گروهی از پژوهشگران دانشگاه «وندربیلت»(Vanderbilt) کشف کرده‌اند که شیر انسان حاوی گنجینه‌ای از قندهاست که می‌تواند فواید سلامتی متعددی از جمله کاهش عوارض جانبی شیمی‌درمانی داشته باشد.
به گزارش ایسنا، شیمی‌درمانی یک درمان نجات‌بخش برای بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری سرطان است، اما عوارض زیادی بر کیفیت زندگی آنها نیز دارد. یکی از شایع‌ترین و ناراحت کننده‌ترین عوارض جانبی آن «موکوزیت» است که به وضعیتی گفته می‌شود که باعث التهاب و زخم شدید در دستگاه گوارش می‌شود و به درد، خونریزی و اسهال منجر می‌شود.
استیون تاونسند پژوهشگر ارشد این مطالعه و استاد شیمی در دانشگاه وندربیلت، از تجربه درمان سرطان پستان مادرش الهام گرفت. به گفته مادر استیون، بدترین قسمت شیمی‌درمانی، از دست دادن مو یا ناخن‌هایش نبوده است، بلکه ابتلا به اسهال شدید و مداوم هر روزه بوده است.
تاونسند و همکارش فانگ یان دریافتند که قندی به نام fucosyllactose -’۲ در شیر مادر ممکن است این مشکل را حل کند.
مطالعه آنها که در مجله Cellular and Molecular Gastroenterology and Hepatology منتشر شده است، نشان داد که fucosyllactose -’۲ می‌تواند از سلول‌های پوشش دهنده معده در برابر آسیب ناشی از شیمی‌درمانی در موش‌ها محافظت کند.
آنها امیدوار بودند که اگر بتوانند این قند را همراه با شیمی‌درمانی به بیماران بدهند، ممکن است اسهال آنها را کاهش دهد و آسایش آنها را بهبود بخشد.
اما این همه چیز نیست. تاونسند معتقد است که قندهای موجود در شیر مادر که تخمین زده می‌شود تا ۲۰۰ عدد باشد، ممکن است کاربردهای دیگری فراتر از درمان عوارض جانبی شیمی‌درمانی داشته باشد.
وی می‌گوید: ما فقط حدود ۱۰ تا ۱۲ سال است که روی این قندها مطالعه کرده‌ایم و متوجه شده‌ایم که خواص شگفت‌انگیزی دارند. به عنوان مثال، قندهای شیر مادر ممکن است به مبارزه با عفونت‌های باکتریایی، بدون آسیب رساندن به باکتری‌های مفید در روده ما کمک کنند.
تاونسند می‌گوید همسرش پس از گزش توسط یک عنکبوت قهوه‌ای از عفونت شدید رنج می‌برد و مجبور به مصرف آنتی‌بیوتیکی قوی به نام وانکومایسین شد که میکروبیوم او را از بین برد.
به گفته وی، آنتی‌بیوتیک‌ها عالی هستند، اما باکتری‌های خوبی را که برای سلامتی خود نیاز داریم را نیز از بین می‌برند. از طرف دیگر قندهای شیر مادر می‌توانند به طور انتخابی باکتری‌های بد را از بین ببرند و از باکتری‌های خوب حمایت کنند.
تاونسند می‌گوید، قندهای شیر مادر می‌توانند از تشکیل زیست‌رشته‌های باکتریایی که لایه‌های لزج باکتری هستند که به سطوح می‌چسبند و باعث ایجاد مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان و انحراف کشتی‌ها می‌شوند، جلوگیری کند.
وی خاطرنشان کرد: صنعت کشتیرانی سالانه میلیاردها دلار برای حذف این باکتری‌ها از کشتی‌ها هزینه می‌کند، زیرا باعث کاهش سرعت و افزایش مصرف سوخت آنها می‌شود.
تاونسند می‌گوید، دریافته است که قندهای شیر مادر می‌توانند از تشکیل این زیست‌رشته‌ها جلوگیری کنند، بنابراین می‌توان از آنها برای پوشش کشتی‌ها و کارآمدتر کردن آنها استفاده کرد.
جدا از حل این مجموعه متنوع از مشکلات برای بزرگسالان، آیا این پژوهش می‌تواند شیر فرمولاسیون شده بهتری برای نوزادان ایجاد کند؟
تاونسند می‌گوید، برخی از شرکت‌ها در حال حاضر این قندها را به شیر خشک اضافه می‌کنند تا میکروبیوم شیر مادر را بازسازی کنند. با این حال فاصله زیادی بین میزان این قندهایی که نوزادان از شیر مادر و شیر خشک دریافت می‌کنند، وجود دارد.
به گفته تاونسند، نوزادان در هنگام شیردهی روزانه ۲۰ گرم از این مولکول‌ها را می‌خورند، اما تنها حدود ۱۰۰ میلی‌گرم از آن را از شیر خشک دریافت می‌کنند.
وی می‌گوید، اگر چه شرکت‌ها سعی می‌کنند میکروبیوم شیر مادر را در شیر خشک با این قندها تقلید کنند، اما قادر به مهیا کردن مقیاسی برای تقلید کاری که شیر مادر می‌تواند انجام دهد، نیستند.
هدف تاونسند که یک شیمی‌دان است، ایجاد آنزیم‌ها و میکروب‌های مهندسی شده است که بتواند این قندها را به صورت مصنوعی در مقیاس بزرگ تولید کند. با این حال او می‌گوید که حتی در صورت موفقیت، محصول آنها هنوز از تکرار ترکیب پیچیده شیر مادر دور خواهد بود.
تاونسند می‌گوید: شیر مادر بسیار شخصی‌سازی شده است و کمیت و کیفیت مولکول‌های آن به صورت روزانه تغییر می‌کند و هیچ راهی برای پیش‌بینی تغییرات روزانه آن وجود ندارد.
ضمن اینکه یک مکانیسم بازخورد بین مادر و نوزاد وجود دارد تا مادر دقیقا بداند که نوزادش به چه چیزی نیاز دارد. این دیوانه کننده است، چرا که مادران روزانه حدود ۵۰۰ کالری اضافی صرف می‌کنند تا شیر خود را بر اساس نیاز کودکشان شخصی‌سازی کنند.
وی افزود: ما هرگز نمی‌توانیم این را تقلید کنیم و در این مرحله فقط می‌توانیم سه یا شاید چهار مورد از این قندهای شیر مادر را از ۲۰۰ قند موجود در آن تولید کنیم.
تاونسند مشتاق است تا کاربردهای این ترکیبات را برای کمک به افراد مبتلا به بیماری‌های مختلف، به ویژه بیماری‌هایی که معده را تحت تأثیر قرار می‌دهند، گسترش دهد.
او می‌گوید که فکر می‌کند افرادی که به بیماری کرون، IBS، بیماری سلیاک و چیزهایی که معده را بیمار می‌کنند، هدف بعدی این قندها باشند. به گفته وی، محصول نهایی برای پژوهشگران فقط یک اثبات مفهوم خواهد بود که نشان می‌دهد آنها می‌توانند کارهای بسیار پیچیده‌ای را با ابزارهای ساده‌ای انجام دهند که همیشه پیش روی ما قرار داشته است.
تاونسند می‌گوید، چندین لیتر از این ماده اعجاب انگیز تقریبا در همه جا وجود دارد و این شگفت انگیز است.