سودان قرار است براساس توافقنامه صلح امضا شده میان دولت مرکزی با مخالفان جنوب در سال 2005، در نخستین ماه سال آینده میلادی 2011، شاهد برگزاری دو رفراندوم تعیین سرنوشت در منطقه جنوب سودان و منطقه نفتخیز ایبی باشد.

عصر ایران - رضا غبیشاوی - از سودان خبرهایی می رسد که این احتمال وجود دارد خشونت های خونین و جنگ داخلی دوباره به این سرزمین بازگردد.

این کشور در چند ماه آینده با رویدادهای مهمی همراه خواهد شد که نه تنها بر امنیت و تحولات داخلی خود تاثیر گذار است بلکه می تواند بر امنیت منطقه ای شاخ آفریقا نیز تاثیر گذار باشد.

سودان قرار است براساس توافقنامه صلح امضا شده میان دولت مرکزی با مخالفان جنوب در سال 2005، در نخستین ماه سال آینده میلادی 2011، شاهد برگزاری دو رفراندوم تعیین سرنوشت در منطقه جنوب سودان و منطقه نفتخیز ایبی باشد.

براساس این توافقنامه که پس از 22 سال جنگ داخلی میان دولت مرکزی سودان با مخالفان مسلح در جنوب امضا شد، منطقه جنوب سودان تا زمان رفراندوم تعیین سرنوشت، به صورت فدرالی اداره می شود .

جنگ داخلی در سودان از سال 1983 آغاز و در سال 2005 با امضا توافقنامه به پایان رسید . در این جنگ حدود دو میلیون نفر به دلیل عوارض مستقیم و غیر مستقیم جنگ، کشته و چهار میلیون نفر نیز بی خانمان شدند.

البته سودان پیش از این نیز بین سال های 1955 تا 1972 شاهد جنگ داخلی دیگری بود.

با این حال نشانه ها از رای مردم جنوب سودان به گزینه استقلال یعنی بر خلاف خواست دولت مرکزی خارطوم حکایت می کنند.

هم اکنون حزب کنگره ملی حزب حاکم در سودان کنترل دولت مرکزی را برعهده دارد اما حزب آزادیبخش سودان مسئولیت اداره منطقه جنوب این کشور را در قالب منطقه فدرالی برعهده دارد.

رئیس حزب آزادیبخش سودان، علاوه بر ریاست منطقه جنوب، معاون رئیس جمهور سودان نیز هست. وی بارها به صراحت اعلام کرده که از مردم جنوب سودان می خواهد تا به گزینه استقلال رای دهند.

علاوه براین، منطقه نفتخیر ایبی در مرکز سودان نیز شاهد رفراندومی برای تعیین سرنوشت و انتخاب میان دو گزینه باقی ماندن در قالب کشور سودان یا پیوستن به جنوب سودان خواهد بود.

نگرانی از بازگشت خشونت

با وجود نزدیک شدن به زمان اجرای رفراندوم تعیین سرنوشت در جنوب سودان اما نگرانی طرف های مختلف ، بر حساسیت وضعیت سودان افزوده است.

دولت مرکزی سودان بارها به طرق مختلف خواستار تعویق همه پرسی در جنوب سودان شده که با واکنش های شدیدی از سوی کابینه جنوب سودان روبه رو شده است.

کابینه جنوب سودان تهدید کرده است در صورتی که دولت مرکزی همه پرسی برگزار نکند، خود دست به چنین اقدامی خواهد زد.
همچنین پارلمان منطقه جنوب سودان نیز اعلام کرده که ممکن است استقلال این منطقه را به رای اعضای این پارلمان بگذارد.

رئیس کمیته بین المللی نظارت بر همه پرسی جنوب سودان نیز نگرانی خود را از کندی اقدامات مقدماتی اجرای این همه پرسی اعلام کرده است.

این کمیته اعلام کرد به دلیل وجود فضای بسیار منفی میان شمال و جنوب و ابراز تهدیدات و اتهامات میان دو طرف از روند اجرای همه پرسی جنوب سودان نگران است.

مقامات مسئول در شمال و جنوب سودان یکدیگر را متهم کرده اند که در چند هفته گذشته نیروهای نظامی خود را در مرز میان شمال و جنوب متمرکز کرده اند.

این کمیته همچنین از جامعه جهانی خواست تا حمایت لازم را از کمیته برگزار کننده همه پرسی و کمیته عالی برگزاری رفراندوم درجنوب سودان انجام دهند زیرا هر دو مجموعه از منابع مالی لازم برای در اختیار گرفتن کارمند و نیرو یا تدارک تجهیزات و وسایل لازم، برخوردار نیستند.

اعضای کمیته بین المللی نظارت بر همه پرسی حق تعیین سرنوشت در جنوب سودان روز 11 ماه جاری میلادی به ریاست رئیس جمهور سابق تانزانیا وارد خارطوم شد و با مقامات دولت مرکزی سودان، جنوب سودان و منطقه ابیی دیدار و گفت وگو کردند.

این کمیته ماموریت نظارت بر همه پرسی جنوب سودان و منطقه ابیی با تمرکز بر تقویت اعتماد از طریق تشویق طرف های درگیر در این مسئله به حل همه مشکلات خود فعالیت می کند.

مخالفت با اعزام نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل به سودان

از سوی دیگر حزب حاکم در سودان قصد شورای امنیت سازمان ملل متحد برای اعزام نیروهای پاسدار صلح به مرزهای شمال و جنوب سودان را رد کرد.

برخی اعضای شورای امنیت گفته اند این شورا قصد دارد نیروهایی را برای جلوگیری از خشونت های احتمالی قبل از برگزاری رفراندوم به سودان اعزام می کند.

"ربیع عبدالعاطی" از اعضای ارشد حزب کنگره ملی سودان به خبرگزاری فرانسه گفت که شورای امنیت نمی تواند بدون کسب موافقت دولت مرکزی سودان، شمار بیشتری از نیروهای پاسدار صلح را به سودان اعزام کند.

هم اکنون جمعی از نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد در منطقه دارفور در غرب سودان مستقر هستند.

دولت مرکزی سودان پیش از این نیز با استقرار این نیروها مخالفت کرده بود اما پس از اعمال فشارهای گسترده بین المللی، خارطوم با این موضوع موافقت کرد.

با این حال "الان لو روا" از مسئولان عملیات پاسدار صلح سازمان ملل متحد پس از نشست شورای امنیت گفت که نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل در مدت چند هفته در مناطقی از مرزهای جنوب و شمال سودان که احتمال بروز خشونت باشد، مستقر خواهند شد.

"سوزان رایس" نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد هم در سخنانی در شورای امنیت گفت که "سلفا کر" رئیس کابینه جنوب سودان خواستار ایجاد منطقه حائل به عرض 16 کیلومتر میان جنوب و شمال سودان شده است که توسط سازمان ملل متحد اداره شود.

یکی از دیپلمات های مستفر در سازمان ملل متحد که خواست نامش اعلام نشود نیز گفت که هدف از اظهارات رایس، افزایش بهانه ها برای صدور قطعنامه احتمالی شورای امنیت برای اعزام نیروهای پاسدار صلح به مرزهای جنوب و شمال سودان است.

به نظر می رسد قدرت های جهانی قصد دارند از طریق اعزام نیروهای نظامی به مرزهای شمال و جنوب سودان، دولت خارطوم را به اجرای همه پرسی تعیین سرنوشت در جنوب این کشور مجبور کنند.

مقامات کابینه جنوب سودان، دولت مرکزی را متهم کرده اند که با اعزام و تمرکز نیروهای نظامی خود در مرزهای جنوب سودان، قصد حمله نظامی و در اختیار گرفتن کنترل این منطقه را دارد.

عمرالبشیر پیش از این نیز در سخنانی در پارلمان این کشور در اظهاراتی متناقض ضمن تاکید بر برگزاری رفراندوم تعیین سرنوشت در جنوب سودان گفت که این کشور گزینه ای جز حفظ یکپارچگی ارضی ندارد.

همچنین چندی پیش یک مقام حزب حاکم در دولت مرکزی سودان گفته بود که امکان برگزاری همه پرسی در منطقه نفتخیر ابیی در موعد تعیین شده امکان پذیر نیست.

مقامات جنوب سودان نیز با استناد به این موضوع، آن را نشانه ای از قصد مقامات دولت مرکزی سودان به نقض تعهدات خود درباره همه پرسی جنوب سودان می دانند.

سودان همچنان درگیر با مشکلات

سودان وسیع ترین کشور آفریقایی است. با این حال با مشکلات بسیاری درگریبان است. دولت سودان در حالی در سال 2005 توافقنامه صلحی را با مخالفان در جنوب این کشور امضا و یکی از طولانی ترین جنگ های داخلی در جهان را پایان داد که از سال 2003 در مناطق غربی خود یعنی دارفور با ناامنی و بی ثباتی گسترده ای روبه رو شد.

اهالی این منطقه که اکثرا از قبیله فور هستند، مدعی اند که دولت مرکزی با چشم پوشی در مقابل فعالیت های قبایل جنجوید و مسلح کردن آنها، در قتل اهالی دارفور و آواره کردن مردم این منطقه شریک است.
درگیری ها در منطقه دارفور در غرب سودان تاکنون نیز ادامه دارد گرچه شدت و تلفات آن به صورت جدی کاهش یافته است. در این درگیری ها تاکنون حدود 200 هزار نفر کشته و بیش از دو میلیون آواره و بی خانمان شدند. گرچه آمارهای متفاوتی از سوی طرف های دیگر منتشر می شود.

با این حال دولت مرکزی با رد این موضوع، حوادث و کشتارهای اتفاق افتاده در منطقه دارفور را حوادثی می داند که براثر اختلافات داخلی میان قبایل مختلف روی می دهند.

حوادث روی داده در غرب سودان یعنی منطقه دارفور باعث شد تا پرونده این حوادث در شورای امنیت باز شود و با پیگیری آمریکا و دیگر کشورهای غربی، پرونده آن به دادگاه بین المللی لاهه ارسال و این دادگاه حکم بین المللی بازداشت عمر البشیر رئیس جمهور سودان را صادر کند.

وی از سوی دادگاه بین المللی به نسل کشی و مشارکت در قتل شمار زیادی از انسان ها متهم شده است.

هم اکنون در دارفور نیروهای مسلح وابسته به اتحادیه آفریقا و نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد مستقر هستند و توانسته اند تا اندازه ای امنیت و ثبات را به این منطقه بازگردانند اما همچنان خبرهایی از نا امنی هایی در این منطقه منتشر می شود.

همچنین هر از چندگاهی دولت مرکزی سودان، گروه های فعال در زمینه امدادرسانی در دارفور را به اتهام فعالیت های غیرقانونی از این کشور اخراج می کند.

سودان

سودان در شمال شرق قاره سیاه و در شاخ آفریقا واقع و با داشتن دو ونیم میلیون کیلومتر مربع مساحت، وسیع ترین کشور آفریقایی است.

سودان از سمت شرق به دریای سرخ راه دارد. بخش های شمالی وشرقی سودان مناطق صحرایی و شبه بیابانی هستند اما بیشتر جنوب این کشور را جنگل ها و مناطق سبز تشکیل می دهد.

جمعیت این کشور 41 میلیون نفر است که بیشتر آنها در نیمه شمالی زندگی می کنند. پایتخت سودان یعنی شهر خارطوم محل تلاقی دو رودخانه نیل سفید و نیل آبی است که رود نیل را تشکیل می دهند.

مسلمانان سنی مذهب 70 درصد از جمعیت سودان را تشکیل می دهد که بیشتر آنها در شمال این کشور زندگی می کنند اما پنج درصد مردم سودان مسیحی هستند که در پایتخت و جنوب این کشور ساکن اند. بقیه نیز ادیان بومی و محلی یا بی دین هستند که در جنوب سودان زندگی می کنند.

جنوب سودان

منطقه جنوب سودان پس از امضای توافقنامه صلح و پایان جنگ داخلی در سال 2005، به صورت فدرالی اداره می شود. مساحت آن بیش از 600 هزار کیلومتر مربع است یعنی 28 درصد از کل مساحت سودان را تشکیل می دهد.

جمعیت جنوب سودان هفت میلیون نفر است. زبان اداری و رسمی این منطقه، انگلیسی است اما مردم به زبان های محلی و بومی از جمله زبان عربی با لهجه غلیظ جنوب سودان صحبت می کنند.
کابینه جنوب سودان هم اکنون 130 هزار نیروی نظامی در اختیار دارد.

جنوب سودان سرشار از منابع طبیعی است. نفت خام مهمترین صادرات این منطقه است و 85 درصد از ذخایر نفتی سودان در جنوب آن قرار دارد.

منطقه جنوب سودان با پنج کشور اتیوپی ، کنیا، اوگاندا و آفریقای مرکزی همسایه است اما به دریا راه ندارد.
این منطقه 40 درصد از کل دام موجود در سودان، 30 درصد کل زمین های کشاورزی، 23 درصد کل جنگل های طبیعی و هفت درصد از مساحت کل مناطق آبی این کشور را در اختیار خود دارد.