دانشمندان نتوانسته‌اند برای بسیاری از اتفاقات جهان توضیح علمی پیدا کنند. برخی از آنها نیز با دانش کنونی بشر در تعارض هستند. همین نیز سبب شده که برخی نظریه چند جهانی یا مولتی ورس را مطرح کنند. بر اساس قوی‌ترین نظریه کنونی، جهان پس از مه‌بانگ آغاز شد. از آن زمان تاکنون جهانی که ما می‌شناسیم مرتب در حال گسترش بوده است. حتی همین الان نیز جهان در حال گسترش است.
به گزارش گجت نیوز، آیا ممکن نیست این گسترش به‌گونه‌های مختلف رقم خورده باشد؟ یعنی ما فقط در یک جهان ممکن زندگی کنیم و بی‌نهایت جهان دیگر با مشخصات مشابه وجود داشته باشند. به‌عنوان مثال در برخی جهان‌ها ممکن است بشر توانایی توانایی ساخت موشک را نداشته باشد. در برخی دیگر ممکن است سفرهای بین‌ستاره‌ای به‌راحتی انجام شود و در تعدادی از جهان‌ها نیز موجودات فضایی با ما صحبت کنند.
حتی این امکان در نظریه مولتی ورس وجود دارد که قوانین متفاوتی در جهان‌های دیگر حکم‌فرما باشد. چنین نظریه‌ای قطعا جذاب است و می‌تواند علاقه‌مندان زیادی را به‌خود جذب کند. اما سوال مهم اینجاست که آیا مولتی ورس از نظر علمی وجود دارد؟ اول از همه بگوییم که اثبات مولتی ورس به‌صورت مستقیم کار آسانی نیست.
جهان کنونی تمامی آنچه از نظر ما وجود دارد را در بر می‌گیرد. برای بررسی وجود مولتی ورس باید از جهان کنونی خارج شویم. آیا چنین چیزی ممکن است؟ از نظر علمی خیر. البته برخی پژوهشگران تاکید دارند که در قدیمی‌ترین نور جهان یعنی تابش زمینه کیهانی نشانه‌هایی از وجود مولتی ورس دیده می‌شود؛ اما حداقل با دانش فعلی بشر امکان سفر به جهان های موازی وجود ندارد.
در حال حاضر وجود مولتی ورس کاملا ممکن است؛ زیرا با مشاهدات دانشمندان از جهان فعلی همخوانی دارد. ولی نمی‌توان آن را همچون سایر نظریه‌های علمی معتبر دانست؛ زیرا امکان اثبات آن وجود ندارد. در واقع هیچ مدرکی وجود ندارد که آن را اثبات یا رد کند.
البته توجه داشته باشید که مولتی ورس یک نظریه یکتا نیست و نظریه‌های گوناگونی در رابطه با آن وجود دارند. جهان های موازی، گسترش بی‌نهایت جهان، فضاهای تکرارشونده بیشمار تنها برخی از آنها هستند. هرکدام از آنها نیز زندگی انسان را به‌گونه مختلفی توضیح می‌دهند.
نظریه جهان‌های موازی شاید محبوب‌ترین حالت وجود مولتی ورس باشد. در جهانی دیگر امروز تصمیم می‌گیرد به‌جای کفش قرمز مشکی بپوشید یا اینکه آلمان نازی در جنگ جهانی دوم پیروز می‌شود. در واقع همان چیزی که همیشه سبب حسرت بشر بوده است. اگر اتفاق دیگری در گذشته رخ می‌داد، اکنون شرایط چگونه بود؟
نقشه آمریکا در صورت پیروزی آلمان نازی در یک جهان دیگر
این نظریه می‌تواند با سفر در زمان نیز سازگار باشد. بدین‌صورت که گذشته هرگز تغییر نخواهد کرد. اما اگر فردی به گذشته برود و تغییر مهمی ایجاد کند، یک جهان موازی با آینده‌ای متفاوت شکل خواهد گرفت. البته نظریه جهان موازی ریشه در مکانیک کوانتوم دارد. جایی که ذرات می‌توانند هم‌زمان در حالت‌های گوناگون وجود داشته باشند. هرچند در برابر چشم غیرمسلح تنها یک حالت دیده می‌شود.
نظریه دوم مولتی ورس توسط فیزیکدانی به‌نام Alan Guth مطرح شد. این نظریه گسترش بی‌نهایت جهان یا تورم ابدی نام دارد و به مه‌بانگ باز می‌گردد. بدین‌ترتیب مه‌بانگ صرفا یک انفجار نبوده است، بلکه می‌توان آن را گسترش یا تورم سریع فضا دانست. از نظر Guth این گسترش هرگز پایان نمی‌یابد؛ اما در برخی نقاط جهان متوقف می‌شود و آنجاست که فضا جهانی دیگر را همچون یک حباب شکل می‌دهد.
در این نظریه وجود مولتی ورس همچون مجموعه‌ای از تخم‌های یک قورباغه تصور می‌شود. شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید که جهان‌های دیگر فقط اندکی با جهان شما تفاوت داشته باشند. در آنها ممکن است قوانین طبیعت کاملا متفاوت باشند و گونه‌های جانوری دیگری به‌وجود آیند.
تنها چیزی که وجود آن را درک می‌کنیم، جهان فعلی ما است. پس در این حالت چطور می‌توان شواهد مربوط به وجود مولتی ورس را بررسی کرد؟ درست است که بشر تاکنون توانسته نظریه‌هایی را که در ابتدا بسیار عجیب به‌نظر می‌رسیدند اثبات کند. اما با وجود این، هر نظریه‌ای باید بر اساس داده‌های علمی باشد. در غیر این‌صورت می‌توان آن را به‌جای نظریه صرفا یک احتمال ذهنی نامید.
این بزرگترین انتقادی است که از طرفداران وجود مولتی ورس می‌شود. برخی گمان می‌کنند که هر کاری به‌جز گسترش نظریه‌های فعلی فیزیک و یا ارائه نظریه‌هایی بر اساس داده‌های قابل مشاهده فقط تلف کردن وقت است. خیال‌پردازی بی‌اساس از گذشته تاکنون جواب نداده است و از این پس نیز جواب نخواهد داد.
با وجود این نظرات، شاید راهی برای بررسی وجود مولتی ورس وجود داشته باشد. در واقع ما باید شواهد را در زمانی جستجو کنیم که جهان های دیگر ایجاد شدند و یا با جهان ما برخورد کردند. موسسه ریاضیات دانشگاه آکسفورد پاسخ را در تابش زمینه کیهانی می‌داند. تابش زمینه کیهانی قدیمی‌ترین نور جهان است و می‌تواند نحوه توزیع ماده را در حالت اولیه کیهان نشان دهد.
دانشمندان توانسته‌اند نقاطی را در نقشه اولیه جهان پیدا کنند که گویی خالی هستند. این نقاط می‌توانند زمانی را نشان دهند که جهانی دیگر از جهان ما به‌وجود آمد یا اینکه بین دو جهان برخوردی رخ داد. در راستای بررسی همین نظریه دانشمندان دمای گاز را فوق‌العاده پایین بردند تا ساختارهایی حباب‌مانند از میدان‌های انرژی کوانتوم ایجاد شوند. این اتفاق می‌تواند الگوهایی را مشابه تابش زمینه کیهانی ایجاد کند.
یافته‌های دانشمندان می‌تواند در نهایت به آزمایش‌های بیشتر منجر شود و در نهایت روزی را شاهد باشیم که تنها یک نظریه مولتی ورس وجود داشته باشد.
اگر بخواهیم منصفانه بگوییم مولتی ورس تنها در ذهن طرفداران فیلم‌های تخیلی وجود ندارد. بلکه حتی برخی از بزرگترین دانشمندان جهان نیز احتمال وجود حالت چند جهانی را پذیرفته‌اند. حتی استیون هاوکینگ هم در مصاحبه‌ای پیرامون پایان جهان گفته بود که تورم ابدی در نهایت به ایجاد جهان های دیگر ختم خواهد شد. این جهان‌ها فاصله بسیار زیادی با هم دارند و نمی‌توان وجودشان را بررسی کرد. هرچند خود هاوکینگ چندان علاقه‌ای به‌این نظریه نداشت؛ زیرا بشر نمی‌توانست صحت آن را بررسی کند.
نیل تایسون نیز تاکید دارد که نمی‌توان احتمال وجود مولتی ورس را رد کرد. به باور وی اینکه شما نمی‌تواند چیزی را از نظر تجربی اثبات کنید، دلیل بر عدم وجود آن نیست. شاید در آینده علم طوری پیشرفت کند که امکان بررسی مولتی ورس نیز فراهم شود.
با همه اینها اگر پژوهش‌های اخیر پیرامون تابش زمینه کیهانی را نادیده بگیریم، هیچ راه امیدوار کننده‌ای برای بررسی وجود مولتی ورس وجود ندارد. در واقع سایر راه‌هایی که پیشنهاد می‌شوند خنده‌دار هستند و بیشتر به‌درد فیلم‌های تخیلی می‌خورند. مثلا اینکه ناگهان کرم‌چاله‌ای در منظومه شمسی پدیدار شود و بتوانیم از طریق آن وارد جهان دیگری شویم.
به باور برخی از فیزیکدانان حتی استفاده از واژه نظریه نیز برای مولتی ورس زیادی است؛ زیرا نظریه به حداقلی از زیربنای علمی نیاز دارد. در حالی که باور به مولتی ورس بیشتر حالتی فلسفی و روانی به‌خود گرفته است. به‌بیانی دیگر می‌توان گفت که محبوبیت وجود مولتی ورس به تمایل انسان برای فرار از شرایط کنونی باز می‌گردد. باور به اینکه شرایط می‌تواند در جهانی دیگر بهتر پیش رفته باشد و فرد طعم شادی را بچشد.
هرچند همین بررسی حالت‌های مختلف است که دنیای علمی را جذاب می‌کند. از طرفی برخی دانشمندان هنوز در ساخت پایگاهی دائمی برای انسان در ماه با مشکلات جدی مواجه هستند و در بهترین حالت برای حضور در مریخ رویاپردازی می‌کنند. از طرفی دیگر گروهی می‌خواهند احتمال گذر از مرزهای بیرونی منظومه شمسی را بررسی کنند.
همچنین افرادی هستند که ستاره‌ها و کهکشان‌هایی با فاصله چند میلیون سال نوری را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. اما بررسی وجود مولتی ورس از همه اینها فراتر است.