در این مطلب تلاش کرده‌ایم تا مهم‌ترین راه‌های افزایش فن بیان را در اختیار شما قرار دهیم و در انتهای مطلب، مهم‌ترین سؤالات را در حوزه فن بیان پاسخ داده‌ایم.
به گزارش فرادرس، فن بیان شامل عناصر مشخصی است که با تقویت این عناصر، مهارت فن بیان نیز تقویت می‌شود. در ادامه، به این عناصر اشاره می‌کنیم.
در ادامه، راه‌های تقویت فن بیان را بیان می‌کنیم، هر کدام از این شیوه‌ها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی عناصر فن بیان تأثیر می‌گذارد.
هیچ‌کدام از مشاهیر جهان سخنور و با فن بیان قوی به‌دنیا نیامده‌اند. فن بیان نیز مانند بسیاری از مهارت‌های دیگر، با تلاش و پشتکار افزایش می‌یابد.
در نتیجه قبل از بیان تکنیک‌های تقویت فن بیان، سعی کنیم تا زندگی حرفهای و شخصی خود را به‌سمتی سوق دهیم که نیاز به صحبت کردن در موقعیت‌های اجتماعی پیاپی داشته باشیم. در ادامه، مهم‌ترین و کاربردی‌ترین این راه‌های افزایش را بیان می‌کنیم.
هر چقدر کلمات بیشتری بلد باشیم، جملات روان‌تر و دقیق‌تری می‌توانیم بسازیم. افراد سخنور برای این‌که بتوانند روان و سلیس صحبت کنند و به‌سرعت جملات را کنار همدیگر قرار دهند، نیاز به دایره واژگان گسترده دارند.
وجود دایره واژگان گسترده به افراد کمک می‌کند تا اگر کلمه‌ای را فراموش کرده‌اند، آن را با کلمه مترادف جایگزین کرده و جمله را ادامه دهند. در نتیجه یادگیری کلمات کاربردی، اولین راه تقویت فن بیان است. در ادامه، شیوه‌های گسترش دایره واژگان را بیان مي‌کنیم.
داشتن دایره واژگان گسترده و استفاده از آن‌ها در مواقع مورد نیاز، باعث می‌شود تا فرایند فکر کردن شما سریع‌تر شده و در نتیجه حاضرجوابی بیشتری داشته باشید.
به‌طور کلی، حاضرجوابی مهارتی‌ست که به‌مرور به‌دست می‌آید و با افزایش دایره واژگان و در نظر گرفتن جواب‌های احتمالی برای گفتگوهای پرتکرار، می‌توانید به فرد حاضرجواب تبدیل شوید. البته حاضرجوابی در کنار دایره واژگان گسترده، نیاز به اعتمادبه‌نفس بالاتر و کنترل استرس دارد.
در بیشتر مواقع، اهمیت پیام‌هایی که از طریق دست‌ها، چشم‌ها، عضلات صورت و حالت ایستادن یا نشستن منتقل می‌کنیم، اگر بیش از پیامهای کلامی نباشد، کمتر از آن نیست. در ادامه به هر کدام از این موارد اشاره می‌کنیم.
در نهایت برای دیدن الگوهای موفق، می‌توانید فیلم سخنرانی و گفتگوی افراد دارای فن بیان قوی را مشاهده کنید و با توجه به زبان بدن این افراد و یادگیری از طریق مشاهده، به تقویت فن بیان خود کمک کنید.
یکی از راه‌های ایجاد احساس همدلی و هم‌ذات‌پنداری در افراد، معرفی خود است. افراد دارای فن بیان قوی به‌میزانی خود را معرفی کرده‌اند که با مهارت و تسلط کلمات را کنار هم می‌چینند و مطابق با چارچوب گفتگو و نیاز مخاطب، خود رامعرفی می‌کنند. در ادامه، این بخش‌ها را معرفی می‌کنیم.
معرفی خوب می‌تواند مقدمه‌ای برای بیان خاطره شخصی و شروع صحبت باشد. افرادی که خود را به‌خوبی معرفی می‌کنند، اعتبار مورد نیاز را در ذهن مخاطبان ایجاد می‌کنند تا با دقت به‌حرف‌های آن‌ها گوش بدهند. همچنین اگر در حال سخنرانی هستید، به‌هیچ عنوان به مخاطبان خود بیان نکنید که مریض شده، ترسیده یا اضطراب دارید.
«شوخی‌کردن» (Humor)، هنرمندانه‌ترین و خلاقانه‌ترین تکنیک فن بیان است و باعث جلب توجه بیشتر مخاطب و ایجاد هیجان شادی شده و در نتیجه، احتمال به‌یادسپاری مطلب را افزایش می‌دهد.
افرادی که می‌توانند باعث خندیدن دیگران شوند، هوش هیجانی بالاتری دارند. برای انتخاب شوخی مناسب، باید مخاطب خود را بشناسید و بدانید که تا چه میزان آزادی عمل دارید. در ادامه، مواردی را که در مورد مخاطب باید به آن‌ها توجه کنید را بیان می‌کنیم.
به‌طور معمول، موضوعات خنده‌آور در جامعه در چند گروه خاص قرار دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
البته باید توجه کنید که بیان جذاب موضوعات، به لحن متعجب شما، «حالت چهره» (Facial Expression)، سرعت بیان کلمات و حجم صدا بستگی دارد.
برای الگوبرداری و یادگیری زبان بدن و مدل سخن‌گفتن خنده‌دار، می‌توانید از انواع برنامه‌های «استندآپ کمدی» (Standup Comedy) استفاده کنید و با دقت به مدل بیان و ارتباط کلامی و غیرکلامی مجری با مخاطبان توجه کنید.
در ابتدای گفتگو، خاطره‌ای از خودتان را تعریف کنید که مرتبط با موضوع مورد بحث باشد، در این صورت مخاطب با شخصیت شما آشنا شده و با شنیدن داستان جذاب، به‌شدت جذب می‌شوند.
استفاده از خاطرات شخصی باعث اعتماد مخاطب به شما و ایجاد اعتبار در چشم او شده و همدلی‌اش را در پی دارد. این ارتباط عاطفی حداقلی راه را برای نفوذ بیشتر شما فراهم می‌کند. همچنین مخاطب متوجه می‌شود که گفته‌های خود را باور دارید و تجربیاتی در آن رابطه دارید.
برای استفاده مناسب از داستان‌های شخصی، تلاش کنید که جذاب‌ترین خاطرات زندگی خود را بنویسید و چندین بار جلوی آینه یا در جمع دوستان تعریف کنید تا به آن‌ها مسلط شوید. همچنین در ادامه، با رخ دادن وقایع جذاب، دفترچه خاطرات خود را کامل‌تر کنید تا دست شما برای تأثیرگذاری بر دیگران بیشتر باز شود. در بسیاری از مواقع، سخنرانان «TED Talk» در ابتدای سخنان خود، خاطره‌ای کوتاه از گذشته‌شان می‌گویند.
اگر افراد دارای فن بیان قوی «محتوای مناسب» (Suitable Content) را ارائه کنند، می‌توانند تأثیرات بزرگی بر مخاطب گذاشته و حتی جریان‌های اجتماعی ایجاد کنند. برای تدوین محتوای گفتگوی خود، به نکات زیر دقت کنید.
سعی کنید مطالب خود را به منابع معتبری ارجاع دهید. برای مثال، وقتی واقعه تاریخی را بیان می‌کنید، در ادامه بگویید که از چه صفحاتی در چه کتابی این حرف را می‌زنید. این منابع معتبر باعث افزایش اعتبار شما در چشم مخاطب می‌شود.
به‌بیانی دیگر، شما مخاطب را متقاعد می‌کنید که حرفهای شما ارزش شنیده شدن دارند. تنها با ارائه محتوای مناسب و جلب توجه مخاطب، می‌توانید پیشرفت محسوسی را در تقویت فن بیان خود ببینید.
بیشتر خاطراتی که به‌یاد می‌آوریم، از موقعیت‌های پرهیجان زندگی ناشی می‌شود. یک گفتگو یا تصویر هیجان‌انگیز، می‌تواند تا سال‌ها به‌شکلی روشن در ذهن باقی به‌ماند. دو مورد از هیجاناتی که با شگفت‌زده شدن افراد افزایش می‌یابد، هیجان «شادی» (Happiness) و «تعجب» (Surprising) است. در ادامه، شیوه‌های شگفت‌زده کردن مخاطب را بیان می‌کنیم.
شگفت‌زده کردن مخاطب‌ها نیز مانند شوخ‌طبعی نیاز به تفکر خلاق دارد.
حالت بدنی افراد نشان‌دهنده میزان استقبال آن‌ها از گفته‌های شما است. زمانی که مخاطب دست به‌سینه نشسته یا انگشتان خود را در هم قلاب کرده است، به‌این معناست که احساس راحتی ندارد.
در نتیجه، اگر بتوانید این حالت بدنی او را بشکنید، میزان پذیرش او نسبت به پیامهای مختلف افزایش می‌یابد. شما با دادن برگه‌ای به مخاطب یا گرفتن دست او می‌توانید مخاطب را از حالت دفاعی خارج کنید.
ضبط کردن صدا یا فیلم گرفتن از خود، بهترین راه ارزیابی گفتگو و یافتن اشکالات برای تقویت فن بیان است. در هنگام ضبط کردن صدا و تصویر خود، به موارد زیر توجه کنید.
در نهایت بعد از پیدا کردن اشکالات فن بیان و حل کردن آن‌ها، دوباره صدا و تصویر خود را ضبط کنید تا از شیوه بیان خود مطمئن شوید.
شناخت مخاطب از حوادث پیش‌بینی نشده و واکنش‌های منفی مخاطبان جلوگیری می‌کند. همواره از خودتان این سؤال را بپرسید که مخاطبان چرا باید به حرفهای من گوش دهند؟ باید مطمئن باشید که مخاطب شما با زبان بدن و محتوای‌تان ارتباط برقرار می کند. در ادامه، مؤلفه‌های شناخت مخاطب را بیان می‌کنیم.
شما با توجه به ویژگی‌های مخاطبان، می‌توانید تخمین بزنید که آن‌ها از چه شوخی‌هایی به‌خنده بیفتند، چه اصطلاحاتی را بی‌ادبانه می‌دانند و چه دغدغه‌هایی دارند. همچنین تا چه میزان می‌توانید از اصطلاحات تخصصی‌تر استفاده کنید و چه مثال‌هایی باعث فهم بهتر شما می‌شود.
در هنگام صحبت کردن و سخنرانی در محیط‌های مختلف، بعد جلسات از مخاطب‌ها و دوستان خود نظرسنجی کنید و به بازخوردهای آن‌ها توجه کامل داشته باشید. در بسیاری از مواقع، این بازخوردها اصلی‌ترین مسائلی است که باید رعایت کنید. در ادامه، شایع‌ترین اشتباهات افراد و بازخوردهای مخاطبان را بیان می‌کنیم.
به‌طور کلی با ایجاد تسلط بیشتر بر متن و افزایش تجربه شما در گفتگو، فرایندهای ذهنی شما سریع‌تر شده و تکیه‌کلام‌ها یا اصوات پرکننده کلامی کاهش می‌یابد.
وجود اعتمادبه‌نفس از مقدمات تأثیرگذاری است. به‌طوری که تمام افراد پرنفوذ، اعتمادبه‌نفس بالایی را از خودشان نشان می‌دهند. به‌طور کلی، صحبت کردن در موقعیت‌های اجتماعی و محیط‌های شلوغ، باعث افزایش اعتمادبه‌نفس و تقویت فن بیان در افراد می‌شود. اما در کنار آن، راه‌های دیگری نیز وجود دارند که باعث افزایش اعتمادبه‌نفس می‌شوند. در ادامه، این تکنیک‌ها را بیان می‌کنیم.
تا اینجا با راه‌های تقویت فن بیان آشنا شده‌ایم. در ادامه، به سؤالات متداول در این حوزه پاسخ می‌دهیم.
کتاب‌های بسیار زیادی برای تقویت فن بیان معرفی شده‌است که شاید مهم‌ترین آن‌ها، کتاب Confessions of Public Speaker نوشته «Scott Berkun» باشد. این کتاب با استفاده از تجربیات و سخنرانی‌های توانمند‌ترین سخنوران تاریخ تدوین شده و سرشار از تکنیک‌های کاربردی و خاطراتی‌ست که سخنران‌ها در حین سخنرانی در مورد زندگی شخصی‌شان بیان کرده‌اند.
یادگیری فن بیان در کودکی می‌تواند تأثیر بزرگی بر آینده کودک داشته باشد. مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای کودک خود بکنید، مقایسه نکردن او با دیگر بچه‌ها و تحسین موفقیت‌های او است.
البته کودک نیاز دارد تا طعم ناکامی را در همان دوران کودکی بچشد اما سرزنش کودک باعث نابودی اعتمادبه‌نفس او می‌شود. همچنین کودک شما با یادگیری ایجاد وقفه در صحبت‌ها و بالا و پایین بردن حجم صدای و سرعت کلمات خود در هنگام صحبت کردن، می‌تواند مهارت فن بیان خود را افزایش دهد.