نیویورک‌تایمز با بررسی آخرین نامه‌های الکسی ناوالنی به اطرافیانش چند ماه قبل از مرگش می‌نویسد: این نامه‌ها عمق جاه‌طلبی، عزم و کنجکاوی رهبری را نشان می‌دهد که جزو مخالفان سرسخت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه بود و طرفدارانش امیدوارند که یاد وی به‌عنوان نماد وحدت‌بخش مقاومت زنده بماند.
به گزارش دنیای اقتصاد، الکسی ناوالنی که در سلول‌های سرد و سیمانی محصور بود و اغلب با کتاب‌هایش تنها بود، در نامه‌ها به دنبال آرامش بود. او در ماه ژوئیه به یکی از آشنایانش نوشت که هیچ‌کس نمی‌تواند زندگی زندان روسیه را «بدون حضور در اینجا» درک کند و در طنز بی‌حس خود اضافه کرد: «اما نیازی به بودن در اینجا نیست.»
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، ناوالنی، رهبر اپوزیسیون روسیه، در ماه اوت به همان آشنا، ایلیا کراسیلشچیک نوشت: «اگر به آن‌ها گفته شود فردا غذا به شما خاویار بدهند، به شما خاویار می‌دهند. اگر به آن‌ها گفته شود شما را در سلولتان خفه می‌کنند، شما را خفه می‌کنند.»
بسیاری از جزئیات درباره آخرین ماه‌های او -و همچنین شرایط مرگ او که مقامات روسیه روز جمعه اعلام کردند- ناشناخته باقی مانده است. حتی محل اختفای جسد او نیز مشخص نیست. دستیاران ناوالنی هم اطلاعاتی کمی درباره شرایط او در زندان دارند؛ اما آخرین ماه‌های زندگی او در اظهارات قبلی او و دستیارانش، حضور در دادگاه، مصاحبه با افراد نزدیک به او و گزیده‌ای از نامه‌های خصوصی که چند تن از دوستان، از جمله کراسیلشچیک، با نیویورک‌تایمز به اشتراک گذاشتند، به تفصیل شرح حالی از وی ارائه می‌دهد.
این نامه‌ها عمق جاه‌طلبی، عزم و کنجکاوی رهبری را نشان می‌دهد که جزو مخالفان سرسخت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه بوده است و طرفدارانش امیدوارند که یاد وی به‌عنوان نماد وحدت‌بخش مقاومت زنده بماند. آن‌ها همچنین نشان می‌دهند که ناوالنی با یک اعتماد به نفس سالم و اطمینان بی‌وقفه از کاری که انجام می‌داده، پیش می‌رفته است. در این نامه‌ها نشان داده می‌شود که وی چگونه تلاش می‌کرد تا با دنیای بیرون ارتباط برقرار کند.
نوشته‌های او نشان می‌دهد حتی با وجود اینکه شرایط بی‌رحمانه زندان بر فیزیک او تاثیر گذاشته است. او اغلب از درمان پزشکی و دندانپزشکی محروم می‌شد. با این حال هیچ اشاره‌ای وجود ندارد که ناوالنی تمرکز ذهنی خود را از دست داده باشد.
او به خواندن ۴۴کتاب به زبان انگلیسی در یک سال افتخار می‌کرد و به‌طور روشمند برای آینده آماده می‌شد: اصلاح دستور کار خود، مطالعه خاطرات سیاسی، مشاجره با روزنامه‌نگاران، ارائه توصیه‌های شغلی به دوستان و اظهارنظر درباره رسانه‌های اجتماعی و پست‌های وایرالی که تیمش برای او می‌فرستادند. ناوالنی که هنگام مرگ ۴۷ساله بود، در پیام‌های عمومی خود، زندان خود را از ژانویه۲۰۲۱ «سفر فضایی‌اش» خوانده بود.
در پاییز گذشته، او بیش از هر زمان دیگری تنها شده و مجبور بود بیشتر وقت خود را در سلول انفرادی بگذراند و بدون سه تن از وکلای خود که به‌دلیل مشارکت در یک «گروه افراطی» دستگیر شده بودند، به حال خود رها شده بود. با این حال، او از رویداد‌های جاری غافل نبود.
ناوالنی به یکی از دوستانش، عکاس روسی، اوگنی فلدمن گفت که دستور کار انتخاباتی دونالد جی. ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده «واقعا ترسناک» به نظر می‌رسد. ناوالنی از سلول زندان با امنیت بالا نوشت: «اگر سلامت جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آسیب ببیند، ترامپ رئیس‌جمهور خواهد شد. آیا این موضوع آشکار به دموکرات‌ها نهیب نمی‌زند؟»
ناوالنی به لطف دیجیتالی شدن عجیب سیستم زندان روسیه که یادگاری از یک انفجار کوتاه اصلاحات لیبرال در میانه حکومت ۲۴ساله پوتین بود، توانست صد‌ها نامه دست‌نویس ارسال کند. افراد از طریق یک وب‌سایت، می‌توانستند به ازای هر صفحه ۴۰سنت برای او نامه بنویسند و اسکن‌هایی از پاسخ‌های او را دریافت کنند. معمولا یک یا دو هفته پس از ارسال آن‌ها و پس از عبور از سانسور آن‌ها جواب نامه‌های خود را دریافت می‌کردند.