یکی از شگفت‌انگیزترین توانایی‌های انسان آن است که می‌تواند به خودش شک کند! می‌توانیم به همه‌چیز شک و تردید داشته باشیم؛ از توانایی‌ها و استعدادهای خودمان گرفته تا جایگاه اجتماعی و حتی تردید به نتیجه‌ای که قرار است از تلاش‌های روزمره بگیریم. شک و تردید به خود (Self-Doubt)، ارتباط مستقیمی با وجود یا نبود انگیزه دارد.
به گزارش چطور، انگیزه می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد. میل به عمل و اشتیاق برای شروع یک رفتار جدید از جمله رایج‌ترین شکل‌های انگیزه بین ما انسان‌ها است. همچنین برخی از متخصصان، انگیزه را با شایستگی و صلاحیت (Competence) نیز در ارتباط می‌دانند. حالا اگر ما به توانایی‌های خود شک داشته باشیم، بدون شک صلاحیت ما نیز تحت‌الشعاع قرار خواهد گرفت.
آن‌طور که آمار و ارقام نشان می‌دهد، خیلی از ما به آن اندازه که باید، فعالیت فیزیکی نداریم. تنها درصد کمی از افراد هستند که در اوقات فراغت خود ورزش می‌کنند و درازکشیدن و تماشای تلویزیون، همیشه اولین انتخاب سایر افراد است. عوامل بسیاری را می‌توان در اینجا دخیل دانست که از میان آن‌ها، شک و تردید به خود، یکی از مهم‌ترینِ آن‌ها است.
در رابطه با ورزش، شک و تردید به خود می‌تواند به اشکال مختلف ظاهر شود. هر یک از مواردی که در ادامه ذکر خواهیم کرد، می‌توانند انگیزه را کاهش دهند و شک ما را به خودمان بیشتر کنند.
هرچند که شک و تردید به خود می‌تواند انگیزه ما را برای ورزش‌کردن و فعالیت بدنی از بین ببرد، اما گاهی نیز می‌تواند کارکرد مثبت نیز برای ما داشته باشد. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که تردید به خود می‌تواند انگیزه ما را در زمان انجام برخی از فعالیت‌های فیزیکی افزایش دهد.
از جمله جنبه‌های مثبت تردید به خود در باب ورزش، می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
اگر به‌اندازه کافی از شک و تردید به خود آگاهی داشته باشیم، می‌توانیم از آن به‌عنوان سکوی پرتاب برای رسیدن به موفقیت استفاده کنیم. همچنین این آگاهی می‌تواند به کمک کند که به افکار منفی نیز غلبه کنیم. در ادامه چند مثال می‌خوانیم و می‌بینیم که چطور از شک به خود، می‌توان به نفع خود استفاده کرد:
محققان بسیاری بر این باور هستند که احساس صلاحیت و شایستگی، عاملی کلیدی برای رشد و توسعه انگیزه درونی به شمار می‌رود. انگیزه درونی (Intrinsic motivation) عاملی است که افراد به‌سمت انجام فعالیتی خاص یا رفتاری خاص سوق می‌دهد؛ زیرا آن فعالیت یا رفتار به‌صورت ذاتی و درونی برای آن‌ها رضایت‌بخش است.
زمانی که افراد به شک و تردید به خود غلبه می‌کنند، احساس صلاحیت و شایستگی خواهند داشت. این احساس، به‌صورت مستقیم با همان انگیزه درونی در ارتباط است. بارها و بارها به محققان اثبات شده است که برای ایجاد یک رفتار تازه و حذف عادت‌های بد به شکل پایدار، باید از انگیزه درونی کمک گرفت.
در مقابل، می‌توان از انگیزه بیرونی (Extrinsic motivation) نیز نام برد. زمانی که ما برای انجام فعالیت یا رفتاری خاص، انتظار پاداش فیزیکی یا مادی داشته باشیم، به آن انگیزه بیرونی می‌گوییم. برخلاف انگیزه درونی، این نوع از انگیزه نمی‌تواند نتایج پایدار برای ما به همراه داشته باشد.
زمانی که به انگیزه‌های بیرونی برای ایجاد یک عادت جدید اتکا کرده باشیم، خیلی راحت می‌توانیم انگیزه خود را از دست بدهیم و از فرایندی که در آن قرار داریم، دل‌زده شویم. درست به همین دلیل، متخصصان باور دارند که انگیزه بیرونی چندان برای غلبه بر شک به خود مناسب نیست و کارآمدی لازم را ندارد.
درباره استفاده از شک به خود در زمینه‌های ورزشی صحبت کردیم، اما حقیقت آن است که از این موضوع، می‌توان در تمام ابعاد زندگی استفاده کرد. شک‌کردن به توانایی‌ها به مقدار سالم و بی‌خطر، می‌تواند موجب بهبود آن‌ها شود و در نهایت بر کل زندگی ما تأثیر مثبت داشته باشد.
شک و تردید نوع دیگری از انگیزه است، به‌شرط اینکه درباره آن آگاهی کافی داشته باشیم و با زاویه‌دید درست به آن نگاه کنیم. در این مطلب از چطور برای شما گفتیم که چطور می‌توان از شک و تردید به خود به نفع خودمان استفاده کنیم. آیا شما نیز تابه‌حال از شک به خود برای کسب موفقیت و افزایش انگیزه استفاده کرده‌اید؟
منبع: psychologytoday