بارهنگ چیست؟
بارهنگ، که با نام علمی Plantago major شناخته می‌شود و به آن Broadleaf plantain نیز گفته می‌شود، یک گیاه دارویی چندساله است که بومی اروپا و آسیا است؛ اما در بسیاری از نقاط جهان به عنوان یک گونه مهاجر یافت می‌شود.
به گزارش لیمومی، این گیاه با برگ‌های پهن و بلندی که دارد، به‌راحتی قابل شناسایی است. گل‌های کوچک آن که بر روی ساقه‌های بلند قرار دارند، در فصل‌های گرم سال ظاهر می‌شوند و به رنگ سبز مایل به قهوه‌ای هستند.
طبع بارهنگ
طبع بارهنگ در طب سنتی به عنوان سرد و خشک شناخته می‌شود. این خصوصیات آن را به یک گزینه مناسب برای تعادل بخشیدن به حالت‌های گرم و مرطوب بدن تبدیل می‌کند.
طبع سرد و خشک بارهنگ به آن اجازه می‌دهد که در درمان التهابات، تسکین دردهای ناشی از حالت‌های گرم مانند زخم‌ها، بریدگی‌ها، و حتی برخی از بیماری‌های پوستی موثر باشد. همچنین، این ویژگی‌ها می‌توانند در تسکین بیماری‌های دستگاه گوارشی که ناشی از حرارت و رطوبت اضافی هستند، کمک‌کننده باشند.
طریقه شستن بارهنگ
شستن برگ و تخم یا دانه بارهنگ (اسفرزه یا پسیلیوم)، همانند شستن سایر گیاهان دارویی و محصولات طبیعی، نیازمند دقت و توجه خاصی است تا از بین بردن آلودگی‌ها و میکروب‌ها، بدون آسیب رساندن به خواص طبیعی و مفید آن‌ها انجام شود.
شستن برگ‌های بارهنگ
- برگ‌ها را به آرامی تکان دهید تا خاک و ذرات درشت از آن جدا شود.
- سپس برگ‌ها را در آب سرد برای چند دقیقه خیس کنید تا آلودگی‌های ریزتر نیز نرم شده و جدا شوند.
- آن‌ها را زیر آب جاری سرد بشویید تا تمامی آلودگی‌ها و باقیمانده‌های خاک کاملاً پاک شوند.
- برای از بین بردن میکروب‌ها، می‌توانید برگ‌ها را در محلول سرکه و آب (با نسبت یک به سه) برای چند دقیقه خیسانده و سپس دوباره آبکشی کنید.
- در مرحله آخر برگ‌ها را با یک حوله تمیز یا دستمال کاغذی خشک کنید یا اجازه دهید به طور طبیعی خشک شوند.
دانه بارهنگ را بشویید
- ابتدا، تخم‌های بارهنگ را از هرگونه باقیمانده گیاهی یا خاک جدا کنید.
- تخم‌ها را در یک کاسه آب سرد بریزید و به آرامی هم بزنید تا آلودگی‌ها جدا شوند. دانه‌های سالم معمولاً در کف کاسه قرار می‌گیرند، در حالی که ذرات شناور و آلودگی‌ها به سطح آب می‌آیند.
- دانه‌های اسفرزه را با استفاده از یک آبکش ریز یا پارچه توری زیر آب جاری سرد بشویید تا اطمینان حاصل شود که تمامی آلودگی‌ها از بین رفته‌اند.
- دانه‌ها را روی یک دستمال تمیز پهن کنید و اجازه دهید در هوای آزاد و دور از نور مستقیم خورشید خشک شوند.
خواص بارهنگ
گیاه دارویی بارهنگ، از دیرباز در طب سنتی برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و عارضه‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات فعال متعددی مانند اسیدهای فنولیک، فلاونوئیدها، ویتامین C و موسیلاژ (لیزاب)، خواص دارویی فراوانی دارد.
برخی از مهم‌ترین خواص و فواید بارهنگ شامل موارد زیر است:
- ضد التهاب قوی
- تسریع در ترمیم زخم
- بهبود سلامت دستگاه گوارش: درمان یبوست و مفید برای لاغری
- خلط‌آور و تسکین دهنده سیستم تنفسی
- بهبود شرایط پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و آکنه
- ضدعفونی‌کننده و دارای خواص ضد میکروبی
- کاهش فشار خون
- تقویت سیستم ایمنی بدن
توجه داشته باشید که با وجود تمام خواصی که دارد، قبل از استفاده از بارهنگ به عنوان یک درمان خانگی یا دارویی، به‌خصوص در صورت داشتن شرایط پزشکی خاص یا استفاده از داروهای دیگر، با یک متخصص سلامت مشورت کنید تا از تداخلات احتمالی جلوگیری شود.
خواص بارهنگ برای سرفه
گیاه بارهنگ به خاطر ترکیباتی که دارد، می‌تواند به تسکین سرفه و بهبود علائم بیماری‌های تنفسی کمک کند. از مهم‌ترین خواص بارهنگ برای سرفه عبارت‌اند از:
خلط آور: بارهنگ به دلیل داشتن موسیلاژ (یک ماده لزج و ژل مانند) می‌تواند به عنوان یک خلط آور عمل کند. موسیلاژ با پوشاندن دیواره‌های دستگاه تنفسی، التهاب را کاهش داده و به راحت حرکت کردن خلط در مجاری تنفسی کمک می‌کند؛ این امر باعث تسکین سرفه‌های خشک و تحریک‌آمیز می‌شود.
ضد التهاب: بارهنگ دارای خواص ضد التهابی است که می‌تواند در کاهش التهاب مجاری تنفسی ناشی از سرفه و عفونت‌های تنفسی مؤثر باشد. کاهش التهاب به کاهش تحریک و در نتیجه کاهش سرفه کمک می‌کند.
ضد میکروبی: ترکیبات فنولیک موجود در بارهنگ به آن خواص ضد میکروبی می‌دهد که می‌تواند در مقابله با عفونت‌های باکتریایی و ویروسی که باعث سرفه می‌شوند، مفید باشد.
طریقه مصرف بارهنگ برای سرفه
برای استفاده از بارهنگ به منظور درمان سرفه، می‌توان از دمنوش یا عصاره این گیاه استفاده کرد:
دمنوش بارهنگ: یک یا دو قاشق چای‌خوری از برگ‌های خشک شده بارهنگ را در یک فنجان آب جوش اضافه کنید، آن را برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم کنید، سپس آن را صاف کرده و میل نمایید. این دمنوش را می‌توانید دو تا سه بار در روز مصرف کنید تا از خواص خلط آور و ضد التهابی آن بهره‌مند شوید.
عصاره بارهنگ: عصاره مایع بارهنگ نیز می‌تواند به عنوان یک درمان موثر برای سرفه استفاده شود. مقدار توصیه شده بر اساس دستورالعمل محصول متفاوت است، بنابراین قبل از مصرف باید به برچسب محصول یا تجویز پزشک دقت کنید.
خواص بارهنگ برای یبوست
بارهنگ منبع غنی از فیبر است. فیبر دارای دو نوع محلول و نامحلول است که هر دو برای سلامت دستگاه گوارش ضروری هستند. فیبر محلول در آب حل شده و به یک نوع ژل تبدیل می‌شود که می‌تواند به نرم کردن مدفوع کمک کند.
در حالی که فیبر نامحلول به افزایش حجم مدفوع و تسهیل حرکت آن در روده‌ها کمک می‌کند. موسیلاژ موجود در بارهنگ، که یک نوع فیبر محلول است، می‌تواند به عنوان یک ملین طبیعی عمل کند. موسیلاژ با جذب آب در دستگاه گوارش، به نرم شدن مدفوع کمک کرده و حرکت آن را در روده‌ها آسان‌تر می‌سازد.
همچنین فیبر و موسیلاژ موجود در بارهنگ می‌تواند به تحریک حرکات دودی یا پریستالتیک روده کمک کند، که این امر برای دفع منظم مدفوع ضروری است.
خواص بارهنگ برای معده
بارهنگ، با خواص دارویی فراوان خود، نه تنها برای درمان سرفه و یبوست مفید است بلکه برای سلامت معده نیز فواید قابل توجهی دارد. این گیاه دارویی به دلیل داشتن موسیلاژ، می‌تواند به عنوان یک عامل تسکین دهنده برای دستگاه گوارش عمل کند.
موسیلاژ، با ایجاد یک لایه محافظتی بر روی دیواره‌های معده و روده، باعث کاهش تحریک و التهاب ناشی از اسید معده می‌شود و در نتیجه به تسکین دردهای معده و ناراحتی‌های گوارشی مانند سوزش سردل و گاستریت یا ورم معده کمک می‌کند.
همچنین بارهنگ دارای خواص ضد التهابی است که می‌تواند در کاهش التهاب معده و روده‌ها مؤثر باشد. این خاصیت به ویژه برای افرادی که از بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش مانند کولیت و سندرم روده تحریک‌پذیر رنج می‌برند، مفید است. فیبر موجود در بارهنگ، به بهبود فرآیند هضم کمک می‌کند.
خواص بارهنگ برای پوست
بارهنگ دارای خواص ضد التهابی قوی است که می‌تواند به تسکین التهاب و قرمزی پوست کمک کند. این خاصیت برای درمان شرایط پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و سایر بیماری‌های التهابی پوست مفید است.
این گیاه همچنین به دلیل داشتن ترکیباتی مانند آلانتوئین (Allantoin) که خواص ترمیم‌کننده دارد، سریع‌تر انجام شدن فرایند ترمیم زخم‌ها و خراش‌های پوستی کمک می‌کند.
این گیاه با خواص ضد میکروبی که دارد، در مقابله با عفونت‌های پوستی ناشی از باکتری‌ها و قارچ‌ها نیز موثر است. موسیلاژ موجود در بارهنگ هم به عنوان یک مرطوب‌کننده طبیعی عمل می‌کند که در حفظ رطوبت و جلوگیری از خشکی پوست موثر است.
خواص بارهنگ برای نوزاد
استفاده از بارهنگ برای نوزادان باید با احتیاط و تحت نظارت پزشک انجام شود؛ زیرا سیستم گوارشی و ایمنی نوزادان بسیار حساس است و ممکن است به مواد مختلف واکنش نشان دهند.
با این حال، در طب سنتی، بارهنگ به دلیل خواص ضد التهابی، ضد میکروبی و ترمیم‌کننده‌اش، در موارد خاصی مانند: تسکین التهاب پوستی و درمان زخم‌ها و خراش‌ها، برای نوزادان استفاده می‌شود.
نکات احتیاطی: باید به علائم حساسیت یا واکنش آلرژیک در نوزادان، مانند قرمزی شدید، تورم یا خارش دقت شود. در صورت مشاهده هرگونه علامتی از این دست، استفاده از بارهنگ باید فوراً متوقف شود و با پزشک مشورت شود.
خواص بارهنگ برای لاغری
از جمله دیگر خواص بارهنگ، کمک به کاهش وزن و لاغری است. این گیاه به دلیل ترکیبات فعالی که دارد، می‌تواند به عنوان بخشی از یک برنامه کاهش وزن سالم و رژیم لاغری متعادل مورد استفاده قرار گیرد.
در ادامه چگونگی کمک بارهنگ به لاغری و کاهش وزن را توضیح می‌دهیم:
- افزایش احساس سیری به دلیل داشتن موسیلاژ
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش، تسریع فرآیند هضم و افزایش متابولیسم بدن
- کمک به کاهش جذب چربی با فیبرهایی که دارد
توجه داشته باشید که: بارهنگ می‌تواند به عنوان یک ابزار کمکی در برنامه‌های کاهش وزن مورد استفاده قرار گیرد؛ اما نباید به عنوان یک راه حل جادویی برای لاغری در نظر گرفته شود. ترکیب استفاده از بارهنگ با یک سبک زندگی سالم و فعال می‌تواند به دستیابی به اهداف کاهش وزن کمک کند.
طرز تهیه دمنوش بارهنگ برای لاغری
دمنوش بارهنگ می‌تواند یک افزودنی مفید به برنامه لاغری شما باشد، به‌خصوص به دلیل خواص افزایش دهنده احساس سیری و کمک به بهبود عملکرد دستگاه گوارش. در ادامه، طرز تهیه دمنوش بارهنگ برای کمک به لاغری را بیان می‌کنیم:
مواد لازم:
- ۱ تا ۲ قاشق چای‌خوری برگ خشک بارهنگ
- ۱ فنجان آب (حدود ۲۵۰ میلی‌لیتر)
- عسل یا شیرین‌کننده دلخواه (اختیاری)
- لیمو (اختیاری)
طرز تهیه:
- پس از اینکه آب به جوش آمد، آن را از روی حرارت بردارید و برگ‌های خشک بارهنگ را به آن اضافه کنید. اگر به دنبال تأثیر بیشتری هستید، می‌توانید مقدار برگ‌ها را تا ۲ قاشق چای‌خوری افزایش دهید.
- اجازه دهید دمنوش برای حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد. این زمان به برگ‌های بارهنگ اجازه می‌دهد تا خواص خود را به آب منتقل کنند. برای افزایش خواص دمنوش، می‌توانید آن را با درپوش بپوشانید.
- پس از اتمام زمان دم کشیدن، دمنوش را از طریق یک صافی ریز یا پارچه نخی صاف کنید تا برگ‌های بارهنگ جدا شوند.
- اگر دوست دارید، می‌توانید کمی عسل یا شیرین‌کننده دلخواه به دمنوش اضافه کنید تا طعم آن بهتر شود. همچنین، چند قطره آب لیمو می‌تواند طعم تازه‌ای به دمنوش بدهد و خواص آنتی‌اکسیدانی آن را افزایش دهد.
- دمنوش بارهنگ را گرم میل کنید. برای کمک به کاهش وزن، توصیه می‌شود که این دمنوش را روزانه، به ویژه قبل از وعده‌های غذایی برای افزایش احساس سیری، مصرف کنید.
سایر خواص بارهنگ
بارهنگ، گیاهی با خواص دارویی گسترده است که علاوه بر موارد ذکر شده، خواص و کاربردهای دیگری نیز دارد که می‌توانند به سلامتی انسان کمک کنند. سایر خواص بارهنگ شامل موارد زیر است:
- کاهش کلسترول
- کنترل قند خون
- تقویت سیستم ایمنی
- خواص ضد سرطانی
- تسکین درد دندان و لثه
- بهبود عملکرد کبد
- تسکین علائم آلرژی
بارهنگ و عرق نعنا
ترکیب بارهنگ و عرق نعنا یکی از روش‌های سنتی و مؤثر برای بهبود سلامت دستگاه گوارش و مقابله با مشکلات مختلف معده است. این موضوع به دلیل خواص ضد التهابی، ضد میکروبی و تسکین‌دهنده‌ای است که این گیاه دارد و هنگام ترکیب با عرق نعنا خواص آن‌ها دوچندان می‌شود.
بارهنگ و عرق نعنا را کی بخوریم؟
زمان ایده‌آل برای مصرف ترکیب بارهنگ و عرق نعنا، زمانی است که احساس ناراحتی یا سنگینی در معده دارید یا از مشکلات گوارشی مانند نفخ، سوء هاضمه یا گاز معده رنج می‌برید.
مصرف این ترکیب قبل یا بعد از وعده‌های غذایی می‌تواند به هضم بهتر غذا کمک کند و از تشکیل گاز و نفخ در معده جلوگیری کند. همچنین، در صورتی که دچار سردرد ناشی از مشکلات گوارشی هستید، مصرف این ترکیب می‌تواند مفید باشد.
بارهنگ و عرق نعنا برای میکروب معده
یکی از خواص قابل توجه ترکیب بارهنگ و عرق نعنا، تأثیر آن بر میکروب‌های معده است. این ترکیب به دلیل داشتن خواص ضد میکروبی، می‌تواند در مقابله با عفونت‌ها و میکروب‌های مضر معده موثر باشد.
عرق نعنا هم به دلیل خاصیت خنک‌کنندگی و تسکین‌دهنده‌ای که دارد، باعث کاهش التهاب و تسکین درد ناشی از عفونت‌های معده می‌شود. بارهنگ نیز با خواص ضد التهابی و ترمیم‌کننده خود، به بهبود بافت‌های آسیب‌دیده معده و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
جمع‌بندی
در این مقاله، دانستیم که بارهنگ چیست. علاوه بر آن خواص بارهنگ و کاربردهای آن در زمینه‌های مختلف سلامتی را هم بررسی کردیم. از تاثیرات مثبت این گیاه بر سلامت دستگاه گوارش و کمک به درمان یبوست گرفته تا فواید آن برای پوست، کاهش وزن و حتی استفاده از آن برای نوزادان.
همچنین، ترکیب بارهنگ و عرق نعنا به عنوان یک راهکار طبیعی برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش و مقابله با مشکلات معده معرفی شد. این ترکیبات طبیعی می‌توانند به عنوان بخشی از یک برنامه سلامتی جامع، به بهبود کیفیت زندگی و سلامتی کمک کنند.
با این حال، مهم است که استفاده از بارهنگ، همانند هر درمان طبیعی دیگری، با احتیاط و تحت نظارت پزشکی انجام شود، به‌ویژه در مورد نوزادان یا افرادی که دارای شرایط پزشکی خاصی هستند یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند.