عصر ایران؛ شادی مکی/ فرآوری و تنظیم: یکی از بیماری‌های سلامت روان که می‌تواند زندگی فرد و اطرافیان او را غیرقابل تحمل کند ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید است. در واقع مشکلات رفتاری و فکری این بیماران چنان شدید است که تبعات منفی آن بر عملکردهای اجتماعی‌اشان تاثیری چشم‌گیر می‌گذارد.
یکی از خصوصیات بارز اختلال شخصیت داشتن افکار و رفتار عجیب و غیرطبیعی است . این بیماران دچار بی‌اعتمادی و سوءظن مفرط نسبت به دیگران هستند. در ادبیات محاوره‌ای آنها را به عنوان افرادی شکاک و بدگمان می‌شناسیم که به صورت معمول بدگمانی‌ها و سوءظن‌های‌شان پایه و اساس واقعی ندارد.
ویژگی‌های شخصیت پارانویا
به جز سوءظن مفرد این گروه از بیماران روان اغلب پرخاشگر، تحریک پذیرو عصبانی بوده و مسئولیت رفتارهای خود را نمی‌پذیرند،آنها دیگران را مسئول رفتارهای خود می‌دانند. زندگی مشترک با این افراد نیز به شدت توانفرساست. مبتلایان به پارانوئید دائما در ترس از خیانت و مورد سوءاستفاده قرار گرفتن در زندگی زناشویی به سر می‌برند و به همین دلیل نیز اغلب دچار حسادت‌های بیمارگونه بوده یا بدعنق و پرخاشگر هستند . این افراد همچنین به شدت متعصب هستند.
برداشت‌های غلط از رفتار و گفتار معمولی اطرافیان باعث می‌شود که آنها به راحتی رنجیده و خشمگین شوند و این خشم را درون خود پرورش دهند.
افراد پارانویا معمولا از رفتار و گفتار بسیار عادی و معمولی اطرافیان برداشت شخصی و غلطی دارند که باعث می‌شود رنجیده و خشمگین شوند و تا مدت‌ها این احساس را درون خود نگه‌داشته و حتی پرورش دهند.اگرچه علائم این اختلال در برخی دیگر از اختلالات روانی نیز مشاهده می‌شود اما یک تفاوت وجود دارد به این معنا که افکار پارانوئیدی در صورت تشدید تبدیل به هذیانات و توهمات دیداری و شنیداری می‌شود. اما زمانی که این توهمات وجود ندارد روان‌درمانگر ممکن است به وجود سایر اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلالات هذیانی و شخصیتی شک کند.
افرادی که دچار سطوح خفیفی از این بیماری هستند قادر خواهند بود که یک زندگی معمولی را تجربه کنند، تشکیل خانواده داده و شغل مناسبی نیز داشته باشند. با این وجود ممکن است این افراد به دلیل بیماری‌شان تبدیل به افرادی منزوی شوند. در موارد شدید این بیماری اما ممکن است بیمار دست به جنایت زده و حوادث خشونت‌باری را به دلیل توهم توطئه و بدگمانی‌های شدید رقم بزنند. به گفته متخصصان وجود این اختلال در میان مردان شایع‌تر از زنان است . همچنین ریسک ابتلا به این بیماری در میان بستگان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و اختلالات هذیانی بیشتر است.
به گفته متخصصان حوزه روانشناسی افکار پارانوئیدی می‌تواند ناشی از اضطراب شدید باشد به بیان دیگر یکی از مهم‌ترین علل ابتلا به این بیماری اضطراب است. داشتن اضطراب در شرایط خاص مانند شکست عاطفی عادی است اما بیماران پارنویا به صورت معمول به این موضوع درک می‌کنند که دیگران آنها را چگون قضاوت می‌کنند یا درباره آنها چه می‌گویند به ویژه اگر فرد در صورت اثبات اشتباه بودن افکارش نسبت به دیگران باز هم نسبت به بدگمانی خود اصرار داشته باشد می‌تواند نشانه مهمی از ابتلا به این اختلال باشد. توجه داشته باشید که ترس از قضاوت دیگران می‌تواند دلایل اضطرابی داشته باشد یا اضطراب طولانی مدت نشانه ابتلا به اختلال اضطراب باشد اما علائم ابتلا به اختلال پارانوئید بسیار شدیدتر است.
علائم اختلال پارانوئید
در واقع علائم اختلال شخصیت پارانوئید شامل این موارد است:
افکار واهی نسبت به اینکه دیگران قصد سوءاستفاده یا فریب او را دارند
شک نسبت به وفاداری، دوستی و صداقت دیگران
بدگمانی نسبت به توطئه دیگران علیه خودشان
عدم اعتماد به سایرین
ناتوانی در بخشش
کینه توزی
انتقاد ناپذیری و حساسیت بالا.
تحریک‌پذیری بالا و پرخاشگری
تصور واهی نسبت به خیانت همسر
قضاوت بد نسبت به نگاه‌ها و رفتار دیگران
عدم برقراری روابط صمیمی با سایری به دلیل ترس از سوءاستفاده
حسادت و کنترل‌گری
دلایل ابتلا به شخصیت پارنوئید
با مبتلایان به پارانویا چگونه برخورد کنیم؟
توجه به این نکته مهم است که این گروه از بیماران دست به رفتارهایی می‌زنند که دست خودشان نیست و احتمالا توان کنترل آن را ندارند به همین دلیل مهم است که بدانید برای یا رفع رفتارهای آسیب‌رسان بیمار به خود یا سایری باید با او چگونه برخورد کنید. در قدم اول از تنها ماندن و انزوای بیمار جلوگیری کنید زیرا تنهایی فرصت کافی برای شکل‌گیری تفکر و تصورات اشتباه را در اختیار او گذاشته و این تصورات را تشدید می‌کند.
از قضاوت کردن این افراد پرهیز کنید،قضاوت کردن آسیب‌های وارده بر او را افزایش می‌دهد. بیمار پارانوئیدی، را قضاوت نکنیم زیرا با این کار آسیب‌های بیشتری به او وارد می‌کنیم. و در نهایت حتما از کمک روان‌درمان‌گران استفاده کنید تا با راهنمایی خود بتوانیم بر آن فایق آییم زیرا سوء ظن افراطی زندگی را بر کام مان تلخ می کند و مثل زهر است و به جای شهد زندگی شرنگ آن را در وجودمان می نشاند.