سرودی که در مدرسه البرز صد ساله شد / صدای تاریخ از کالج آمریکایی‌ها در تهران (فیلم)

عصر ایران ــ این فیلم به بررسی یک قطعه‌ی موسیقی تاریخی می‌پردازد که پژواکی از تهرانِ آذرماه سرد سال ۱۳۰۷ شمسی است. صدای محصلان کالج آمریکایی‌ها، که بعدها به دبیرستان البرز تغییر نام یافت، در این اثر جاودانه شده است. این قطعه، یکی از اولین نمونه‌های موسیقی ضبط شده در ایران محسوب می‌شود و دریچه‌ای به گذشته‌ای نه چندان دور می‌گشاید.

گزارش را این‌جا ببینید

در آن زمان، کمپانی کلمبیا رکوردرز، شرکت قدیمی آمریکایی، برای ضبط موسیقی هنرمندان ایرانی به تهران آمده بود. این صفحه گرامافون که صدای سرود دسته‌جمعی محصلان را در خود ثبت کرده، به عنوان یکی از اولین آثار ضبط شده در داخل ایران شناخته می‌شود. اهمیت این رویداد تاریخی را مدیون دکتر ساموئل مارتین جردن، سومین مدیر کالج آمریکایی‌ها و همسرش هستیم که نقش بسزایی در تشکیل گروه کر و ضبط این همخوانی داشتند. در زمان ضبط این سرود، دکتر جردن 28 سال ریاست این کالج را بر عهده داشت. او یک فیلسوف و حقوقدان بود که همراه با مبلغان مسیحی وارد ایران شد و خیابان جردن در تهران نیز به پاس خدماتش به این نام مزین شده است. حتی ملک الشعرای بهار، شاعر نامدار ایرانی، در وصف او چنین سروده است:

گفتم که طبیب درد نادانی کیست؟

پیر خردم گفت که جردن، جردن!

نام این سرود تاریخی “دارم از خداست” است و آهنگ آن را غلامرضا مین‌باشیان، از اولین محصلان موسیقی دارالفنون، ساخته است. جالب است بدانید که نت‌های این سرود هنوز هم در کتاب دوم هنرستان با عنوان “سرود برادران” تدریس می‌شود و نسل‌های جدید هنرجویان موسیقی با این اثر آشنا می‌شوند.

محمدرضا شرایلی، پژوهشگر موسیقی، این صفحه گرامافون قدیمی را به فایل صوتی تبدیل کرده و آن را در صفحه اینستاگرام خود به اشتراک گذاشته است. این اقدام ارزشمند، امکان دسترسی و شنیدن این صدای تاریخی را برای عموم فراهم کرده است.

این موسیقی به زودی ۱۰۰ ساله خواهد شد، در حالی که هویت هیچ‌کدام از ۵۰۰ خواننده‌ی آن مشخص نیست. با این وجود، صدای آنها در تاریخ ایران ماندگار شده و کلام آنها که بخشی از دردها و آرمان‌های آن دوران را بازتاب می‌دهد، هنوز هم شنیدنی و تأمل‌برانگیز است. بخش‌هایی از متن این سرود که در ابتدای قطعه با زیرنویس نمایش داده می‌شود، عبارتند از:

در ره وطن، ارزشی ندارد این یک قطره خون

ایران ای مام مهربان، از غفلت ما بندگان

خواری در نزد همسران

آری آری اکنون ز سر شو مستقر

بر مسند اقبال و فر

و در پایان قطعه نیز این ابیات شنیده می‌شود:

گر جهل و نادانی بپاست

ور بی علمی فرمان رواست

میدان یقین تا عالم را گردش به بجاست

پشت ملت از بار فقر و مسکنت دایم دوتاست

این قطعه‌ی تاریخی، یادآور اهمیت حفظ و نگهداری میراث فرهنگی و هنری است. صدای محصلان کالج آمریکایی‌ها در تهرانِ ۱۳۰۷، نه تنها سندی از تاریخ موسیقی ایران، بلکه نمونه‌ای از تلاش برای ثبت و انتقال فرهنگ و هنر به نسل‌های آینده است.

بیشتر بخوانید:

چالش جنجالی با ابطحی درباره گوش دادن به صدای خوانندگان زن! (فیلم)

عذرخواهی نماینده طالبان از ملت ایران

سرود «ای ایران» ۸۰ ساله شد

تماشاخانه

تغییرات شگرف دبی شهری برای پیاده روی / بازگشت به شیوه اصلی زندگی (فیلم)

فولاد شادگان و غباری که ترسناک است / تصاویری که برای اولین‌بار از آلودگی‌های کارخانه فولاد شادگان منتشر می‌شود / ببینید با محیط اطراف خودش در نزدیک تالاب شادگان چه کرده (فیلم)

فیلم های دیگر