سازمان کشورهای صادرکننده نفت، از ابتدای پیدایش تاکنون همواره مورد خشم و غضب کشورهای غربی مصرف‌کننده طلای سیاه بوده است. تحریم‌های اخیر علیه کشورهای نفتی، مکانیزم به خوبی طراحی شده‌ای علیه اوپک است که با کمک عربستان در حال اجراست. شاید تحلیل ارائه شده، دلیلی باشد بر ضرورت تحریم فوری فروش نفت به اروپا از سوی ایران. پالایشگاه‌های اروپا این ظرفیت را دارند که به سرعت به سمت ورشکستگی بروند

تحریم ایران بیش از اینکه به زیان ایران باشد ، حرکتی به سمت فروپاشی و اختلافات بیشتر در سازمان نفتی اوپک است .

به گزارش «تابناک» سازمان کشورهای صادرکننده نفت، از ابتدای پیدایش تاکنون همواره مورد خشم و غضب کشورهای غربی مصرف‌کننده طلای سیاه بوده است. غرب تاکنون تلاش فراوانی برای تسلط بر تولید نفت کرده است که مثالی از آن جنگ بسیار پرهزینه عراق بود.

اوپک شامل 12 کشور از 3 قاره جهان یعنی ایران، عربستان، کویت، ونزوئلا، عراق، قطر، الجزایر، اکوادور، لیبی، امارات متحده عربی، نیجریه و آنگولا می شود که در انتهای سال 2010، مجموعا 79 درصد از ذخایر اثبات شده نفت خام و حدود 44 درصد از تولید جهان را در اختیار داشتند.

در دهه 1970 صادركنندگان نفت و بويژه اعضاي اوپك با تعيين قيمت نفت تلاش كردند تا از آن به عنوان ابزار سياست خارجي و به عنوان اسلحه اي در مقابل كشورهاي صنعتي استفاده كنند. مهمترين مورد استفاده از اسلحه نفت در سال 1973 بود كه كشورهاي عربي عضو اوپك تحريم نفتي را آغاز كردند ونخستين شوك نفتي را موجب شدند.

در مقابل آژانس بين المللي انرژي توسط ايالات متحده پايه گذاري شد که هدف اصلي آن ايجاد سازوكاري براي خنثي سازي استفاده از نفت به عنوان اسلحه بود. سياست عمده آژانس بين المللي انرژي مبني بر صرفه‌جويي ، موجب كاهش تقاضاي اعضاي آژانس شد. سیاست اعمال ماليات بر نفت توسط کشورهای غربی نیز دو پيامد داشته است یعنی كاهش و یا ثابت ماندن تقاضا براي نفت و دوم قرار گرفتن بار تعديل يا تطبيق نسبت به نوسانات قيمت نفت دوباره بر دوش توليد كننده هاي اوپك.

به این ترتیب از دهه 1970 به بعد ، توليد نفت اوپك به نسبت ميزان ذخاير اعضا كاهش پيدا كرد كه دلايل اين امر در دو بخش بیرون و داخل اوپک به این شرح است:

بیرون از اوپک: 1)صرفه جويي در مصرف نفت و جايگزيني نفت با ساير منابع انرژي؛2): افزايش اكتشافات نفتي در كشورهاي بيرون از اوپك؛ 3) كاهش هزينه هاي توليد و استخراج نفت به علت پيشرفت هاي تكنولوژيك در مناطقي كه قبلاً استخراج نفت توجيه اقتصادي نداشت؛ 4) ذخيره سازي استراتژيك نفت

دلايل دروني كاهش دهنده قدرت اوپك نيز به صورت زير قابل بررسي است: 1) عدم رعايت سهميه‌هاي ملي توليد نفت با هدف کسب درآمد بیشتر؛ 2) ضعف تكنولوژي و در نتيجه وابستگي تكنولوژيک؛ 3) مشكلات ساختاري سياسي و تنش در مناسبات اعضا ( برای مثال مناسبات ایران و عربستان و یا عراق و کویت قبل از حمله صدام به کویت)

از ابتداي تشكيل اوپك تاكنون 2 ديدگاه پيرامون ميزان توليد نفت وجود داشته است:

1) ديدگاه اول كه در رأس آن عربستان قرار دارد معتقد است اوپك مي تواند با افزايش توليد نفت اولاً درصد بيشتري از توليد نفت در بازار جهاني داشته باشد و قدرت خود را به توليد نفت بيشتر كند و ثانياً با پايين نگه داشتن قيمت نفت از گرايش كشورهاي مصرف‌كننده به انرژي‌هاي جديد و جايگزين جلوگيري نمايد. این عقیده دارای یک ریشه سیاسی نیز هست و آن این که حکومت عربستان سعودی برای بقای خود همواره تلاش کرده است که به غرب اطمینان دهد که جریان نفت به سوی غرب را تضمین خواهد کرد.

2) در مقابل، ديدگاه ديگري وجود دارد كه كشورهايي نظير ايران از آن پشتيباني مي كنند و خواهان تنظيم عرضه نفت با تقاضا و حتي در صورت لزوم كاهش توليد و بالا نگه داشتن قيمت نفت است.

تحریم‌ها علیه کشورهای نفتی چگونه اوپک را تضعیف می‌کند؟

غرب برای تسلط بر بازار نفت از ابزارهای مختلفی استفاده کرده است که یکی از پرهزینه‌ترین آنها حمله به عراق بوده است. ضمن این که مساله نفت یکی از عوامل بسیار مهم در حوادث سال پیش لیبی و سرنگونی معمر قذافی محسوب می‌شود.

همچنین زمانی که آمریکا، تحریم‌هایی را علیه شرکت ملی نفت ونزوئلا اعمال کرد، رافائل رامیرز وزیر نفت ونزوئلا اعلام کرد که « سیاست های تحریمی آمریکا علیه شرکت نفت دولتی ونزوئلا نه تنها حمله به این کشور بلکه حمله به اوپک است... مشکل اینجاست که آمریکا تمام نفت ما را می خواهد. آمریکا به چندین عضو اوپک حمله کرده است زیرا نیازمند کنترل ذخایر نفت جهانی است. امپریالیسم جهانی به عراق هجوم برده و ایران را در محاصره قرار داده است، لیبی را بمباران می کند و ونزوئلا را تحت فشار قرار می دهد.»

رویترز در گزارشی خبر داده است که به نظر می‌رسد علی‌رغم تحریم نفت ایران از سوی اروپا، جهان در تابستان آینده دارای نفت بیشتری باشد و هر چند کشورها و پالایشگاههای اروپایی باید به خاطر جایگزینی نفت ایران هزینه بپردازند اما این کار علی‌رغم مشکل بودن، عملی است.

حدود یک میلیون بشکه نفت بیشتر ناشی از تولید بیشتر عربستان و ادامه روند بازسازی صنعت نفت در عراق و لیبی باعث خواهد شد که خلا نفت ایران از حیث تعداد بشکه‌های نفتی که به اروپا می‌رسد احساس نشود، اما در مقطع فعلی، بازنده بزرگ، پالایشگاه‌های اروپایی هستند که فرصت کمی برای تغییر خوراک خود دارند و از فشار شدید بدهی‌ها رنج می‌برند.

این در حالی است که ایران، همان گونه که رئیس شرکت توتال هم اعتراف کرده است در بدترین شرایط می‌تواند نفت خود را با تخفیف بسیار کمی در بازارهای آسیایی به فروش برساند.

نتیجه نهایی این خواهد بود که عرضه نفت ابتدا به بازارهای آسیایی و پس از آن به کل بازار جهانی افزایش می‌یابد و در نتیجه قیمت نفت کاهش خواهد یافت. چنین انتظاراتی باعث شده است که قیمت نفت برنت در قراردادهای آتی رو به کاهش بگذارد.

دیوید وچ، رئیس بنگاه مشاوره انرژی JBC در وین (مقر اوپک) گفته است که اثرات ناشی تغییر چشم‌انداز عرضه و تقاضا به دلیل نگرانی‌های ژئوپلتیک مبهم است ولی منطقی است که تصور کنیم نتیجه واقعی تحریم ایران از سوی اروپا، افزایش عرضه نفت به بازار خواهد بود.