انصراف ایران از اکسپو؛ سقوط دیپلماسی فرهنگی است

انصراف ایران از اکسپو ۲۰۲۵ ژاپن پیامدهای جدی و قابل‌پیش‌بینی به‌همراه خواهد داشت. از یک‌سو، به‌دلیل تحریم‌ها، موانع و محدودیت‌ها، فرصتی طلایی برای معرفی ایران را از دست می‌دهیم. از سوی دیگر، تأثیرات منفی فرهنگی این انصراف نیز نباید نادیده گرفته شود.

محسن حاجی‌سعید، رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری در روزنامه پیام ما نوشت: این روزها شاهد تصمیمی شگفت‌انگیز و عجیب از سوی وزارت صمت درباره انصراف ایران از حضور در اکسپو ۲۰۲۵ ژاپن هستیم. ایران که همواره در تاریخچه برگزاری اکسپوها حضوری مستمر داشته، این‌بار از فرصتی بی‌بدیل چشم‌پوشی کرده است.

انصراف از این نمایشگاه بین‌المللی که همچون «المپیک فرهنگی» برای کشورها عمل می‌کند، نه‌تنها یک اشتباه استراتژیک در عرصه دیپلماسی فرهنگی است، بلکه پیامدهای منفی آن به‌طور مستقیم در حوزه‌های اقتصادی، به‌ویژه صنعت گردشگری قابل‌مشاهده خواهد بود.

اکسپوها فرصتی طلایی برای معرفی دستاوردهای ملی، تنوع فرهنگی و تقویت تعاملات بین‌المللی هستند که ایران با این تصمیم خود از آن فاصله می‌گیرد. این رویداد می‌توانست به معرفی فرهنگ، تاریخ و هنر ایران کمک و در ساختن یک روایت جدید از ایران در دنیا، نقش اساسی ایفا کند.

شاید یکی از بهانه‌ها برای انصراف، محدودیت‌های مالی باشد، اما این توجیه به‌هیچ‌عنوان قابل‌قبول نیست. بسیاری از کشورها با بودجه‌ای محدود، از طریق مشارکت بخش خصوصی، حضوری تأثیرگذار در اکسپوها داشته‌اند. متأسفانه استفاده نکردن از تمامی ظرفیت‌های کشور برای کاهش هزینه‌ها و تسهیل حضور ایران در اکسپو مشهود است.

اگر وزیر صمت از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کمک گرفته بود، قطعاً وزارت میراث‌فرهنگی با همکاری بخش خصوصی فعال در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی می‌توانست به طرق مختلف به کاهش هزینه‌ها و افزایش اثرگذاری حضور ایران در این رویداد کمک کند.

به‌نظر می‌رسد ضعف در برنامه‌ریزی و نبود هماهنگی میان وزارتخانه‌ها است که منجر به اتخاذ این تصمیم شتابزده و پرهزینه شده است. این ضعف در برنامه‌ریزی و هماهنگی میان وزارتخانه‌ها، لزوم پاسخگویی مسئولان و پیگیری مجلس را دوچندان می‌کند.

بخش قابل‌توجهی از فعالان اقتصادی، گردشگری و مردم کشور از نمایندگان مجلس شورای اسلامی درخواست دارند که برای پیگیری این موضوع و به‌دلیل تأثیرات منفی گسترده آن، اقدامی فوری کنند.

این تصمیم نه‌تنها با منافع ملی در تضاد است بلکه در عمل، راه را برای تقویت روابط تجاری، فرهنگی و اقتصادی کشور با دیگر ملت‌ها می‌بندد.

مسئولان وزارت صمت که مسئول برگزاری پاویون ایران در اکسپو ۲۰۲۵ هستند، باید توضیحات دقیقی درباره دلایل این تصمیم ارائه دهند و پاسخگوی ناتوانی در بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی باشند.