جنگ وينستون و مارلبورو در بازار سيگار ايران!

زماني كه يك سناتور جمهوري‌خواه در كنگره آمريكا بر لزوم صادرات مرگ به ايران تاكيد كرد(!) شايد خود او هم به درستي از سهم شركتهاي خارجي در بازار سيگار ايران خبر نداشت.

به گزارش ايسنا، با در نظر گرفتن تعداد افراد سيگاري در كشور، مصرف سرانه آن‌ و در عين حال مد نظر قرار دادن رشد مصرف سيگار در كشور مي‌توان با حسابي سرانگشتي به بازار ميلياردي سيگار و محصولات دخاني در ايران پي برد. اخيرا نيز رئيس‌جمهوري اعلام كرد كه سالانه بين 1800 تا دو هزار ميليارد تومان سيگار در كشور مصرف مي‌شود كه اين بازار هر قاچاقچي را به طمع مي‌اندازد.

از سوي ديگر با توجه به جوان بودن جمعيت ايران، بازار كشورمان فضاي بسيار مناسبي براي شركتهاي چندمليتي صنايع دخاني دنيا به شمار مي‌رود.

جالب اينجاست كه صنايع دخاني با توجه به ويژگيهايي كه دارند، معمولا مشمول اجراي هيچ‌يك از قوانين تحريمي هم نمي‌شوند و در چنين شرايطي است كه مي‌توان به دليل سخنان سناتور جمهوري‌خواه آمريكا درباره لزوم صادرات سيگارهاي آمريكايي به ايران حتي به صورت قاچاق پي برد.

اما در شرايطي كه شركت دخانيات ايران طي سالهاي اخير سعي كرده با مديريت بازار داخلي و عقد قرارداد توليد مشاركتي با شركتهاي خارجي سهم سيگار قاچاق را در بازار داخلي كاهش دهد، با اين وجود اگر سري به خرده‌فروشيها و مغازه‌هاي سيگارفروشي گوشه و كنار شهر بزنيد، متوجه وجود مقادير متنابهي سيگار قاچاق مي‌شويد. اوضاع به حدي بحراني شده كه برخي نهادهاي امنيتي و نيروي انتظامي هم از وضعيت قاچاق سيگار به كشور به شدت ابراز نگراني كرده‌اند.

بازار سيگار ايران در انحصار ژاپني‌ها

در چنين شرايطي شايد حدس زدن سهم شركتهاي خارجي در بازار دخانيات ايران كمي مشكل باشد، اما براساس آخرين آمارهاي رسمي، شركت ژاپني JTI (ژاپن توباكو اينترنشنال) در ميان شركتهاي صنايع دخاني جهان بيشترين سهم را در بازار سيگار ايران و واردات سيگار به كشورمان دارد.

مالك برندهايي مانند وينستون (WINSTON)، مگنا (MAGNA) و كمل (CAMEL) سهمي معادل حداقل 70 درصد از كل واردات رسمي سيگار به ايران را به خود اختصاص داده است. بعد از JTI نيز دو شركت BAT (بريتيش امريكن توباكو) و KT&G (كره‌آ توباكو& جينسنگ كورپوريشن) با اختلاف بسيار زياد رده‌هاي دوم و سوم را به خود اختصاص داده‌اند. ساير شركتها نيز هر يك سهمي كمتر از دو درصد در بازار سيگارهاي وارداتي ايران دارند.

BAT مالك برندهاي معروفي مانند دانهيل (DUNHILL)، کنت (KENT)، مونتانا (MONTANA) و پالمال (PALL MALL) است. شركت كره‌جنوبي KT&G نيز مالك برندهايي مانند ESSE است.

اما نكته‌اي كه در اين ميان مي‌توان به آن اشاره كرد، قاچاق سيگار به ايران با برند شركتهايي است كه در رده‌هاي اول و دوم ليست بزرگترين واردكنندگان سيگار به ايران قرار گرفته‌اند. شايد به همين دليل باشد كه بايد سهم شركتهايي مانند JTI و BAT را در بازار صنايع دخاني ايران بيش از آمار رسمي اعلام شده دانست.

جنگ وينستون و مارلبورو در بازار ايران!

در همين حال قاچاق سيگار مارلبورو (MARLBORO) به كشور نيز در چند سال گذشته حرف و حديثهاي زيادي را به وجود آورده است.

ارزيابي‌ها حاكي از آن است كه سالانه حدود چهار ميليارد نخ سيگار مارلبورو به كشور قاچاق مي‌شود واگر واردات اين سيگار آزاد شود، ميزان آن به 8 تا 9 ميليارد نخ مي‌رسد. به اين ترتيب مي‌توان متوجه شد كه اصلي‌ترين رقيب شركت JTI و برند معروفش وينستون در بازار سيگار ايران شركت فيليپ موريس و برند اصلي اين شركت يعني مارلبورو است.

يك منبع آگاه درباره‌ رقابت سيگارهاي وينستون و مارلبورو در بازار ايران به ايسنا مي‌گويد: "در صورتي كه واردات سيگار مارلبورو به ايران آزاد شود، سهم سيگار وينستون در بازار كشورمان دست‌كم نصف خواهد شد. بنابراين توزيع كنندگان سيگار وينستون در بازار ايران هر اقدامي مي‌كنند تا جلوي واردات مارلبورو به بازار ايران را بگيرند."

نصف بازار سيگار ايران قاچاق است

اما در شرايطي كه مصرف سيگار در كشور بين 60 تا 65 ميليارد نخ در سال برآورد مي‌شود، اطلس جهاني نشان داده كه فقط دو كشور در جهان هستند كه بازار سيگار آنها با بيش از 50 درصد سيگارهاي قاچاق پر شده است و اين دو كشور نيز ايران و برمه هستند. در همين حال آخرين اطلاعات منتشر شده از سوي شركت دخانيات ايران حاكي از آن است كه هم‌اكنون سيگارهاي قاچاق 42 درصد، توليد داخل 33 درصد، توليد مشاركتي 16 درصد، واردات پنج درصد و عامل‌هاي صنعتي چهار درصد در بازار سيگار كشور سهم دارند.

با حسابي سرانگشتي مي‌توان نتيجه گرفت كه اگر مصرف سيگار در ايران را حدود 65 ميليارد نخ در نظر بگيريم، حدود 28 ميليارد نخ از اين ميزان مصرف از طريق قاچاق تامين شده است.

البته آمار فوق در خوش‌بينانه‌ترين حالت اعلام شده است، زيرا به اعتقاد بسياري از كارشناسان با توجه به موقعيت جغرافيايي ايران و نزديكي به كشورهايي مانند افغانستان و پاكستان، قاچاق سيگار به ايران بسيار بيشتر از مقداري است كه اعلام مي‌شود يا توسط دستگاه‌هاي مربوطه كشف مي‌شود.