زیره دانه‌ای است معطر و ضد نفخ که به‌عنوان ادویه استفاده می‌شود. برگ‌های این گیاه بیست الی سی سانتی‌متر و ارتفاع آن تقریبا پنجاه سانتی‌متر است. میوه این گیاه نیز هلالی شکل و دارای خطوط برجسته به اندازه دو میلی‌متر است.
به گزارش غفاری دایت، دو نوع زیره در دنیا وجود دارد به نام زیره سبز و زیره سیاه. در این مطلب تلاش می‌کنیم اطلاعاتی به شما اعم از فواید زیره، انواع زیره، تفاوت خواص زیره سبز و سیاه، طریقه مصرف زیره سیاه و عوارض زیره بدهیم؛ همچنین در این مقاله به بررسی خواص زیره برای مردان، دم کردن خواص زیره سبز و عرق زیره سیاه می‌پردازیم.
زیره یکی از ادویه‌های معطر است که به دو صورت زیره سبز و خواص زیره سیاه یا زیره ایرانی در طبیعت یافت می‌شود. فواید زیره بی‌شمار است. همچنین از زیره در آشپزی و پزشکی استفاده می‌شود.
زیره سبز و خواص زیره سیاه دارای مقادیر بالایی فیبر هستند و با کاهش اشتها و افزایش متابولیسم بدن به لاغری و کاهش وزن سریع افراد کمک می‌کنند. همچنین مقادیر بالای فیبر موجود در زیره برای کاهش چربی شکم مفید است.
خواص زیره سبز: این نوع زیره هم به صورت پرورشی و هم خودرو یافت می‌شود. در ایران نوعی پرورش زیره سبز وجود دارد که از اجزای اصلی پودر کاری است و برای تقویت طعم غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در داروهای سنتی از سال‌ها قبل استفاده می‌شود.
خواص زیره سیاه یا زیره کوهی: معروف به زیره کرمانی است و یکی از سوغاتی‌های معروف این استان است که در مناطق کوهستانی به صورت خودرو رشد می‌کند.
زیره حاوی بسیاری از ترکیبات گیاهی است که با فواید بالقوه برای سلامتی مرتبط هستند، از جمله ترپن ها، فنل ها، فلاونوئیدها و آلکالوئیدها،تعدادی از اینها به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کنند، که مواد شیمیایی هستند که آسیب رادیکال های آزاد به بدن شما را کاهش می دهند.
رادیکال های آزاد اساساً الکترون های تنها هستند. الکترون ها جفت بودن را دوست دارند و وقتی از هم جدا می شوند ناپایدار می شوند. این الکترون‌های تنها یا «آزاد» دیگر شرکای الکترونی را از سایر مواد شیمیایی بدن شما می‌دزدند. این فرآیند "اکسیداسیون" نامیده می شود.
اکسیداسیون اسیدهای چرب در شریان های شما منجر به گرفتگی عروق و بیماری قلبی می شود. اکسیداسیون همچنین منجر به التهاب در دیابت می شود و اکسیداسیون DNA می تواند به سرطان کمک کند. آنتی اکسیدان هایی مانند آنهایی که در زیره وجود دارد، الکترون را به یک الکترون رادیکال آزاد تنها می دهد و آن را پایدارتر می کند. آنتی اکسیدان های زیره احتمالا برخی از مزایای سلامتی آن را توضیح می دهند.
جنس، گونه، نوع اسانس و ترکیبات گیاه خواص زیره سبز با خواص زیره سیاه کاملاً متفاوت است و اثرات دارویی آن‌ها نیز در بعضی موارد تفاوت دارد؛ به همین دلیل میزان مصرف آن‌ها نیز متفاوت خواهد بود. مقدار مصرف خواص زیره سیاه، که در بسیاری از غذاها مصرف می‌شود، می‌تواند ده برابر خواص زیره سبز باشد. بوی متفاوت این دو نوع زیره (سبز و سیاه) نیز به دلیل متفاوت بودن ترکیبات اصلی اسانس آن‌ها است.
طبع زيره سياه خيلي گرم و خشک است. زيره سياه داراي خواص مدر، بادشکن، مقوي، زيادکننده شير، قاعده‌آور، نيرودهنده، ضد کرم، هضم کننده، ضد تشنج، قابض، معرق، مقوي معده، قاطع اسپرم است.
زيره سياه در موارد بلع هوا، نفخ شکم، برطرف کردن سوءهاضمه، تسهيل هضم غذا، دل پيچه کودکان، انگل معده و روده، دفع بادهاي کليه و مثانه، تنگي نفس و سکسکه نفخي به‌کار مي‌رود.
زيره يک داروي سنتي براي رفع سوءهاضمه خصوصا نفخ شکم است. عرق زيره يا روغن آن در رفع سوءهاضمه و دل دردهاي کودکان مفيد است. زيره داراي خاصيت ضدگرفتگي دارد و براي رفع گرفتگي‌هاي دوران قاعدگي مفيد است.
مقوي بدن و چاق‌‌کننده است. معده را گرم و تقويت مي‌کند و کرم تنيا را دفع مي‌کند. و اثر قابل ملاحظه‌اي در جلوگيري از ايجاد بادهاي اضافي در روده و درمان اسهال دارد.
دم‌کرده يک قاشق مرباخوري زيره سياه در نيم ليتر آب جوش براي تنبلي اعمال گوارشي، بي‌اشتهايي، باد يا درد روده مصرف مي‌شود. مصرف دم کرده زيره سياه و يا جويدن آن در رفع و کاهش دردهاي ناشي از قاعدگي، دردهاي روده و بي‌اشتهايي بسيار مؤثر است.
زیره سبز جزء اصلی پودرهای کاری و چیلی است و به‌عنوان طعم‌دهنده در محصولات غذایی-تجاری متنوعی به کار می‌رود. عرق این گیاه از طریق تقطیر با بخار آب، برای مزه‌دار کردن نوشیدنی‌ها، دسرها و چاشنی‌ها مصرف می‌شود و همچنین جزء معطر کرم‌ها، لوسیون ها و عطریات است.
زیره سبز همیشه یک ادویه غیررسمی و خوراکی بوده است. در عین حال ممکن است بعضی افراد به آن حساسیت داشته باشند.
ضد درد، بی حس کننده، ضد کرم، ضد چسبندگی پلاکت‌ها، ضد باکتری، ضد سم، ضد صفرا، ضد باروری، ضد التهاب، ضد اکسیدان، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، تقویت کننده قوای جنسی، قابض، ضد نفخ، ضد احتقان، معرق، هضم‌کننده غذا، ادرار آور، شیرافزا، دارای خاصیت استروژنی، قارچ‌کش، لاروکش، فتودرماتیت، محرک، تقویت کننده معده، تقویت کننده رحم و التیام دهنده زخم.
زیره اگر با نبات مصرف شود باعث افزایش اسپرم در مردان می‌شود. زیره منبع غنی از پتاسیم و روی است که سلامت جنسی را بهبود می‌بخشد. چای تهیه شده از زیره از مشکلات باروری جلوگیری می‌کند. زیره خواص درمانی زیادی داشته و مصرف غذایی زیادی دارد. از خواص زیره می‌توان به افزایش میل جنسی اشاره کرد. زیره ناتوانی جنسی را رفع می‌کند. برای استفاده از زیره می‌توانید ترکیبی نوشیدنی از عسل، روغن زیره سیاه و جوز هندی را تهیه کرده و شب ها قبل از خواب بنوشید.
زیره به‌عنوان یک درمان خوب برای بسیاری از مشکلات گوارشی است. زیره به عنوان یک تسهیل کننده خروج گاز معده از دستگاه گوارش شناخته می‌شود. اما در عین این خواص درمانی ممکن است موجب یک سری دیگر از مشکلات گوارشی گردد. سوزش سر دل یکی از این مشکلات است که ممکن است با مصرف بیش از اندازه زیره بروز کند.
اثر ضد نفخ زیره ممکن است سبب آروغ زدن نیز شود. علت آروغ زدن در بیشتر موارد به سبب ورود هوا به همراه غذا یا نوشیدنی به معده است. بنابراین گاز روده و معده از طریق دهان خارج می‌گردد. هرچند آروغ زدن مشکل خاصی نیست اما ممکن است سبب خجالت‌زدگی شود.
روغن موجود در دانه زیره به شدت ناپایدار است و مصرف بیش از اندازه زیره در دوره زمانی طولانی مدت می‌تواند سبب آسیب به کبد چرب و کلیه‌ها شود. از این روغن در حیوانات برای جلوگیری و یا درمان اسپاسم عضلانی استفاده می‌شود.
مصرف بیش از اندازه زیره ممکن است سبب سقط جنین در زنان باردار و یا القا زایمان زودرس شود. بنابراین زنان باردار نباید مقادیر زیادی از این دانه را استفاده کنند.
مقادیر بیش از اندازه زیره می‌تواند اعتیاد آور باشد، چرا که زیره دارای خواص مخدر است.
مصرف مقادیر زیاد از دانه زیره منجر به خونریزی زیاد در دوران قاعدگی می‌گردد. در این دوران بهتر است با احتیاط مصرف شود.
مصرف مقادیر زیاده زیره موجب کاهش قند خون می‌گردد که در مواردی می‌تواند از عوارض زیره محسوب شود. در مواردی مانند اعمال جراحی که حفظ قند خون ضروری است این مساله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
همانطور که گفته شد زیره به سرعت موجب کاهش قند خون می‌شود. افرادی که دیابت دارند باید قند خون شان همواره کنترل شود و نوسان قند خون به هیچ عنوان برای سلامتی شان خوب نیست. بنابراین دیابتی‌ها زیره را مصرف نکنند و یا اگر مجبور به مصرف هستند حتما اعتدال را رعایت کنند.
مصرف بیش از اندازه زیره موجب خارش پوست و آلرژی می‌شود. افرادی که آلرژی دارند اگر مجبور به استفاده از زیره هستند حتما در مقادیر کم از این دانه مصرف کنند.
روزانه یک فنجان از این عرق استفاده شود. آن را می‌توان همراه با یک قاشق عسل طبیعی مصرف کرد. بهترین زمان مصرف این عرق، نیم ساعت قبل از خوردن غذاست.
عرق زیره سیاه که از دانه های این گیاه تهیه می‌شود، یکی از روش‌های بهره‌مند شدن از خواص فراوان این گیاه است. طبع عرق زیره سیاه، گرم است. برخی از مهمترین خواص عرق زیره سیاه در درمان بیماری‌ها عبارتند از: لاغری و کاهش وزن، تنظیم قاعدگی، افزایش شیر مادران شیرده، درمان اختلالات گوارشی، کاهش قند خون. اگر علاوه بر زیره از رازیانه هم استفاده کنید سرعت لاغری افزایش پیدا می کند.
می‌توانید با دم کردن زیره سبز از آن، به‌عنوان دمنوش لاغری استفاده کنید یا به خاطر طعم تندی که دارد، دمنوش زیره را به مواد دیگری اضافه کنید. برای تهیه دمنوش زیره سبز کافی است یک قاشق غذاخوری پودر زیره سبز را آسیاب کنید و در یک قوری به همراه آب در دمای ۸۰ درجه به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه مانند چای دم کنید و به آن رازیانه نیز اضافه کنید. بعد این دمنوش را با یک قاشق عسل و آبلیمو نوش جان کنید.
افرادی که از این دمنوش برای کاهش وزن استفاده می‌کنند بهتر است که نیم ساعت قبل از غذا این دمنوش را مصرف کنند و از معجزه آن بهره‌مند شوند. اگر هم برای کاهش نفخ و کمک به هضم غذا از این دمنوش استفاده می‌کنید، بهترین زمان مصرف آن ۳ وعده و پس از صرف غذاست.
دم کرده زیره سبز یکی از دمنوش‌های مفید برای معده است و اگر بخواهید معده را کاملا تقویت کنید، باید ۲۰ گرم زیره سبز را با مرزنجوش و بابونه در یک لیتر آب به مدت ده دقیقه بجوشانید و پنج دقیقه دم کرده و هر روز صبح و شب یک فنجان از آن را مصرف کرد.