کار‌های سخت و زیان آور کار‌هایی است که در آن عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده ودر اثر اشتغال بیمه شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی ( جسمی و روانی ) در وی ایجاد می شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد.
به گزارش
عصر خبر، مشاغل سخت و زیان آور به دو گروه تقسیم می شوند:
الف ـ مشاغلی که صفت سخت و زیان آور با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می توان با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف نمود.
ب- مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی توسط کارفرما، صفت سخت و زیان آوری آنها کاهش یافته ولی کماکان سخت و زیان آوری آنها حفظ می‌گردد.
کمیته های استانی مشاغل سخت و زیان آور به منظور تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان آور،براساس ضوابط و سیاست گذاری های شورای عالی حفاظت فنی و مقررات مربوطه تشکیل می شوند.
مشاغل سخت و زیان آور مشاغلی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد می باشد. در اثر این مشاغل بر فرد بیمه شده تنش و استرس بالاتری نسبت به سایر مشاغل عادی از نظر روحی و جسمی وارد میشود. چنین مشاغلی که بر روح و جسم افراد اثرات سوء دارد را با عنوان مشاغل سخت و زیان آور می شناسند. از این رو قانون گذار مزایای دیگری برای این افراد به تبع شغل آن ها در نظر گرفته است. برای مثال میزان ساعات کاری این افراد درطول هفته ۳۶ساعت است که ۸ساعت ازافراد شاغل مشاغل عادی کمتر است.
تشخیص و تطبیق مشاغل سخت و زیان آور براساس ضوابط وسیاست گذاریهای شورای عالی حفاظت فنی ومقررات مربوط به آنهاست. بدین منظور کمیته های بدوی و تجدیدنظر استانی تشکیل می گردد. هرکدام از این کمیته ها دارای ۵ عضو اصلی و ۵ عضو علی البدل می باشد.این اعضا برای مدت ۳ سال انتخاب می شوند و البته بعد از ۳ سال انتصاب مجدد آنان منع قانونی ندارد.
اولین کمیته تشخیص و تطبیق مشاغل سخت و زیان آور کمیته بدوی است که مرکب از ۵ عضو است. اعضای این کمیته در بند الف ماده ۸ آئین نامه مشاغل سخت و زیان آور آورده شده است:
1-معاون روابط کار سازمان کار و امور اجتماعی استان و یا نماینده وی به عنوان رئیس جلسه
2- معاون امور بیمه ای اداره کل تامین اجتماعی استان و نماینده وی
3-کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای معاونت بهداشتی دانشگاه ،دانشکده علوم پزشکی ذی الربط
4-نماینده کارگران حسب معرفی تشکل حائز اکثریت استان به تشخیص سازمان کار و امور اجتماعی استان
5 -نماینده کارفرمایان حسب معرفی کانون انجمن های صنفی کارفرمایی استان.
پس ازاینکه مرحله بدوی رای خود را صادرکرد چنانچه هریک از کارگر و کارفرما به رای معترض باشد ، درخواست تجدیدنظر مطرح می نمایند. این امر بدین منظور است که پرونده باردیگر مورد بررسی قرار گیرد. پس از بررسی مجدد، رای قطعی از تاریخ ابلاغ در این باره صادر می گردد.
کمیته تجدیدنظر استان نیز متشكل از ۵ عضو است که در بند ب ماده ۸ آئین نامه مشاغل سخت و زیان آور،اعضای آن آورده شده است:
1-رئیس سازمان کار و امور اجتماعی استان به عنوان رئیس کمیته
2-مدیر کل تامین اجتماعی استان
3-معاونت بهداشتی دانشگاه ، دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ذی الربط
4-نماینده کارگران حسب معرفی تشکل حائز اکثریت استان بنا به تشخیص سازمان کار و امور اجتماعی استان
5-نماینده کارفرمایان با معرفی کانون انجمن های صنفی کارفرمایی استان.
در خصوص مشاغل سخت و زیان آور می توان به نكات زیر اشاره كرد:
1- اولین موردی كه می شود بیان كرد تاكید بر درستی اصل مشاغل سخت وزیان آور و مزایای آن است.اما این موضوع نباید مورد سوء استفاده از آن شود كه به نظر می رسد در این زمینه باید فكری كرد.به طور مثال یكی از خبرگزاری های كشور در خرداد سال جاری خبر داد كه مدیر عامل پگاه كرمان كه از قضا از شركت های تحت پوشش وزارت كار( صندوق بازنشستگی كشوری) نیز می باشد با این قانون خود را بازنشسته كرده است.
2- به نظر می رسد در سایه كم توجهی یا و حتی بی توجهی مدیران وزارت كار و سازمان تامین اجتماعی در ادوار گذشته در گروه الف مشاغل سخت و زیان آور كه می شد و می شود اقدامات درستی انجام داد و تعداد بازنشستگان غیر ضرور مشاغل سخت و زیان آور را كاهش داد اقدام قابل توجهی نشده است كه جا دارد وزیر كار و به خصوص معاون روابط روابط كار این وزارتخانه در این زمینه ورود جدی داشته باشد.
3- این كه نماینده کارگران حسب معرفی تشکل حائز اکثریت استان و به تشخیص سازمان کار و امور اجتماعی استان در كمیته های بدوی و تجدید نظر مشاغل سخت و زیان آور فقط از یك تشكل كارگری انتخاب شود اقدامی بر خلاق عدالت و منطق باشد بنابراین لازم است وزیر كار در این خصوص ورود كرده و تحولی در این بخش را رقم زده و از تشكل های كارگری دیگر به جز شوراهای اسلامی كار نیز در این كمیته ها نمایندگانی حاضر باشند تا سه جانه گرایی و شفافیت بیشتر این كمیته ها نمود داشته باشد.
4- مورد آخر مربوط به شفافیت در این كمیته هاست.باید پرسید چرا عملكرد دقیق كمیته های مشاغل سخت و زیان اور به صورت ماهانه در سایت های رسمی سازمان های كار استان ها اعلام نمی شود؟ مگر اعلام این اطلاعات هم جز مسائل سری كشور است؟