اولین زلزله سال ۱۴۰۴ / مستندات تاریخی زلزله‌های منطقه اصفهان به روایت مهدی زارع

زمین لرزه ممکن است در فروپاشی سکونتگاه های عصر مفرغ در مرکز ایران نقش داشته باشد. در سیلک، یک زمین لرزه فرضی در اواسط هزاره سوم قبل از میلاد (حدود ۴۵۰۰ سال قبل) می تواند اختلالات چینه شناسی را توضیح دهد.

اولین زلزله سال ۱۴۰۴ در استان اصفهان رخ داد و همین بهانه‌ای شد تا فرهاد طالبیان خبرنگار خبرآنلاین با دکتر مهدی زارع،‌ استاد دانشگاه دراین‌باره در گفت‌وگو کند و این زلزله شناس توضیحاتی بدهد که در ادامه می خوانید.

اولین زلزله سال ۱۴۰۴، صبح امروز در ۱۰ کیلومتری شرق نطنز رخ داد. مهدی زارع،‌ استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی دراین‌باره می‌گوید: زلزله جزن در شرق نطنز با بزرگای ۴.۸ ساعت ۱۰:۲۳ صبح جمعه اول فروردین ۱۴۰۴ در ۱۰ کیولومتری شرق نطنز و در ۳ کیلومتری جنوب جزن بر روی قطعه از سامانه گسله اردستان رخ داد. گسل اردستان، واقع در شمال شرق اصفهان بخشی از یک پهنه گسله فعال در ایران مرکزی، با سازو کار امتداد لغز و فشاری در سامانه گسله قم- زفره واقع است.

کانال عصر ایران در تلگرام

او با تاکید بر اینکه هیچ زمین لرزه شدید - با بزرگای بیش از ۶ و اصلی با بزرگای بیش از ۷ ثبت شده‌ای به طور مستقیم به این گسل نسبت داده نشده است،ادامه می‌دهد: نزدیکی آن به مناطق پرجمعیتی مانند اصفهان و کاشان و نطنز نشان از اهمیت آن دارد.

به گفته این استاد دانشگاه در مستندات تاریخی از زلزله‌های ۱۷۵۵ و ۱۷۷۸ و ۱۸۴۴ کاشان که بزرگای حدود ۶ برای آنها برآورد شده به فین و کاشان آسیب رسیده است که به گسل فین مرتبط بوده اند. در سده بیستم زمین‌لرزه‌ها ۱۹۶۳ و ۲۰۰۵ با بزرگای به ترتیب ۴.۵ و ۴.۷ احتمالا با جنبایی گسل اردستان مرتبط بوده اند. با توجه به طول گسل اردستان می توان احتمال رخداد زمینلرزه با بزرگای ۶ را روی این پهنه گسل درنظر گرفت.

او ادامه می‌دهد: تپه سیلک زلزله باستانی گزارش شده محوطه باستانی تپه سیلک (هزاره پنجم تا یکم پیش از میلاد) در نزدیکی کاشان، بر اساس لایه‌های تخریبی نشان می‌دهد که احتمالاً ناشی از فعالیت‌های لرزه‌ای است.

او با تایید پس‌زلزله‌های دیگر در همین منطقه که امروز رخ داده است، می‌گوید: از زمان وقوع زلزله ۴.۸ ریشتری صبح امروز در شهرستان نطنز تعداد هفت پس لرزه ثبت شده که بزرگترین آن ساعت۱۳ و ۳ دقیقه بعد از ظهر و به بزرگی ۴ و نیم ریشتر بود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه باستان‌شناسانی مانند رومن گیرشمن به مراحل رها شدن ناگهانی زندگی اشاره کردند که با زمین‌لرزه‌ها مرتبط دانسته شده‌اند، ادامه می‌دهد: در دهه اخیر پژوهشگرانی مانند دکتر مسعود مجرب و همچنین دکتر پروانه احمد تجری به اهمیت زلزله‌های باستانی کاشان پرداخته‌اند.

بربریان پیشنهاد می‌کند که زمین لرزه ممکن است در فروپاشی سکونتگاه های عصر مفرغ در مرکز ایران نقش داشته باشد. در سیلک، یک زمین لرزه فرضی در اواسط هزاره سوم قبل از میلاد (حدود ۴۵۰۰ سال قبل) می تواند اختلالات چینه شناسی را توضیح دهد.

گفتنی است به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تاکنون گزارشی از خسارت‌ها اعلام نشده است. شهرستان نطنز با ۴۷ هزار نفر جمعیت، دارای دو بخش مرکزی و امامزاده (بادرود) در فاصله ۱۲۵ کیلومتری شمال مرکز استان اصفهان قرار دارد.