علاقه ما انسان‌ها اخیرا به مریخ افزایش پیدا کرده است. سیاره سرخ به هدف اکتشافات انسانی و حتی ساخت سکونتگاه‌های انسانی تبدیل شده، زیرا به جز زمین، تنها سیاره در منظومه شمسی است که فکر می‌کنیم ممکن است حیات روی آن وجود داشته باشد.
به گزارش زومیت، پژوهش‌های فراوانی درباره تاثیر سفرهای فضایی بر بدن انسان انجام شده است. درحالی‌که بسیاری از مطالعات روی اثرات سفرهای فضایی در مدار پایینی زمین انجام شده است، برخی به اثرات منفی سفر فراتر از میدان مغناطیسی محافظ زمین پرداخته‌اند. مواجهه با تابش‌های کیهانی کهکشانی و بی‌وزنی یا ریزگرانش از عوامل موثر بر بدن انسان در این محیط درنظر گرفته می‌شوند.
به‌گزارش نیواطلس، در مطالعه‌ای به سرپرستی پژوهشگران کالج دانشگاهی لندن، آزمایش‌ها و تجزیه‌وتحلیل‌هایی گسترده‌ای انجام شده است تا مشخص شود کلیه‌ها چگونه به پروازهای فضایی طولانی‌مدت واکنش نشان می‌دهند.
درحالی‌که پژوهشگران می‌دانند برای فضانوردان در ماموریت‌های فضایی نسبتا کوتاهی که تاکنون انجام شده است، مشکلات سلامتی مانند سنگ کلیه رخ داده است، چیزی که مشخص نبوده، علت بروز چنین مشکلاتی است.
کلیه‌ها برای ادامه حیات ضروری هستند. آن‌ها مواد زائد را حذف می‌کنند و ازطریق تولید ادرار مایعات بدن را متعادل می‌کنند. کلیه‌ها اسیدها، نمک‌ها و مواد معدنی نظیر سدیم، کلسیم، پتاسیم و فسفر را در خون تنظیم می‌کنند؛ هورمون‌هایی را آزاد می‌کنند که فشار خون را تنظیم می‌کنند؛ شکل فعالی از ویتامین دی را تولید می‌کنند که موجب تقویت استخوان‌ها می‌شود و تولید سلول‌های قرمز خون را نیز کنترل می‌کنند.
فقط ۲۴ فردی که به ماه سفر کرده‌اند، برای مدت نسبتا کوتاه ۶ تا ۱۲ روز درمعرض تابش‌های کیهانی کهکشانی قرار گرفته‌اند.
پژوهشگران داده‌های فیزیولوژیکی، آناتومیکی و بیومولکولی ۲۰ گروه مطالعاتی ازجمله نمونه‌هایی از بیش از ۴۰ ماموریت فضایی انجام‌شده توسط انسان و موش را بررسی کردند که عمدتا به ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب شده بودند و ۱۲ شبیه‌سازی فضایی انجام‌شده روی موش‌ها را نیز در نظر گرفتند. در هفت شبیه‌سازی، موش‌ها درمعرض مقادیر تابش معادل ۱٫۵ تا ۲٫۵ سال ماموریت در مریخ قرار گرفته بودند.
به‌نظر می‌رسد کلیه‌های انسان و جوندگان درنتیجه‌ی قرار گرفتن درمعرض شرایط فضا دچار تغییر ساختاری می‌شود. پس از کمتر از یک ماه حضور در فضا، اندازه لوله‌هایی که توازن کلسیم و نمک را تنظیم می‌کنند، کاهش پیدا کرد که به‌گفته‌ی پژوهشگران احتمالا ناشی از ریزگرانش بود و تشعشات علت آن نبود. با‌این‌حال، به پژوهش‌های بیشتری برای تایید این موضوع نیاز است که آیا تشعشات موجود در فضا در تغییرات ساختاری کلیه نقش دارند یا خیر.
تصویری از مریخ که مارس ۲۰۲۱ توسط مریخ‌نورد پرسویرنس ناسا گرفته شد.
مطالعات قبلی نشان داده‌اند فضانوردان دارای نرخ بالاتری از سنگ کلیه هستند. شیوع بالاتر سنگ کلیه در فضانوردان به این موضوع نسبت داده شده است که ریزگرانش موجب تحلیل استخوان و تجمع کلسیم در ادرار می‌شود.
با‌این‌حال، مطالعه حاضر نشان می‌دهد پرواز فضایی نحوه پردازش نمک‌ها توسط کلیه را تغییر می‌دهد و احتمالا از این طریق در ایجاد سنگ کلیه نقش دارد. موضوع نگران‌کننده‌تر این بود که کلیه موش‌هایی که درمعرض تابشی معادل ۲٫۵ سال ماموریت در اعماق فضا قرار گرفتند، دچار آسیب دائمی و نارسایی شد.
به‌گفته‌ی نویسندگان، اگر راه‌های جدیدی برای محافظت از کلیه‌ها پیدا نکنیم، فضانوردانی که به مریخ می‌روند، وقتی به زمین بازمی‌گردند، به دیالیز نیاز پیدا می‌کند. کلیه‌ها علائم آسیب ناشی از تشعشات را دیر نشان می‌دهد و زمانی که این امر آشکار می‌شود، احتمالا برای جلوگیری از نارسایی کلیه خیلی دیر است.
مطالعه جدید با بررسی‌های جامع نشان می‌دهد چگونه سفر فضایی ۲٫۵ ساله روی کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد. اما پژوهشگران می‌گویند برای غلبه بر این مشکل فرصت وجود دارد و با کسب اطلاعات بیشتر درمورد تغییرات کلیه در فضا ممکن است بتوانیم روش‌های تکنولوژیکی یا دارویی برای پیشگیری از آسیب‌دیدن کلیه‌ها در فضا ابداع کنیم.
یافته‌های مطالعه در مجله‌ی Nature Communications منتشر شده است.