هولوکاست در کلانشهرها

عصر ایران – آمارهای اعلام شده می گویند که در هر سال بیش از 4 هزار شهروند تهرانی در اثر آلودگی هوا می میرند . در واقع ما با قاتلی زنجیره ای روبرو هستیم که نه تنها دستگیر و مجازات نشده بلکه هنوز پرونده ای نیز برای رسیدگی به جرایم او در محاکم تشکیل نشده است!

آیا می توان پرونده ای علیه این قاتل زنجیره ای تشکیل داد ؟ و در صورت تشکیل چنین پرونده ای " متشاکی " یا متهم آن چه اشخاص و نهادهایی هستند؟

هم اکنون مردم ساکن در کلان شهرها نه تنها از "حق طبیعی و اولیه" تنفس هوای سالم و پاک محروم هستند بلکه همه ساله هزاران نفر بر اثر محرومیت از این حق طبیعی می میرند و راهی گورستان می شوند.

حال و در مواجهه با چنین واقعیتی چه می توان کرد ؟ آیا وقتی چنین خسارات عظیمی از ناحیه آلودگی هوا متوجه مردم ساکن در کلان شهرها است ، این مردم محروم از حق طبیعی " تنفس " حق دادخواهی ندارند ؟ و اگر این حق را دارند باید از چه افراد و نهادهایی شکایت کنند ؟

اخیراً بهمن کشاورز رئیس اتحادیه سراسری کانونهای وکلای ایران در گفت و گو با "مهر" با بیان اینکه درهای دادگستری ها برای هرگونه شکایت باز است گفته: اگر مردم در مورد آلودگی هوای تهران شکایت کنند قطعا دستگاه قضائی موظف به پیگیری است.

این حقوقدان از حق طبیعی مردم برای استفاده از هوای سالم و پاک سخن گفته و افزوده است: مسؤولان بر اساس قوانین و مقررات موجود در کشور در برابر سلامت هوا، آب و خاک مسؤول هستند.

وی افزود: تولید بی رویه خودرو خارج از استاندارد، عدم کنترل استاندارهای لازم برای تولید خودروها، عدم جلوگیری پلیس از شماره گذاری خودروهای ناسالم، عدم برخود با واحدها و صنایع آلاینده و... می تواند از مواردی باشد که تهرانی ها می توانند با بروز تشدید آلودگی هوا علیه مسئولان اقامه دعوی کنند.

وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این پرسش که در کشورهای اروپایی مردم می توانند علیه یک خودروی دودزا و یا سیگار کشیدن یک شخص در مکان عمومی شکایت کنند ولی در ایران چنین شکایاتی دیده نمی شود گفت: در دادگستریها (قوه قضائیه) برای هرگونه شکایت باز است ولی مردم پیگیر نیستند و تصور نمی کنند که این شکایتها به جایی برسد برای همین رجوع نمی کنند.
 
این سخنان ، ارزیابی یک حقوقدان از ماهیت حقوقی پرونده ای است که ما نام " کشتار زنجیره ای و بدون صدای مردم کلان شهرها " را روی آن می گذاریم ، پرونده ای که نه یک مقتول و دو مقتول و 10 مقتول ، که فقط در تهران ، 4000 مقتول دارد!

بنابراین پاسخ به سوال اول درباره امکان طرح شکایت علیه " قاتل زنجیره ای کشتار دسته جمعی مردم کلان شهرها " مثبت است و به نظر می رسد شهروندان زیان دیده می توانند چه به صورت فردی و چه به شکل جمعی شکایت خود را تقدیم محاکم کنند .

اما پاسخ به سوال دوم مبنی بر این که چه فرد یا افراد و نهادهایی متهم یا متهمان اصلی این پرونده هستند ، کمی پیچیده و مشکل است و برای پاسخ به این سوال باید عوامل ایجاد آلودگی هوای تهران مورد بررسی قرار گیرد و سهم هر عامل به صورت دقیق تعیین شود.

این اقدام صورت پذیرفته و آمارهای رسمی می گویند که عامل  بیش از 70 درصد آلودگی های کلان شهری مثل تهران یا دیگر شهرهای بزرگ کشور خودروها و موتورسیکلت ها هستند.

بنابراین در زمینه متهمان اصلی آلودگی هوای تهران و دیگر کلان شهرها  باید به موارد زیر اشاره کرد :

1- خودرو سازهای وطنی : شکی نیست که خودروهای ساخت داخل فاقد استانداردهای جهانی هستند و آلایندگی آنها بیش از خودروهای مشابه خارجی است . در این زمینه در گام نخست خودرو سازها متهم هستند و باید پاسخ دهند که چرا خودروهایی تولید می کنند که هم مصرف سوخت بالاتری دارند و هم آلایندگی بیشتر؟
البته در این مبان ، باید همه جوانب کار را دید و به عنوان مثال ، از سازمان استاندارد هم شکایت کرد که اجازه تولید این آلاینده های متحرک را می دهد.

2- مونتاژ کنندگان موتورسیکلت: بخشی از آلودگی خودروها ناشی از آلودگی هایی است که موتور سیکلت ها ایجاد می کنند . بنا به آمارها سهم هر موتور سیکلت در ایجاد آلودگی برای شهری چون تهران 8برابر سهم یک خودروی سواری است . به عبارت دیگر طبق آمار در حالی که در شهری چون تهران 250 هزار موتور سیکلت تردد می کند ، اما این موتورها به اندازه 2 میلیون خودرو آلودگی تولید می کنند .
در سال های گذشته دهها شرکت مونتاژ موتور سیکلت مثل قازچ روییده اند و با مونتاژ کردن موتورهای غیر استاندارد چینی میلیارد ها تومان سود به جیب زده اند.
باید مشخص شود که چه مراجعی و با کدام توجیه ، اجازه داده اند چنین حجم غیرمتعارفی از موتورسیکلت های بی کیفیت و آلاینده وارد کشور شوند ؟ منافع چه کسانی در این میان مطرح بوده که منافع عمومی به این سادگی بر باد فنا رفته و نتیجه وحشتناک و مرگبار امروز را رقم زده است؟

3- پتروشیمی : خبرهای تایید نشده حاکی است که بنزین تولید داخل فاقد استانداردهای لازم است . البته این خبر هنوز از سوی مراجع رسمی دولتی تایید نشده ، اما به هر حال تسری آلودگی هوای تهران به دیگر کلان شهرهایی که بیش از این آلودگی های این چنینی در آنها بی سابقه بوده ، شک و تردید هایی را در این زمینه ایجاد کرده است . به هر حال در صورت تشکیل پرونده برای رسیدگی به اتهامات این پرونده ، به نظر می رسد این موضوع نیز باید بررسی شود.

4- مسوولان گسترش حمل و نقل عمومی : یکی از مهم ترین راهکارهای کاستن از میزان آلودگی هوا ، رشد شبکه حمل و نقل عمومی عنوان شده است و کشور ما نیز در این زمینه حرکت های رو به جلویی داشته است و گسترش شبکه مترو در کنار ایجاد ایستگاه های ویژه اتوبوس ( بی آر تی ) و به طور کلی گسترش شبکه اتوبوس در کلان شهرها و نیز تهران ، تا حدودی از بار ترافیک و نیز آلودگی هوا کاسته است ، اما به گمان بسیاری از کارشناسان در حالی که ضریب رشد آلودگی و گسترش ترافیک در تهران و دیگر کلان شهرها حرکت شتابان و تصاعدی داشته است ، ضریب رشد شبکه حمل و نقل عمومی متناسب با این رشد نتوانسته پاسخگوی نیازهای شهروندان باشد . بنابراین ، متهم دیگر پرونده آلودگی هوای تهران و دیگر کلان شهرها ، می تواند درعوامل سبب ساز رشد " لاک پشتی " شبکه حمل و نقل عمومی جستجو شود.

بنابراین این 4 متهم به عنوان متهمان اصلی پرونده آلودگی هوای تهران می توانند مورد بازخواست قرار گیرند و قطعا متهمان دیگری نیزهستند که در این وجیزه به آنها اشاره ای نشده است.

چندی پیش قتلی در میدان کاج تهران صورت پذیرفت و وجدان جامعه را آزرد و این در حالی است که قربانی این پرونده یک نفر  بود ، اما ما در پرونده آلودگی هوای تهران با هزاران قربانی مواجهیم و انتظار طبیعی این است که همان طور که قوه محترم قضاییه در مواجهه با پرونده   قتل میدان کاج به سرعت وارد عمل شد و دادرسی آن را در اولویت قرار داد ،در مورد این پرونده نیز بدون مسامحه وارد عمل شده و جرم متهمان را اثبات و برای آنها مجازات تعیین کند. علت سرعت عمل قوه قضاییه در پرونده میدان کاج ، این بود که جرمی در ملأ عام رخ داده است . با این اوصاف ، باید گفت جرم بزرگ تری به نام قتل عام هزاران نفر نیز در ملأ عام در حال وقوع است ، در وسعتی نه در حد میدان کاج که در اندازه تمام کلان شهر های ایران.
 
بی هیچ مبالغه ای مردم تهران و دیگر کلان شهرها در یک " هولوکاست " دسته جمعی قرار دارند چرا که آنان در یک اتاق گاز بزرگ به وسعت یک شهر محبوس شده اند و به جای اینکه یک باره و در عرض چند ثانیه بمیرند ، به مرگ تدریجی گرفتارند و  با هر دم و بازدم خود هزاران ذزه آلاینده را وارد خون خود می کنند و در میان مدت و دراز مدت به انواع بیماری های سرطانی ، تنفسی ، قلبی ، پوستی ، خونی و... دچار می شوند.