دکتر حمیدرضا فرشچی www.novindiet.comمتخصص تغذیه و فوق تخصص دیابت و چاقی از انگلستانعصرایران- افزایش وزن و چاقی به عنوان یک مشکل مزمن که نسل امروزی جامعه با آن دست و پنجه نرم می کند مبتلایان روزافزون به این مشکل را به تجربه نمودن راههای مختلف برای رهایی از این بیماری واداشته است. به همین دلیل در بیشتر جمعهای خانوادگی و نیز گپ های دوستانه شما ممکن است با تجربه ای آشنا شوید که فرد گوینده ادعای اثربخشی آن را در کنترل وزن دارد. در این بین شاید شما با نام سرکه سیب آشنا شده باشید. اما آیا سرکه می تواند به کاهش وزنتان کمک کند؟
اخیرا مطالعه ای بر روی موشها نتایج امیدبخشی را در تقویت این فرضیه که اسید استیک موجود در سرکه می تواند محرکی برای ژنهای موثر در سوزاندن چربی باشد، ارائه نمود . ولی واقعیت آنست که تا زمانی که مشابه چنین اثراتی از سرکه بر روی انسان ها نیز مشاهده نگردد، نمی توان سرکه را به عنوان یک اسید کاهش دهنده وزن در نظر گرفت.
برای هزاران سال چنین گفته می شد که سرکه سیب (یا سرکه شربت سیب) برای کاهش وزن مفید است و بر همین اساس رژیم های سرکه سیب متعددی در طی سالیان متوالی، منتشر گشته است. چنین تصور می گشت که سرکه اسیدی است که همراه با پکتین، از میوه های تخمیرشده حاصل می گردد و برای کاهش وزن مفید است.
در مطالعه ای که بر روی موشها انجام شد، پژوهشگران اسید استیک ( که ماده شیمیایی اصلی سرکه است) را به وسیله تغذیه لوله ای- معدی مستقیما وارد معده موشها نمودند. همه موشها با رژیم غذایی یکسان و مشابهی تغذیه می گشتند. نتایج این مطالعه نشان داد که موشهایی که ترکیبات موجود در سرکه را دریافت کردند حدود 10% چربی بدنی کمتری نسبت به بقیه موشها داشتند، علیرغم اینکه مقدار غذایی که می خوردند نسبت به بقیه تغییری نکرده بود. چنین تصور شده که ممکن است اسید استیک ژنهای مرتبط با پروتئین هایی که به سوخت و تجزیه چربی در بدن کمک می کنند، را فعال می نماید. ولی نمی توان این مطالعه را به عنوان یک مدرک قطعی مبنی بر موثر بودن سرکه در کاهش وزن در نظر گرفت و پیش ازاینکه بتوانیم از مزایای سرکه در سوختن چربی ها اطمینان حاصل کنیم ، نیاز به انجام مطالعات وسیع تر و بیشتری می باشد، علاوه بر آن که این مطالعات در انسانها می تواند اثرات متفاوتی را به همراه داشته باشد. از طرف دیگر مطالعات اخیر که در حجم کم بر روی افراد داوطلب انجام شده نشان داده است که نانهای حاوی سرکه سفید در ایجاد سیری بیش از نانهای معمولی اثرگذار هستند ولی هنوز برای عمومیت دادن به نتایج این مطالعات زود می باشد.
متاسفانه باید اذعان کرد که بر خلاف بعضی ادعاها، هیچ مدرکی مبنی بر اینکه مصرف چند قاشق چایخوری سرکه قبل از وعده غذایی در سرکوب اشتها و اشتیاق به غذا، اثر داشته باشد وجود ندارد. از طرف دیگر، اگر چه بسیاری از رژیم های سرکه سیب چنین ادعایی را می کنند اما مطالعات اخیر نشان داده اند که ممکن است سرکه مداخلاتی را در سرعت اثر بخشی یک وعده غذایی بر سطوح قند خون داشته باشد، اما در تغییر وزن بدن تاثیری نخواهد داشت.
نکته جالب دیگری که باید بدان اشاره نمود آنست که میزان کالری موجود در سرکه بسیار محدود است به طوری که هر قاشق چایخوری سرکه تنها 3 کیلوکالری انرژی دارد. بنابراین استفاده از سرکه به عنوان یک طعم دهنده غذایی روشی سالم و کم کالری می باشد. ولی مصرف سرکه به همراه مواد غذایی می تواند به دلیل تغییر ذائقه ای که ایجاد می نماید باعث افزایش اشتها گردد و شما در حین استفاده از غذاهای لذیذ و. پرچرب حجم بیشتری از آن مواد غذایی پر انرژی ا استفاده نمایید.
اما اگر از طرف دیگر شما بخواهید حجم قابل توجهی و یا به تنهایی از سرکه، به عنوان بخشی از یک الگوی غذایی روزانه مصرف نمایید، این موضوع می تواند خطرناک باشد چرا که سرکه و سرکه سیب بسیار اسیدی می باشند و می تواند به گلو و معده و حتی مینای دندان شما آسیب برساند (لذا می بایست پیش از خوردن آن را با قدری آّب و یا آب میوه رقیق نمایید). همچنین سرکه سیب ممکن است مستعد ایجاد تداخلاتی با بعضی از داروهای ادرار آور و نیز داروهای کنترل کننده دیابت داشته باشد. لذا قبل از مصرف مکمل های غذایی حاوی سرکه سیب با پزشک معالج خویش مشورت نمایید تا اطمینان حاصل کنید با داروهای مصرفی تان اثرات تداخلی ندارد.
در پایان باید توجه داشت که علی رغم ادعاهای مهیج و وسوسه انگیزی که در رژیم بر پایه سرکه و نیز دیگر رژیم های زودگذر مشاهده می شود ، هیچگونه راه حل پابرجا و سریعی برای کاهش وزن وجود ندارد. این موضوع که شما با استفاده از مواد غذایی نامعمول و یا کمیاب بتوانید مشکل چندین ساله افزایش وزن خود را حل نمایید افسانه ای بیش نیست. پس توصیه متخصصین تغذیه آنست که برای دست یابی به یک نتیجه با دوام و ثابت، کاهش وزن آهسته (به میزان 0.5 تا 1 کیلوگرم در هفته) را تجربه نمایید. در این برنامه ریزی همانطور که شما با خوردن فقط یک ماده غذایی ثابت دچار چاقی نشدید، همانطور هم با یک ماده غذایی که بتواند نقش اکسیری شفابخش را برای شما ایفا نماید، نمی توانید کاهش وزن پایدار را در خود ایجاد نمایید.
اگر شما تمایل دارید که با کمک سرکه کاهش وزن یابید می توانید سالاد های سبزیجات را بیشتر مصرف نمایید و سس و یا چاشنی ای که روی سالادتان می ریزید شامل روغن کمترو سرکه بیشتری باشد، بدین شیوه کالری کمتری دریافت می گردد و نیز مصرف فیبر بالا در رژیم غذایی تقویت خواهد شد. این موضوع همان چیزی است که در افراد گیاه خوار امکان استفاده بیشتر از سبزیجات را فراهم می نماید.