دولت بودجه کاهش آلودگی را نمی دهد

این روزها آلودگی هوا دوباره به حد هشدار رسیده است. همین بهانه ای شد تا باانوشیروان محسنی بندپی نایب رئیس فراکسیون محیط زیست و عضو کمیسیون بهداشت گفت و گویی داشته باشیم .گفت گو با او در دو بخش محیط زیست و بهداشت انجام خواهد شد.

آلودگی هوا موضوعی است که هر سال در پاییز و زمستان مطرح می شود اما پیشگیری و کاهش آن معمولا در حد چند طرح باقی می ماند و دوباره با تغییر فصل به فراموشی سپرده می شود.

خبرآنلاین نوشت: این روزها آلودگی هوا دوباره به حد هشدار رسیده است. همین بهانه ای شد تا از انوشیروان محسنی بندپی نایب رئیس فراکسیون محیط زیست و عضو کمیسیون بهداشت دعوت کنیم تا در کافه خبر ما حضور یابد. گفت گو با او در دو بخش محیط زیست و بهداشت انجام شد.

وی می گوید: بحران آلودگی هوا در سال گذشته یعنی سال 89 بی سابقه بود، به طوریکه 120 روز هوای بسیار ناسالم و تنها یک روز هوای سالم داشتیم.قطعا رکورد این بحران در سال 90 شکسته می شود، چراکه در این مدت هیچ قدمی برای حل مشکلاتی که به این بحران دامن می زنند برداشته نشده است.

ماجرای آلودگی هوا و عوارض آ‌ن هر سال تکرار می‌شود و مرتب به مردم هشدار می‌دهیم که به مرز هشدار، اضطرار یا بحران رسیده‌ایم، سلامت مردم به خطر می‌افتد و عوارض و مشکلات اقتصادی زیادی نیز بر کشور تحمیل می‌شود.چرا در اینباره مجلس کاری نمی کند؟
اگر به برنامه هایی که در طول برنامه اول تا چهارم در زمینه آلودگی هوا نگاه کنید متوجه می شوید که سیر تکاملی دارند اما مشکل در اجرای قانون است.به طور کلی مجلس 3 کار را به لحاظ قانونی در این زمینه می تواند انجام دهد.یکی تصویب قانون است که ما خوشبختانه خلاء قانونی نداریم،دوم تخصیص اعتبار است که مجلس یک میلیارد دلار به این موضوع اختصاص داد اما اگر 80 درصد آن هم پرداخت می شد مشکلی نداشتیم و سوم استفاده از اهرم های سوال و تذکر است. در مجلس هر سه مورد را اجرا کردیم.

شما اشاره کردید که مشکل در اجرای قانون است. متولی کاهش آلودگی هوا معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست است. آیا این نهاد به وظایف خود عمل نمی کند؟
اینکه بگوییم نیروی انتظامی، شهرداری، وزارت صنایع و یا سازمان محیط زیست مقصر است و دنبال مقصر بگردیم کار درستی نیست. معضل آلودگی هوا باید به صورت قانون‌مند و با مدیریت قوی حل شود اما شرایط فعلی حاکی از آن است که عدم مدیریت جامع و علمی در برخورد با پدیده آلودگی هوا وجود دارد. اما نکته مهم این است که مجلس می تواند با جدیت قلمداد کردن این موضوع از مسئولان در وزارت بهداشت برای ارائه آمار مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا که نقش مهمی در یافتن راه چاره ای برای این موضوع باشد را پیگیری کند و همچنین کار مسئولان اجرایی در سازمان محیط زیست را بررسی و ضن تذکر و اجبار منی بر ارائه راهکار موثر در این باره هشدار دهند.

در بحث آلودگی هوا به مشکل بنزن هم اشاره می شود که یکی از عوامل بروز سرطان های مختلف مانند خون است. آیا شما هم این موضوع را تایید می کنید؟
متاسفانه در آماری که از شاخص های آلودگی هوا اعلام می شود هیچ گاه میزان بنزن موجود در هوا اعلام نمی شود در حالیکه میزان آن در هوای شهرهای بزرگ، چند برابر استاندارد بین المللی است. این هم خود افزایش دهنده بیماری های سرطانی است. در واقع سرطان زا بودن بنزن صد درصد محرز شده است و شبهه ای در این مورد وجود ندارد. پزشکی قانونی باید سالانه آماری از مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا ارایه دهد مسئولان ذی صلاح در این امر از افزایش تعداد مراجعه کنندگان به اورژانس و بیمارستان ها در زمان تشدید آلودگی هوا خبر می دهند و اعلام می کنند بیماری های ریوی و سرطان های ناشی از آلودگی هوا افزایش چشمگیری یافته است. مطابق آماری که از سوی اداره کل سلامت وزارت بهداشت سال گذشته اعلام شد، سالانه 4 هزار نفر به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند اما عمق فاجعه بیش از اینهاست.
بنابراین باید بپذیریم که درست است سرب را حذف کردیم اما بنزن موجود در هوا چند برابر استاندارد است. بنابراین همانگونه که وزیر بهداشت نیز اعلام کرد سونامی بیماری های سرطانی را در پیش داریم و در واقع میزان ابتلا به سرطان نیز در جامعه ما رو به افزایش است.

اما هیچ گاه وزارت بهداشت آمار مربوط به مرگ و میر که ناشی از آلودگی هوا است را اعلام نمی کند و در واقع محرمانه شده است.
متاسفانه با وجود اینکه امید به زندگی در سایر کشورها رو به افزایش اما در کشور ما رو به کاهش است. آلودگی هوا مهمترین اثر سوء خود را بر سلامتی افراد می گذارد وقتی می گوییم که کودکان ما در خطرند به دلیل تحرک و جنبش و جوش بیشتر است اگرچه آماری نداریم که چه تعداد از مرگ و میرهای سالانه ناشی از آلودگی هوا به کودکان تعلق دارد.آثاری که از آلودگی هوا به کودکان وارد می شود در دراز مدت خود را نشان می دهد سرطان پروسه خاص خود دارد و پایین رفتن سن ابتلا به سرطان در کشورمان موید این مطلب است.

اینکه آمار اعلام نمی شود برای این است که تحقیقی دراین باره تاکنون انجام نشده است ،اما وقتی حیوانات را در مقابل آلودگی هوا قرار دادند سرطان زایی بنزن اثبات شد. به طور کلی دو عامل محیطی و ارثی در سلامت انسان نقش دارد. وقتی ژن بیماری در فرد ضعیف باشد اما محیط برای رشد بیماری مناسب باشد در سلامت فرد بیشتر تاثیر می گذارد. تحقیقات نشان می دهد آلودگی هوا بر سقط جنین، تشدید بیماری های قلبی، مشکلات بیماران تالاسمی و تشدید سرطان ریه موثراست و به نظر می رسد مرگ ناشی از وجود بیش از حد منوکسید کربن که به جای اکسیژن در ریه ایجاد خفگی می‌کند و اعداد و آمار اعلامی نگران‌کننده و هشداردهنده است. به همین دلیل وزارت بهداشت این مطلب را دلیلی برای عدم ارائه آمار مرگ و میرها در این خصوص عنوان کرده است.

مطابق آمار سازمان بهداشت جهانی در سال 2005،خسارت آلودگی هوا بر مرگ و میر600 میلیون دلار،بیماری 540 میلیون دلار و ضررهای اقتصادی آن 400 میلیون دلار است.این سازمان پیش بینی کرد اگر آلودگی تا سال 2016 افزایش یاید ما سالانه 14 تا 16 میلیارد دلار خسارت می بینیم.

در زمان تصویب طرح کاهش آلودگی هوا قرار بود خودروهای فرسوده هم از کشور خارج شوند اما چرا چنین نشد؟
در سال 74 مجلس قانون مبارزه با آلودگی هوا را تصویب کرد و دستگاه های زیربط هم مشخص شدند و قرار شد تا در چندین محور کار شود. همچنین در سال 79 هم هیات دولت 7 محور را برای کاهش آلودگی هوا مطرح کرد که شامل ارتقای دانش فنی خودروهای داخلی،افزایش حمل و نقل عمومی،استاندارد کردن سوخت،توسعه فضای سبز،خارج کردن خودروی فرسوده،معاینه فنی خودرو و مدیریت ترافیک بود.اما خیلی در عمل به این موضوع پرداخته نشد تا اینکه مجلس در تبصره 14 قانون بودجه 85 برای از رده خارج گردن خودروها بودجه ای را اختصاص داد.قرار بود هر سال 200 هزار خودروی فرسوده عمومی 15 ساله و خودروی شخصی 20 ساله از رده خارج شوند.چون بررسیها نشان می دهد که یک خودروی فرسوده نسبت به خودروی صفر 10 برابر آلایندگی دارد. اما این موضوع اجرا نشد و نه تنها خودروهای فرسوده خارج نشدند بلکه حمل و نقل عمومی هم به طور مطلبو توسعه نیافته است.

یکی از این محورها استاندارد سازی دانش فنی خودروها بود که متاسفانه به آن هم عمل نشد.
بله.متوسط روزانه مصرف خودروه 5/1 لیتر است در حالیکه این رقم در کشورهای آلمان،مکزیک و کانادا به ترتیب 2/5، 8/7 و 5/6 است.

یکی از این راههای کاهش آلودگی هوا، توسعه مترو بود که دولت هنوز در پرداخت اعتبار به این بخش کوتاهی می کند.
قانون تخصیص تسهیلات ارزی به متروی کشور به میزان 2 میلیارد دلار در سال 88 تصویب شده بود که باید در سال 89 اجرا می شد، اما با مقاومت هایی که از سوی دولت صورت گرفت این قانون اجرا نشد و امسال هم به طور کل حذف شد. علت حذف قانون تخصیص تسهیلات ارزی این بود که اعتبار جایگزینی برای مترو در لایحه بودجه عمومی دیده شود، چراکه در این صورت امکان تخصیص اعتبار از سوی دولت به مترو احتمال بیشتری خواهد داشت. در حالیکه این روزها نمایندگان امیدی به این اتفاق هم ندارند.
با وجود اینکه به اعتقاد ما مهمترین و الویت دارترین موضوع شهر تهران، مترو است اما عزم و اراده جدی در دولت برای حل مشکل اعتباری قطار شهری وجود ندارد. امروز بدون هیچ دلیل منطقی و موجه ، مترو مورد بی توجهی و بی مهری دولت قرار گرفته و مردمی که از این وسیله نقلیه استفاده می کنند از بودجه های کشور محروم هستند.

همانطور که می دانید بحران آلودگی هوا در سال گذشته یعنی سال 89 بی سابقه بود، به طوریکه 120 روز هوای بسیار ناسالم و تنها یک روز هوای سالم داشتیم.قطعا رکورد این بحران در سال 90 شکسته می شود، چراکه در این مدت هیچ قدمی برای حل مشکلاتی که به این بحران دامن می زنند برداشته نشده است.

یکی از اقداماتی که در کاهش آلودگی هوا موثر است کنترل معاینی فنی خودروهاست. اما چرا به یکباره طرح 5 ساله شد و هنوز هم اصلاح نشده است؟
مهلت معاینه فنی خودروها اتفاقی در خلاف جهت اقدامات و تصمیمات ما برای کاهش آلودگی هوای تهران است که فراکسیون محیط زیست در این راستا با جدیت زیادی در حال پیگیری است.  متاسفانه موضوع آلودگی هوا در لابه لای این قانون گم شد و تصویب این قانون با موافقت و مخالفت عده‌ای همراه شد. متاسفانه این مسئله را برای بررسی به کمیسیون قضایی و حقوقی فرستاده‌اند درحالی که کمیسیون‌های فرعی نیز می‌توانستند این مساله را پیگیری کنند. برای همین امیدوارم تا زمان باقی مانده این طرح اصلاح شود چون تمام اعضای فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار و بسیاری از کسانی که در مسائل زیست محیطی دل مشغولی دارند به دنبال اصلاح این قانون هستند. به دنبال آن هستیم که این قانون از 5 سال مجددا به 2 سال بازگردد و تلاش می‌کنیم این اصلاحیه را با فوریت به سرانجام برسانیم.
 
موضوع دیگر وجود ریزگردهاست که استان های غربی و حتی تا تهران را تحت تاثیر قرار داده است. حتی هیاتی برای مبارزه با به عراق اعزام شد. از طرفی مجلس هم بودجه ای به این طرح اختصاص داد. چرا هنوز این مشکل برطرف نشده است؟
من معتقدم که این مشکل تنها از کشور عراق نیست. وقتی 50 درصد تالابهای کشور خشک هستند طبیعی است که محیط برای پخش ریزگردها مساعد است. البته مجلس در بودجه سال جاری هزار میلیارد تومان اعتبار برای مبارزه با آلاینده‌های هوا و ریزگردها تصویب کرده که رقم چشمگیری به نظر می‌رسد، به خصوص این که در سال گذشته اعتباری برای این کار وجود نداشت. سازمان محیط زیست هم به عنوان دستگاه اجرایی، موظف شده است با تدوین برنامه‌های کاربردی با این آلاینده‌ها مقابله کند. اما تامین اعتبار تنها یک بخش از کار است و بدون شک بخش مهم کار در حوزه اجرایی مشخص می‌شود که متأسفانه هنوز اقدام قابل توجهی در این زمینه صورت نگرفته است.

از آلودگی هوا که بگذریم آقای دکتر تکلیف سند ملی محیط زیست چه شد؟
تا آنجا که من اطلاع دارم قرار است که تدوین و ارائه شود و تاکنون از سوی سازمان محیط زیست به فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار چیزی ارائه نشده است و تا زمانی که این این سند به فراکسیون ارائه نشود، نمی‌توان در رابطه با آن اظهار نظر کرد. اما باید دقت کرد که سند ملی محیط زیست باید حاوی مطالب و محورهایی باشد که چالش‌های زیست محیطی درآن مشخص شده باشد و مسئولیت‌‌های همه ارگان‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند نیز مشخص شده باشد.در این صورت مشخص خواهد شد که این سند برای رفع بحران‌های زیست محیطی کفایت می‌کند یا خیر. باید در این سند به مسائلی مانند پدیده گرد وغبار، آلودگی‌هوا، حفظ منابع طبیعی و دفع پسماندها در سند ملی محیط زیست اشاره شده باشد.

موضوع دیگر نبود قانون برای حمایت از محیط بانان است که بعد از حکم اعدام محیط بنا دنا بیشتری عنوان شد. چرا در این زمینه فراکسیون طرحی ارائه نمی دهد؟
بررسی‌ها درباره این پرونده ادامه دارد و با توجه به این که حکم اعدام هنوز تنفیذ نشده است، زمان برای جلب رضایت وجود دارد و باید تمام تلاش ها صورت گیرد تا بتوان رضایت خانواده مقتول را جلب کرد. با توجه به اینکه این عمل، سهوی از سوی محیط بان دنا صورت گرفته است بنابراین باید در این زمینه کمک کنیم تا جلب رضایت برای محیط بان دنا انجام و موضوع حل و فصل شود.  باید درباره حمایت بیشتر از محیط بانان تصمیم های جدی گرفته شود زیرا محیط بانان عوامل تاثیر گذار در دفاع از طبیعت هستند.

محیط بانان همچنین باید برای دفاع از جان خود، طبیعت و محیط زیست به تجهیزات مدرن مجهز شوند تا شاهد ضایعات انسانی نباشیم.اینها موضوعات مهمی هستند که باید از سوی مسئولان پیگیری شود. و ما به دنبال تصویب طرحی دراین باره هستیم.
 
شما عضو کمیسیون بهداشت است. همانطور که می دانید به تازگی موضوع پزشک امین توسط صندوق تامین اجتماعی مطرح شده است. عده ای این طرح را موازی با پزشک خانواده می دانند و حتی وزیر بهداشت اعلام کرده است که تنها طرح پزشک خانواده را به رسمیت می شناسد. شما تصور می کنید این طرح باعث شکست طرح پزشک خانواده می شود؟
تا زمانیکه مشخص نشود این طرح شامل سیاستگذاری هم می شود نمی توان با آن مخالفت کرد. هم اکنون صندوق تامین اجتماعی اعلام کرده که قرار است به سلامت افراد تحت پوشش خود دراین طرح بپردازد بنابراین تصور نمی کنم که موازی هم باشد. از طرفی باید برای اجرای درست طرح پزشک خانواده هم تلاش کرد چون معتقدم که حل معضل نظام بهداشت در گرو اجرای این طرح است.

آیا می توان گفت که طرح پزشک خانواده شکست خورده و این طرح جایگزین آن می شود؟
طرح پزشک خانواده یک سری مزایا و معایب دارد که باید به سمت اصلاح و اجرای درست طرح برویم. همانطور که گفتم برنامه پزشک خانواده به عنوان کلیدی‌ترین راه‌حل برطرف کردن مشکلات نظام سلامت کشور است و اکثر کشورهای موفق در عرضه خدمات بهداشتی و درمانی از همین مسیر عبور کرده‌اند و اجرای این برنامه در ایران نیز اجتناب‌‌ناپذیر است. اما هنوز به اهدافی که برای اجرای این برنامه تدوین و تعریف شده بود دست پیدا نکرده ایم. به طوریکه هم ارائه دهنده خدمات و هم دریافت کننده خدمات از آن رضایت‌مندی ندارند. البته عمده نارضایتی مردم از برنامه پزشک خانواده مربوط به پزشکان است که هدف این بود که پزشک خانواده تنها بیمارنگر نباشد.اما هنوز نسبت به تربیت پزشکان متخصص خانواده اقدام نشده است، و سیستم ارجاع به عنوان حلقه دوم طرح پزشک خانواده نیز به صورت ناقص اجرا شده است و همین نقاط ضعف است که باعث شده طرح به خوبی اجرا نشود.