رابطه مولكولي نوعي پروتئين با اعتياد به اکستازي

پژوهشگران دانشگاه تبريز براي نخستين بار نقش NT-4 را در فرآيند اعتياد به اكستازي نشان دادند.

به گزارش ايسنا، منطقه آذربايجان شرقي، محققان دانشكده علوم طبيعي دانشگاه تبريز در قالب انجام يك طرح پژوهشي تحت عنوان « بررسي تغييرات ميزان پروتئين نوروتروفين 4 يا NT-4 در ساقه مغز، در فرايند اعتياد به اكستازي» موفق به يافتن ارتباط مولكولي بين فاكتور نوروتروفيك 4(NT-4) و اعتياد به اكستازي شدند.

عضو هيات علمي دانشكده علوم طبيعي و مجري اين طرح پژوهشي با اشاره به اهميت پديده موادمخدر و روانگردان از نظر ماهيت گفت: اين موضوع اكنون در رديف سه بحران جهاني هسته‌اي، جمعيت و زيست محيطي قرار گرفته كه تهديدكننده حيات بشريت شناخته مي‌شوند.

حميرا حاتمي با بيان اين‌كه اعتياد به مواد مخدر يا روانگردان تمام ساختارهاي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و سياسي جوامع را تحت تاثير مخرب خود قرار داده و نهاد خانواده و كرامت انسان را به كام خود فرو مي‌برد، خاطرنشان كرد: توجه به اين پديده، مسووليت تمام دست‌اندركاران دولت‌ها را در همه عرصه‌هاي اجرايي، قضايي و تقنيني صدچندان مي‌كند، از طرفي حجم گسترده تجارت و گردش مالي مرتبط با قاچاق مواد مخدر و روانگردان در سطح جهان و نقش مافيايي و جهاني، اين مساله را بسيار قابل تأمل كرده است.

وي در ادامه اثرات مختلف كوتاه مدت و بلندمدت اكستازي و مواد روانگردان را بر بدن انسان يادآور شد و گفت: اكستازي داراي اثرات متفاوتي بر عملكردهاي فيزيولوژيك بدن است كه از تاثيرات كوتاه مدت آن مي‌توان به لرز، تعريق زياد، تاري ديد، افزايش ضربان قلب، افزايش فشار خون و احتمال بروز تشنج اشاره كرد.

حاتمي با اشاره به اثرات بلندمدت اكستازي افزود: اين ماده بر بدن، تاثيرات بلندمدتي نيز مي‌گذارد كه از آن جمله مي‌توان به ايجاد يك سري تغييرات شكل پذيري در سيستم عصبي مركزي(مغز) و به ويژه از بين رفتن و تخريب سلول‌هاي ترشح كننده سروتونين اشاره كرد.

وي با بيان اين‌كه اين سلول‌ها نقش مهمي در حالت روحي افراد، حافظه، يادگيري، درد و اشتها داشته و تخريب آن‌ها سبب اختلال در عملكردشان مي‌شود، يادآور شد: مشخص شده ارتباط غيرمستقيمي بين اعتياد به مواد روانگردان و اختلال در حافظه وجود دارد كه از مهم‌ترين عوامل درگير در اين زمينه مي‌توان به فاكتورهاي نوروتروفيك اشاره كرد.

حاتمي با اشاره به اين‌كه در اين طرح تحقيقي ارتباط مولكولي بين فاكتور نوروتروفين 4 (NT-4) و اعتياد به اكستازي مورد بررسي قرار گرفت، اظهار داشت: طي اين تحقيق به منظور القاي وابستگي به اكستازي، موش‌هاي صحرايي به شيوه درون صفاقي به مدت پنج روز با دز 10 mg/kg مورد تزريق گرفتند.

وي افزود: هنگام مصرف اكستازي، جانوران تظاهرات رفتاري خاصي نظير افزايش فعاليت‌هاي حركتي، كاهش شديد وزن، افزايش ميل جنسي و نمايش رفتارهاي خاص جفت‌گيري با يكديگر نشان مي‌دادند كه معرف وابستگي به دارو بود و از طرفي بعد از قطع دارو در روز پنجم (آخرين تزريق) و تا زمان جداسازي مغز جانوران، رفتارهاي ديگري كه بيانگر سندرم ترك ماده مخدر است در آن‌ها به چشم مي‌خورد كه از جمله مي‌توان به پرش، برخورد شديد دندان‌ها به هم، رفتارهاي تهاجمي شديد، حركت و تكان‌هاي شديد سر اشاره كرد.

به گفته حاتمي 48 ساعت پس از آخرين تزريق، مغز موش‌ها خارج شده و ميزان NT-4 ساقه مغز آن‌ها پس از هموژنيزاسيون بافتي توسط تكنيك الايزا مورد سنجش قرار گرفت.

عضو هيات علمي دانشكده علوم طبيعي دانشگاه تبريز افزود: نتايج اين تحقيق براي نخستين‌بار به خوبي نقش NT-4 را در فرايند اعتياد به اكستازي نشان داد، به طوري كه افزايش NT-4 در مغز به دنبال مصرف اكستازي، نوعي استراتژي محافظتي براي نورون‌ها محسوب مي‌شود، چرا كه فاكتورهاي نوروتروفيك سبب محافظت از نورون‌هاي آسيب ديده مي‌شوند.

وي خاطرنشان كرد: نتايج اين تحقيق همچنين نشان مي‌دهد با شناسايي مسيرهاي درگير در اعتياد دارويي و ارتباط سيگنالينگ تركيبات نوروتروفيك و مواد اعتيادآور از جمله اكستازي، مي‌توان قدم‌هاي موثرتري در درمان اعتياد برداشت.

به گفته وي اين طرح پژوهشي با همكاري دكتر محمدعلي حسين‌پور فيضي، استاد دانشكده علوم طبيعي دانشگاه تبريز، مهندس پروين آذرفام، مهندس مريم آذرفرين طي مدت 24ماه به اجرا درآمده است.

حميرا حاتمي متولد 1353 بوده و دكتراي تخصصي خود را در رشته فيزيولوژي جانوري از دانشگاه تربيت معلم تهران در سال 1385 اخذ كرده است.

وي هم اكنون به عنوان استاديار گروه علوم جانوري دانشكده علوم طبيعي دانشگاه تبريز فعاليت دارد و انتشار 4 مقاله در مجلات ISI و دو مقاله در مجلات علمي پژوهشي و 14 عنوان مقاله در كنفرانس‌هاي داخلي و خارجي، مديريت 2 طرح پژوهشي در حال اجرا با همكاري دانشگاه علوم پزشكي تبريز از جمله سوابق فعاليت‌هاي پژوهشي وي به شمار مي‌آيد.