در سال ۱۳۴۷مسعود کیمیایی اولین فیلمش بیگانه بیا را کارگردانی کرد و با همین نخستین فیلم مخاطبان خاص خود را پیدا کرد، اما آنچه كه باعث شده است كيميايي تا امروز در ذهن تماشگران بماند و علاقمندان ويزه خود را داشته باشد معرفي يك شحصيت جديد به سينما به نام قيصر بود.

ايلنا: مسعود كيميايي كارگردان سينماي ايران 7مرداد، 69 ساله شد.

مسعود كيمايي 7 مرداد ۱۳۲۰ در کوچه سید ابراهیم خیابان ری تهران متولد شد و پس از كسب دیپلم متوسطه از دبیرستان بدر همراه چند تن از دوستان علاقه‌مند، گروه انتشارات طرفه را درست کردند. از همان دوره به موسیقی هم علاقه‌مند شد و چند ساز مانند پیانو و گیتار را در حد غیر حرفه‌اي، می‌نوازد. اما بیشترین کشش و علاقه او به سینما بود. با دستياري كارگرداناني همچون ژان نگولسکو و ساموئل خاچیکیان وارد سينما شد. خاچيكيان در شكل‌گيري كيميايي به عنوان يك كارگردان نقش به سزايي داشت و به نوعي كيميايي فعاليت جدي خود در سینما را با دستیاری مرحوم ساموئل خاچیکیان در فیلم خداحافظ تهران آغاز کرد و با این فیلم او با محیط حرفه‌ای سینما آَشنا شد.

در سال ۱۳۴۷مسعود کیمیایی اولین فیلمش بیگانه بیا را کارگردانی کرد و با همین نخستین فیلم مخاطبان خاص خود را پیدا کرد، اما آنچه كه باعث شده است كيميايي تا امروز در ذهن تماشگران بماند و علاقمندان ويزه خود را داشته باشد معرفي يك شحصيت جديد به سينما به نام قيصر بود.

كيمايي در سال 1348 فيلم قيصر را به عنوان دومين فيلم خود ساخت. قيصر چه در زمان ساخت و چه تا به امروز مورد استقبال سينماگران و علاقمندان سينما بوده است. فيلم قيصر علاوه بر استقبال منتقدان جوايز بسياري را براي كيميايي به دنبال داشت. كسب بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین هنرپیشه مرد نقش اول در فستیوال بین‌المللی تهران در سال ۱۳۴۸، بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین هنرپیشه مرد نقش اول، بهترین هنرپیشه مرد نقش دوم و بهترین موسیقی متن فستیوال سپاس ۱۳۴۹، جایزه اول سندیکای تهیه‌کنندگان ایران ۱۳۴۸، جایزه تمبر طلا ۱۳۴۸، جایزه منتقدین تهران و نامزدي شرکت در فستیوال برلن، جوايزي بود كه قيصر براي كيمايي به ارمغان آورد.

قهرمان قيصر به عنوان فردي كه حاضر است براي حفظ جان و ناموس خود از جان خويش نيز بگذرد به عنوان يك قهرمان عمل‌گرا توانست مخاطبان را با خود همراه كند. اولين فيلم كيمايي نشان داد كه سينمايي ايران با كارگرداني روبرو است كه به اسطوره‌سازي و بيان تناقض‌هاي جامعه در فيلم‌هاي خود بسيار پايبند است.

دو ويژگي عمده يعني اسطوره‌سازي و ديالوگ‌نويسي از شاخص‌هاي سينماي كيميايي است. کیمیایی از جوانمردی، غیرت و رفاقت تا سر حد مرگ قصه می‌گوید و اسطوره‌هایش را با این صفات در بستر جامعه امروزی با مشکلات سیاسی- اجتماعی درگیر می‌کند تا از ارزش‌های خود دفاع کنند؛ ارزش‌هایی كه با زندگی مدرن در تناقض هستند و قدرت کیمیایی در بیان این پیچیدگی و تناقض است. هرگاه که دور از شعارهای روشنفکرانه، سراغ یکی از اسطوره‌های خود رفته که داستان دراماتیکی در اجتماع مدرن امروزی دارد، کیمیایی بهترین فیلم‌هایش را ساخته است. از سوي ديگر قدرت ديالوگ‌نويسي وجه بارز آثار كيميايي است. در سينماي ايران مرحوم علي حاتمي و مسعود كيميايي از كارگردان‌هايي بوده و هستند كه ديالوگ‌هاي شخصيت‌هاي آنها بسيار دلنشين است و بخشي از جذابيت آثارشان و علاقمندي سينمادوستان به آثار آنها به دليل وجود ديالوگ‌هاي زيباست. بخش مهمی از جذابیت فیلم‌های کیمیایی مربوط به دیالوگ‌ها و مونولوگ‌های خاص اوست. کیمیایی زبان عامیانه (کوچه و بازار) را به خوبی می‌شناسد و در ایجاد ضرباهنگ مناسب برای ادای آنها مهارت زیادی دارد. دیالوگ‌هایی که با ریتمی حیرت‌انگیز مخاطب را به جذب مي‌كند.

كيميايي دو ويژگي اصلي ديگر نيز دارد؛ او كارگرداني تكنيكي است كه مي‌تواند به خوبي از بازيگران خود بازي بگيرد، به طوري كه عده‌اي معتقدند كيميايي از چوب هم مي‌تواند بازي بگيرد و برنده اصلي فيلم‌هاي كيميايي را بازيگران آن مي‌دانند. از سوي ديگر کیمیایی کارگردانی تکنیکی است و استفاده تکنیکی از حرکات دوربین در آثارش و همچنين طراحی میزانسن‌های جذاب و نماهای چشمگیر از ویژگی‌های فنی فیلم‌های اوست.

كيميايي در طول ساخت 27 فيلم خود با بهترين بازيگران سينمايي ايران همچون بهروز وثوقی، خسرو شکیبایی، بهمن مفید، هدیه تهرانی، فریبرز عرب نیا، فریماه فرجامی، پارسا پیروزفر، جمشید هاشم‌پور، محمدرضا فروتن، گلچهره سجادیه، فرامرز صدیقی، احمد نجفی، شاهداحمدلو، حامد بهداد، نيكي‌كريمي، لعيا زنگنه، امين تارخ همكاري كرده است. بازيگراني كه بعضي از آنها مانند شاهد احمدلو به كارگرداني روي آورده‌اند.

كيميايي در سال‌هاي اخير علاوه بر كارگرداني به نويسندگي نيز روي آورده است و رمان جسدهاي شيشه‌اي و دفتر شعر زخم غزل را منتشر كرده است. كيميايي اكنون در69 سالگي در حالي ساخت بيست و هشتمين فيلم خود را به پايان مي‌برد كه سال‌هاست ديگر نتواسنته است تا موفقيت قيصر در اواخر دهه 40 و جذابيت گوزنها در اواخر دهه 50 و تاثيرگذاري آنها را تكرار كند. كيميايي هر گاه به اجتماع خود نزديك شده و با جو عمومي همراه شده است موفيقت‌هاي بسياري را كسب كرده است.

علاقمندان سينما كيميايي اميد دارند تا كيميايي در آخرين ساخته خود، فيلم جرم بتواند موفقيت فيلم‌هايي همچون قيصر، گوزنها، ضيافت، اعتراض و سفر سنگ را تكرار كند.