مرثيه‌اي براي چنارهاي وليعصر

جام جم آنلاين: این روزها، درختان طولانی ترین خیابان خاورمیانه، حال و روز خوشی ندارند. چنارهای سر به آسمان ساییده خیابان ولیعصر با قدمتی بالغ بر 80 سال، روز به روز از تعدادشان کاسته می‌شود.

 تو گویی در مقام مقایسه با فاجعه عظیمی همچون خشک شدن دریاچه ارومیه، دیگر کسی به یاد خشک شدن چنارهایی نیست که حتی با وجود کم شدن شان،همچنان عنوان ریه های تنفسی پایتخت را یدک می کشند.

زمانی که در سال 1307 خورشیدی، کلنگ احداث خیابان ولی عصر زده شد، چنارهایی در دوسوی طولانی ترین خیابان پايتخت کاشتند که با گذر زمان، این چنارها به یکی از مصادیق هویت طهران قدیم بدل شد.

هنوز هم بسیاری از کهنسالان ایرانی و حتی توریست ها، یاد و خاطره چنارهای انبوه خیابان پهلوی سابق را از یاد نبرده اند. اما امروزه دیگر از آن خاطرات نوستالوژیک خبری نیست و چنارهای خیابان ولیعصر به کم ترین تعداد خود رسیده اند.

کاظم نصرتی نصرآبادی، رئیس هییت مدیره جامعه جنگل بانی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار جام جم آنلاين تاکید كرد که تا همین 20 سال قبل نیز، بالغ بر 24 هزار درخت چنار در خیابان ولیعصر خودنمایی کرده است اما امروزه این تعداد به کمتر از هشت هزار چناررسیده است.

"‌ با یک بررسی اجمالی و نمایش عکس های هوایی تهران در 40 یا 50 سال گذشته، به وضوح نمایان می شود که به شدت از تراکم چنارهای خیابان ولیعصر کاسته شده است. متاسفانه روند کم شدن چنارها از خیابان ولیعصر، تاكنون روندی ادامه دار بوده است؛ به گونه ای که گمان می کنم تا دو دهه دیگر، هیچ چناری در خیابان ولیعصر باقی نخواهد ماند."

وي با اشاره به عوامل انسانی و طبیعی که حیات چنارهای پایتخت را به مخاطره انداخته است، گفت: پیاده روسازی در خیابان ولیعصر، حیات تنفسی این درختان را به مخاطره انداخته است. حتی گاه شاهد هستیم که پای این درختان را سیمان کاری می کنند که به دلیل نرسیدن آب به ریشه ها، بعضی از چنارها خشک می شوند.

"  البته موضوعی را که من بارها مطرح کردم ولی به آن توجهی نمی شود آن است که نباید از آن طرف بام بیفتیم. يعني همین که به طور دائمي و با این شدت که در خیابان ولیعصر می بینید، چنارها را در مسیر آب روان قرار بدهیم نيز کار بسيار اشتباهی است. متاسفانه وجود پساب ها و فاضلاب جوی ها هم موجب شده است كه رفته رفته چنارهاي وليعصربه مرز نابودي برسند."

رئیس جامعه جنگل بانی ایران در ادامه با بیان این که در طی هفت سال گذشته، حداقل سه هزار چنار دیگر در خیابان ولیعصر از بین رفته است، می افزايد:‌ طبیعت این پتانسیل را دارد که در بدترین شرایط هم تعادل خودش را حفظ کند اما مهم ترین عاملی که منابع طبیعی را در کشور ما تخریب می کند، عوامل انسانی است.

وي اظهار داشت:‌من بارها نسبت به قطع درختان و جایگزینی چمن و بوته به جای درخت اعتراض کرده ام. معتقدم که هزاران هکتار چمن هم نمی تواند کار پنج درخت چنار را در سالم سازی هوا انجام دهد و این سیاست که زیبا سازی شهر را با قطع درختان آغازکنیم و به جایش چمن بکاریم، سیاست بسیار غلطی است که در حقیقت با این کار هم با سلامت محیط زیست و هم با سلامت خودمان بازی کرده ایم.

مائده سلیمی، کارشناس ارشد اقتصاد محیط زیست در موسسه ملی توسعه پایدار نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما نسبت به قطع درختان چنار در خیابان ولیعصر ابراز تاسف كرده و این واقعه را مرگ فرسایشی محیط زیست پایتخت مي داند.

 " فکرمی کنم مهم ترین عاملی که موجب قطع این درختان تنومند می شود، حضور ساختمان های تجاری متعدد در خیابان ولیعصرباشد."

وي گفت: شما اگر توجه کرده باشید، در تقاطع خیابان نیایش و خیابان ولیعصر، هیچ درخت چناری نمی بینید! در واقع واضح است که تاجران آن منطقه به خاطر نمایش بهتر برندها و محصولات خود، اقدام به خشک کردن چنارهای پیاده رو کرده اند و با پرداخت جریمه ای سبک، نمای مکان تجاری خود را بیشتر در معرض دید عموم قرار داده اند.

سلیمی با انتقاد از فعالیت های مبهم شرکت های پیمانکاری که نسبت به قطع چنارها اقدام می کنند، افزود: قبول دارم که در بعضی از نقاط پیادرو خیابان ولیعصر، احتمال سقوط چنارها و آسیب دیدن شهروندان وجود دارد اما بحث ما این است که واقعا شاخص قطع چنارها، معلوم نیست.

" یعنی معیار و سنجش دقیقی وجود ندارد که به درستی بفهمیم چرا این درخت چنار قطع شده است و چرا آن يكي قطع نشده است."

وي تصريح كرد:‌ معتقدم برخی از چنارها كاملا به صورت سلیقه ای قطع می شوند. حتی ما پیشنهاد دادیم که حداقل وقتی یک درخت چنار را قطع می كنيد، یک نهال دیگر به جای آن کاشته شود اما نه تنها تاكنون چنین امري رخ نداده است بلکه مطمئنم اگر نابودی درختان با همین شیب تند ادامه یابد، تا چند سال دیگر نيز جز لکه ای کوچک، نشان دیگری از چنارهای ولیعصر باقی نمی ماند.

گرچه مسوولان شهري در سال های اخیر با اقداماتی همچون تنبیه قطع کنندگان چنارها، هرس ساقه ها، شناسنامه دار کردن چنارها و چند ماه قبل نيز با بستن نوار زرد رنگ به دور ساقه  چنارها جهت مقابله با آفات تلاش کرده اند که از این یادگارهای باشکوه تهران قدیم حفاظت کنند، اما حقیقت این است که حفظ و نگهداری این چنارها وظیفه ای همگانی و ملی است که نیاز به مشارکت عموم مردم، دولت و فرهنگ سازی در جامعه  دارد.

زیرا در صورتی که حتی سخت ترین قوانین هم برای پاسداشت محیط زیست وجود داشته باشد اما فرهنگ برخورد با طبیعت نهادینه نشده باشد، آنگاه مجبور می شویم که در کنار هر چنار خیابان ولیعصر، یک مامور پلیس نیز برای مراقبت از آن استخدام کنیم!