.

با اين وجود طي چند سال گذشته كه اين سهام توزيع شده، تغييري در زندگي اقشارفرودست از اين طريق ايجاد نشده و از اين سهام يك ميليون توماني فقط حداكثر دوبار و هر بار 40 هزار تومان به عنوان سود به دارندگان آن پرداخت شده است.

يكي از سوالات مهمي كه همواره در اين باره مطرح بوده و هرگز هم جوابي براي آن يافت نشده، اين است كه تركيب سهام ارائه شده به مردم چيست و در واقع هر دارنده برگه سهام عدالت، سهام كدام بنگاه را در اختيار دارد.

با وجود اين كه شركتهاي سودده دولتي در مقابل شركتهاي زيانده تعداد قابل توجهي نيستند، اين بيم هست كه سهام شركتهاي زيانده به عنوان سهام بين مردم توزيع شده باشد.

با اين وجود چندي پيش رييس جمهور اعلام كرد كه ارزش سهام يك ميليون توماني هم اكنون به 2.5 ميليون تومان رسيده است..

به هر حال تاكنون برخی از دارندگان سهام عدالت چيزي جز همان سود اندك ساليانه از اين سهام نديده‌اند و مشخص نيست اين سهام در آينده چه كاربردي خواهد داشت.

در اين باره با جمشيد پژويان -رييس شوراي رقابت- گفت‌وگويي انجام داده ايم كه متن آن را در ادامه مي‌خوانيد.

- آيا آنچه تحت عنوان سهام عدالت عرضه مي‌شود، خصوصي‌سازي است؟

* نه! به طور كلي من از اول با مساله سهام عدالت موافق نبودم. نه اين كه من مخالف حمايت از اقشار پايين دست باشم، چون خودم بخش عمده‌اي از تحقيقاتم را در زمينه فقرزدايي انجام داده‌ام.

من مخالف روش تخصيص سهام عدالت هستم. اولا آن‌كه سهام عدالت باعث مي‌شود كه تمايل بخش خصوصي براي ورود به عرصه خصوصي‌سازي كم شود، چون سهام پخش شده و همچنان زير نظر دولت است.

از سوي ديگر به محض آن كه اين سهام در اختيار گروه فقير قرار بگيرد، آن را به پول تبديل مي‌كنند و بازار سهام دچار شوك عرضه مي‌شود.

- آیا قابليت نقل و انتقال سهام در این طرح وجود دارد؟

* الان وجود ندارد، ولي در آينده به هر حال سهام آزاد مي‌شود. اين است كه من فكر مي‌كنم دولت بايد اين سهام را به طور واقعي عرضه كند و بفروشد و بعد با پول آن به فقرايي كه مي‌شناسد كمك كند، البته اگر امکان شناختشان را داشته باشد.

اما روش بهتر اين است كه سهم جامعه فقير وقتي فروخته شد، صرف كالا و خدماتي شود كه مورد استفاده عموم هستند تا قيمت آنها پايين بيايد.

كالاهايي كه قشر پايين دست به آن دسترسي ندارند، مانند بهداشت و آموزش و تامين اجتماعي. همچنين بايد پوشش تامين اجتماعي و عمق آن توسعه يابد.

- سهام عدالت با روشي كه توزيع مي‌شود، افزايش ثروتي براي افراد پايين دست جامعه ايجاد مي كند؟

* نه! سهام عدالت مربوط به بنگاه‌هايي است كه تقسيم شده‌اند. اينها خصوصي هم كه شده‌اند، تمايلي ندارند كه سود توزيع كنند. اما نكته اين است كه همين سود بايد به عنوان بدهي اصل سهام دريافت مي‌شود.

به نظر مي‌رسد مردم اين سهام را از دولت خريده‌اند و اين بدهي مطابق روال بايد به خزانه واريز شود تا زماني كه سهام آزاد شود.

آن‌ها كه واقعا فقير هستند، محتاج نيازهاي اوليه هستند. اولويت‌هايي دارند كه مي‌توان آنها را به سه دسته خوراك، پوشاك و مسكن تقسيم كرد.

درصد قابل توجهي از مردم فقير اصلا به پس انداز نمي‌رسند كه بخواهند آن را سرمايه گذاري كنند. زماني مي‌توان از آن‌ها اين انتظار را داشت كه درآمدشان افزايش يابد و مازاد بر احتياجشان سرمايه داشته باشند.

تماشاخانه